Narcolepsie: angstaanjagende hallucinaties en krachtsverlies

Diepe slaap, lastig wakker worden of nooit goed in slaap kunnen komen, waarbij men veel dagdroomt kan narcolepsie betekenen. Er is sprake van een ontregelde orexine-afgifte, waardoor de persoon niet wordt opgepept en sneller in slaap valt. Het kan tot zeer angstige hallucinaties leiden, waardoor men ook snel psychisch achteruit kan gaan. Wat houdt narcolepsie in, hoe leidt het tot verlammingsverschijnselen en angstaanjagend dagdromen?

Narcolepsie

• Ontregeld slaap-waakritme
• Invloed van orexinetekort
• Wat zijn de klachten bij Narcolepsie?
• Psychische impact
• Hoe ermee te leven?

Ontregeld slaap-waakritme

Mensen met narcolepsie hebben een verstoord slaapritme. De slaap kan niet onder controle worden gehouden, waardoor de persoon zomaar overdag in slaap kan vallen. Ondanks dat men gedurende de nacht lang en diep slaapt, kan het overdag alsnog tot slaapverwekkende momenten leiden. Het kan inhouden dat men binnen een gesprek zomaar wegvalt en slaapt of de gehele dag moet vechten om maar niet in slaap te vallen. Wat houdt de aandoening in, hoe kan het tot zeer diep slapen leiden waarbij men moeilijk wakker wordt en tijdelijke spierverlamming heeft?

Invloed van orexinetekort

In het lichaam is de neurotransmitter orexine verantwoordelijk voor het oppeppen van de persoon. Deze stof wordt door de hypothalamus aangemaakt en aan het lichaam op het juiste moment afgegeven (lit.1). Met een normaal orexinegehalte kunnen we overdag zonder moeite wakker blijven. Gedurende de nacht wordt door de hypothalamus minder neurotransmitter afgegeven, waardoor we in slaap vallen. In het geval van deze aandoening wordt deze stof niet of in verminderde mate door deze hersenklier afgegeven. Oftewel er is sprake van een slecht functionerende hypothalamus. Een orexinetekort zorgt ervoor dat we niet worden opgepept, waardoor de persoon snel moe wordt en spierzwakte vertoont. Daarnaast kan het leiden tot aanhoudende vermoeidheid, waardoor de persoon niet of moeizaam ontwaakt.

Wat zijn de klachten bij Narcolepsie?

Meest kenmerkende van de aandoening is dat het slaap-waakritme zwaar ontregeld is. Daarnaast heeft het nog enkele lichamelijke en geestelijke complicaties. Door het tekort aan oppeppers in het lichaam geeft het de volgende symptomen.

Krachtverlies bij emoties

Bij circa zes op de tien personen met de aandoening, kan spontaan krachtverlies optreden. Het wordt voornamelijk getriggerd door stemmingsfactoren, welke het resterende orexinegehalte overmatig snel verbruiken. Denk naar aanleiding van angsten, agressiviteit, een choquerend moment, lachen of inspanningen (lit.2). Oftewel het beschikbare pepmiddel wordt onttrokken, waardoor de persoon spontaan krachtverlies heeft. Het kan zeer lokaal in de spieren voordoen, waarbij men tijdelijk niet meer op de benen kan blijven staan. Daarnaast kunnen tijdelijk de nek of aangezichtsspieren verlammen. Dit duurt meestal slechts enkele seconden tot een halve minuut.

Bewegingsloosheid bij slapen

Indien de persoon wil gaan slapen, heeft men vaak een zeer laag neurotransmittergehalte. De dag heeft als het ware de neurotransmitter volledig verbruikt. Ondanks dat men tot rust komt bij slaap, heeft het lichaam er onvoldoende van. De spieren kunnen dus in de eerste fase van het slapen gaan, compleet worden uitgeschakeld. Oftewel men is nog bij bewustzijn, maar men kan geen motorische activiteiten meer doen. Er wordt verondersteld dat drie op die tien gevallen hier regelmatig last van heeft.

Beangstigende (dag)dromen

De persoon verkeert gedurende de dag in een sluimerende omstandigheid, waarbij slapen en waken elkaar kunnen afwisselen. Oftewel dromen kunnen ook gedurende het wakker zijn voordoen. De persoon kan dus dingen zien, welke door de hersenen zijn gefabriceerd. Deze hypnagoge hallucinaties kunnen als zeer reëel worden ervaren, waarbij het ook zeer angstig is. Men hoort stemmen of voetstappen, men herkent spoken of angstaanjagende monsters in schaduwen, men heeft het gevoel dat er iemand aan de persoon trekt of op de persoon zit (lit.3). Daarnaast heeft men het gevoel dat er dieren op de persoon krioelen. De hersenen maken beelden, gedachten en prikkels aan om de persoon wakker te houden. Daardoor ontstaat een sluimerfase, waarbij de persoon niet compleet wakker is en ook niet geheel slaapt. Angstige dromen kunnen ervoor zorgen dat schrikmomenten ontstaan, waardoor men mogelijk tijdelijk weer alert is. Omdat het orexinegehalte standaard laag is, kan dit heftige dagdromen geregeld c.q. repeterend voorkomen. Sommige mensen komen niet meer in diepe slaap, waardoor men praktisch continu in een sluimertoestand verkeert.

Psychische impact

Omdat de persoon geregeld of aanhoudend in de sluimerende toestand verkeert, kan men veel angstaanjagende momenten meemaken. De hallucinaties beïnvloeden hoe men de wereld ervaart. Men kan slecht onderscheid maken tussen de realiteit en wat door hallucinaties wordt veroorzaakt. De persoon kan daardoor geestelijk in zwaar weer terechtkomen, waardoor men door de buitenwereld als gek kan worden aangezien. Het houdt ook in dat men vaak onterecht in een psychische instelling terechtkomt of onjuist wordt behandeld. Dit omdat de juiste diagnose pas in een veel later traject wordt vastgesteld. Circa één op de tweeduizend personen heeft narcolepsie, waarvan een kwart angstaanjagende dromen heeft.

Hoe ermee te leven?

De aandoening is ongeneesbaar en dus dient men ermee te leren leven. Middels oppeppende medicatie kunnen veel klachten worden onderdrukt. Daarnaast dient het leven zo te worden ingericht, dat men niet in bepaalde omstandigheden terechtkomt. Denk aan het vermijden van emotioneel heftige situaties. Ook begrip van naasten, zoals thuis of op het werk zijn van belang. Indien het snel wordt gediagnosticeerd kan men mogelijk wel studeren of een normale sociale omgang met anderen hebben.

Wordt u na de slaap slecht wakker, lijkt het alsof u aan het dagdromen bent met angstige hallucinaties, dan kan het om narcolepsie gaan. Het is van belang dat de juiste diagnose snel wordt gesteld, zodat u de juiste medicatie kan krijgen. Daarnaast geeft het de mogelijkheid voor begrip en kunt u het leven wel op de juiste manier inrichten.

Lees verder

• Syndroom van Capgras: waanideeën, hallucinaties en psychose
• Altijd moe, willen slapen: bijnieruitputting, cortisoltekort
• Rett syndroom: groeiachterstand, epilepsie en krachtsverlies
• Slaaphypnose: luisteren naar een app om beter te slapen