Psychische aandoening: aanpassingsstoornis

Elk mens maakt wel eens een situatie mee, waaraan hij zich moet aanpassen. Meestal slaag je er wel in, ook al is het niet altijd even gemakkelijk. Als de aanpassing van een verandering of gebeurtenis die stress veroorzaakt, meer van je vraagt dan je aankunt, kan er een aanpassingsstoornis ontstaan. Er kunnen psychische klachten ontstaan, waardoor normaal functioneren niet meer mogelijk is. Wat houdt een aanpassingsstoornis precies in en hoe moet dit behandeld worden?

Stressvolle gebeurtenis

Iedereen heeft wel eens een situatie meegemaakt wat ingrijpend is, zoals het overlijden van een dierbare, een relatiebreuk, verlies van een baan of een verhuizing. Ook al is er sprake van een minder ingrijpende gebeurtenis, zoals een ruzie, het kan leiden tot stress. Normaal gesproken kan een mens hier wel mee om gaan en zich erop aanpassen, ook al kost het soms wat tijd. Als iemand na de gebeurtenis niet in staat is normaal te functioneren en psychische klachten houdt, kan er sprake zijn van een aanpassingsstoornis. Niet elke ingrijpende gebeurtenis met stress hoeft te betekenen dat er ook een aanpassingsstoornis zal ontstaan.

Aanpassingsstoornis

In de meeste gevallen zijn de stressklachten binnen een half jaar weer verdwenen nadat de bron van stress is verdwenen. In geval van ziekte of een langdurige relatieproblemen, kan het langer duren omdat de stressfactoren nog (een tijdje) aanwezig zijn. Als iemand een aanpassingsstoornis heeft, betekent het niet dat iemand onaangepast is, maar de persoon heeft moeite om zich op emotioneel gebied aan te passen aan de veranderde situatie.

Symptomen

Deze aandoening kan op verschillende manieren tot uiting komen. Dat verschilt per persoon en hangt af hoe iemand met klachten omgaat. Zo kan iemand de volgende klachten hebben: vermoeidheid, sombere stemming, geen interesse meer voor anderen, angst, hoofdpijn en een depressief gevoel. Daarnaast kan er een gebrek aan eetlust en slaapproblemen ontstaan. Als er sprake is van een aanpassingsstoornis kan het zijn dat de persoon zich heel anders gaat gedragen dan normaal. Een lief persoon kan ineens agressief worden en ruzie zoeken met anderen.

Denkwijze

De klachten zijn afhankelijk hoe iemand met zijn problemen omgaat. Een van de belangrijkste factoren is de manier van denken. Als je negatief tegen dingen aankijkt, kunnen dingen zwaarder aanvoelen dan ze in werkelijkheid zijn. Daardoor kun je denken dat je een bepaalde situatie niet aankunt en voel je je misschien wel hulpeloos. Vaak heeft de patiënt zelf dit gevoel gecreëerd. Denkwijzen zoals: “ik kan het toch niet” of “ik heb daar toch geen invloed op” zorgen ervoor dat je sneller opgeeft en niet meer probeert aan je eigen situatie te werken, waardoor je alleen maar een slechter beeld over jezelf krijgt. Als je deze negatieve gedachten verder ontwikkelt, kan dat leiden tot psychische klachten.

Manier van problemen oplossen

Soms moet je leren om problemen op te lossen en zie je zelf geen oplossing. Tijdens het leven heb je geleerd hoe je omgaat met bepaalde situaties. Zo kan het zijn dat je nooit geleerd hebt hoe je hulp aan een ander kunt vragen, waardoor je vastloopt in een situatie omdat je geen hulp durft te vragen. Sommige mensen beschikken niet over de vaardigheden om met veranderingen om te gaan. Er bestaan verschillende manieren om met problemen om te geen. Over het algemeen zullen mensen die op verschillende manieren met problemen kunnen omgaan, beter in staat zijn problemen op te lossen.

Een voorbeeld

Stel dat je alleen over de vaardigheid beschikt om afleiding te zoeken als je stress hebt. Dat kan dat in een aantal situaties prima werken. Maar als je dan bijvoorbeeld gaat verhuizen, is afleiding zoeken niet de oplossing. Je moet dan juist de situatie aanpakken en het niet uit de weg gaan. Dan moet je een andere vaardigheid gebruiken om dit op te lossen. Misschien moet dit nog aangeleerd worden, zoals hulp kunnen vragen of de situatie durven aangaan.

Wat kun je zelf doen?

Als je weet dat er een verandering aan staat te komen, bijvoorbeeld gezinsuitbreiding of je wilt een andere baan, dan kun je jezelf hier zo goed mogelijk voorbereiden. Als je weet welke negatieve gedachten je hebt als er een stresssituatie is, probeer deze te beïnvloeden. Bekijk hoe je in het verleden op stress reageerde en vraag jezelf af of dit wel nodig is geweest. Vraag jezelf af hoe je zou willen reageren en bedenk welke hulpmiddelen je kunt inschakelen. Soms kan het helpen door iemand in vertrouwen te nemen en er over te praten, bijvoorbeeld een vriend of familielid. Misschien zie je in dat je alleen maar aan de negatieve dingen denkt. Probeer ook eens aan positieve dingen te denken en probeer negatieve gedachten om te buigen.

Wanneer naar de huisarts?

Als het erg moeilijk is om van depressieve gevoelens af te komen en je slaagt er maar niet in om je aan bepaalde situaties aan te passen, kan het je dagelijks functioneren zowel thuis als op het werk ernstig belemmeren. Als je er zelf niet uit komt, neem dan contact op met je huisarts. Soms kan alleen het bespreken van je probleem met de huisarts al een oplossing bieden. Soms wordt er een rustgevend middel of slaapmiddel voorgeschreven, ook al is dat niet de oplossing voor je probleem. De huisarts kan je doorverwijzen naar een psychologische hulpverlener.

Leefstijl

Om goed met stressvolle situaties om te gaan, is het belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt. Eet gezond, drink niet te veel alcohol en beweeg regelmatig. Zorg daarnaast dat je voldoende kunt ontspannen door genoeg te slapen en ontspannende dingen te doen zoals een hobby. Als je tijd neemt voor leuke dingen, ervan kunt genieten zit je beter in je vel. Daardoor kun je beter reageren op stress en is het gemakkelijker om je aan te passen.

Lees verder

• Acceptatie: hoe kun je dit ontwikkelen?
• Angst: sociale fobie
• Depersonalisatiestoornis: een vervreemding van jezelf
• Dwangstoornis: een psychische aandoening
• Persoonlijkheidsstoornis: hoe kom je eraan?