Zenuwtrekjes of tic, oorzaak en behandeling

We zien het voornamelijk bij kinderen: tics of zenuwtrekjes. Het ontstaat dan ook veelal op kinderleeftijd maar kan tijdens de volwassenheid aan blijven houden. Het gaat hier om onwillekeurige spiertrekkingen. De zenuwen geven een signaal af aan de spieren waardoor deze geprikkeld worden en er bewegingen ontstaan. Deze signalen zouden normaal gesproken niet doorgegeven moeten worden. De oorzaak ligt waarschijnlijk in stress of spanning. Bij het syndroom van Gilles de la Tourette ontstaat er een overmaat van tics. Deze symptomen houden langer dan een jaar aan en worden naast motorisch tics ook gekenmerkt door minstens één vocale tic. Bij lichte tics of zenuwtrekjes zien we deze soms spontaan verdwijnen. In andere gevallen is behandeling soms noodzakelijk.

Wat zijn zenuwtrekjes?

Zenuwtrekjes of zenuwtrek wordt ook wel tic of zenuwtic genoemd. We zien het vaak bij kinderen, maar ook bij volwassenen. Vaak zijn de zenuwtrekjes in het gezicht (het gelaat) te zien of in de schouders. Het gaat hier om onwillekeurige en herhaalde bewegingen die gemaakt worden. Zenuwtrekjes moeten niet verward worden met bijvoorbeeld een trillend ooglid of spasme van de borstspier.

Oorzaken

Stress of spanningen spelen vaak een rol bij het ontstaan van zenuwtrekjes. Dit gebeurt in de meeste gevallen al op jonge leeftijd. Tijdens de opvoeding loopt het niet lekker, of het kind maakt iets mee waardoor spanningen ontstaan. Het kind kan dit afreageren door bewegingen te maken. In dit geval zijn het vaak bewuste bewegingen die later een gewoonte worden. Maar bij een zenuwtic zien we vooral de onwillekeurige bewegingen optreden. De spieren worden op de een of andere manier onbedoeld geprikkeld. De precieze oorzaak hiervan is niet duidelijk, maar vermoed wordt dat stress wel degelijk een rol hierin speelt.

Syndroom van Gilles de la Tourette

Dit is een ernstige vorm van zenuwtrekjes. Het ontstaat vaak al op jeugdige leeftijd. Dit is een neuro-psychiatrische aandoening die erfelijk is. De manier van opvoeden en opgroeien bepaald uiteindelijk of het kind tics ontwikkelt. Kenmerkend zijn de vele tics die optreden in verschillende vormen. Vaak begint dit voor het eerst rond de leeftijd van vier tot vijf jaar.

Symptomen

Niet iedereen met een tic heeft dezelfde symptomen. Daarnaast hangt het ook nog eens van de ernst af. Bij het syndroom van Gilles de la Tourette treden veel vaker en meerdere tics op dat bij iemand met een lichte vorm. Een tic komt vaak in het gelaat voor. We zien dan bijvoorbeeld het optrekken van de mondhoeken, het veelvuldig knipperen met de ogen, de keel schrapen, snuiven, kuchen, het draaien van het hoofd etc. Ook de schouders kunnen hierin betrokken zijn: het optrekken van de schouders, soms in combinatie met gelaatsbewegingen. Een andere tic is het friemelen met de handen, de voeten, de benen etc. In principe kan een tic overal optreden maar zien we toch het vaakst in het gezicht en de schouders. De tics zijn vaak van korte duur. Een tic moet weer niet verward worden met het normale friemelen met de handen, wat we vaak zien bij verlegen mensen of kinderen die onzeker zijn.

Bij het syndroom van Gilles de la Tourette zijn de symptomen ernstiger. Er treden multipele tics op. Dit zijn een reeks tics achter elkaar. Vaak zien we bijvoorbeeld extreem veel knipperen met de ogen, knakken van de vingers of het draaien van het hoofd. Daarnaast treden er één of meerdere vocale tics op. Dit zijn tics waarbij een geluid geproduceerd wordt. Dit kan gaan om het klakken met de tong, grommen, kuchen of snuiven. Maar ook zien we bij veel patiënten het uitstoten van scheldwoorden. Dit komt bij ongeveer 15-20 procent van de patiënten met dit syndroom voor. De klanken of woorden worden explosief uitgestoten. Ook echolalie wordt bij het syndroom van Gilles de la Tourette gezien. Hierbij worden door anderen gesproken woorden dwangmatig herhaald.

Maar hoe herken je een tic nu precies? Dit is vrij simpel. Wanneer iemand bewegingen maakt en er wordt gevraagd ermee op te houden en dit is voor de persoon mogelijk, dan gaat het niet om een tic. Wanneer er gevraagd wordt ermee op te houden en hierdoor verergeren de klachten alleen maar, dan gaat het zeer waarschijnlijk om een tic. Bewust tegenhouden van de bewegingen zorgt juist alleen maar voor verergering van de tics.

Behandeling

Niet altijd hoeft een tic behandeld te worden. Pas wanneer de patiënt zelf er last van krijgt en daardoor niet meer normaal kan functioneren, dan is behandeling aan te raden. Ook wanneer het kind of de volwassene gepest wordt of uitgelachen wordt, of andere psychische problemen ondervind aan de tics, is het nodig om te behandelen. Maar er zijn ook gevallen waarbij het goed te verbergen is of het ontstaan van tics minimaal is.

Behandeling bestaat vaak uit gedragstherapie of psychotherapie. Soms worden er medicijnen voorgeschreven. Bij het syndroom van Gilles de la Tourette zien we de tics vaak afnemen wanneer het kind rond de 18 jaar oud is. Bij slechts een klein gedeelte van deze patiënten blijven de tics onverminderd. Bij afname zien we vaak wel een restgedeelte overblijven. Dit verdwijnt niet meer op volwassen leeftijd. Ook nu kan behandeling dan nodig zin, bijvoorbeeld met medicatie. Het syndroom van Gilles de la Tourette moet vastgesteld worden door een neuroloog of psycholoog. Het is niet zo dat de aanwezigheid van tics gelijk wijst op dit syndroom. Patiënten met dit syndroom hebben daarnaast ook vaak last van ADHD, slaapproblemen, concentratiestoornissen, autisme spectrum stoornis, dwanghandelingen of dwanggedachten.