Natuurlijke behandeling van eczeem hoofdhuid en gezicht

Klachten van eczeem in vooral het gezicht, op het hoofd en de oren met roodheid en schilfering, kan duiden op seborroïsch eczeem, een vervelende, jeukende huiduitslag. Als je alleen last hebt van jeuk op de behaarde hoofdhuid, kan het duiden op 'roos': de lichtste vorm van seborroïsch eczeem. Soms trekt deze vorm van eczeem na enkele weken spontaan weg, maar bij aanhoudende klachten kan behandeling nodig zijn. De huisarts kan wat middeltjes voorschrijven, maar er zijn ook natuurlijke middelen die je kunt inzetten bij seborroïsch eczeem.

• Wat is eczeem op hoofdhuid, gezicht en oren?
• Epidemiologie
• Wat zijn de symptomen van seborroïsch eczeem?
• Verschijnselen
• Voorkeursplekken
• Wat is de oorzaak?
• Hoe wordt seborroïsch eczeem op hoofd en gezicht behandeld?
• Algemene regels
• Behandeling van seborroïsch eczeem
• Is er een natuurlijke behandeling van eczeem op de hoofdhuid?
• Appelazijn
• Tea tree olie
• Kokosolie
• Aloë vera
• Honing
• Jojoba-olie
• Havermout
• Lavendelolie
• Kamille-extract
• Toverhazelaar

Wat is eczeem op hoofdhuid, gezicht en oren?

Het was op een ochtend dat Johan, een grafisch ontwerper van 34, zich plotseling bewust werd van de steeds intensievere jeuk op zijn hoofdhuid. Hij had het eerst afgedaan als wat droge winterhuid, maar de kleine witte schilfertjes die van zijn schouders op zijn laptop vielen, waren nu moeilijker te negeren. Zijn collega’s plaagden hem soms met het idee dat hij misschien een plotselinge “roosuitbarsting” had, maar het bleef knagen.

Op een dag besloot Johan dat het genoeg was. Bij de dermatoloog hoorde hij voor het eerst de term “seborroïsch eczeem.” “Het is een chronische aandoening,” zei de dokter, terwijl hij uitlegde dat stress en de kou de huid van zijn hoofdhuid en gezicht extra gevoelig maakten. Hij was opgelucht dat het eindelijk een naam had, maar toch raakte het hem. Johan besloot het aan te pakken, met regelmatige hoofdhuidverzorging en kalmerende oliën. De schilfertjes zijn nog niet helemaal verdwenen, maar hij voelt zich nu beter uitgerust met de kennis om zijn eczeem in toom te houden – en zijn witte shirts blijven tegenwoordig weer wat langer schoon.

Seborroïsch eczeem kenmerkt zich door een jeukende huiduitslag, waarbij de huid rood wordt en er gelige, vette schilfers ontstaan. Voorkeurslocaties zijn in het gelaat, op het hoofd en op de oren. Deze vorm van eczeem is onschuldig en volstrekt niet besmettelijk. Een andere samenstelling van talg –een vette huidsmeer die de huid soepel houdt– draagt waarschijnlijk bij aan het ontstaan ervan. Uitlokkende of verergerende factoren zijn stress, kou en droogte, Het gebruik van veel zeep en het dragen van een hoofddeksel (muts, hoed, hoofddoekje, pet) zijn ook factoren die seborroïsch eczeem kunnen verergeren. De klachten kunnen bestreden worden door een speciale shampoo, gel, lotion en crème te gebruiken. Er zijn ook natuurlijke behandelingen om seborroïsch eczeem tegen te gaan.

Epidemiologie

Seborroïsch eczeem is een chronische huidaandoening die wereldwijd voorkomt en wordt gekenmerkt door rode, schilferige plekken, vooral op de huid waar talgklieren actief zijn, zoals de hoofdhuid, het gezicht en de borst. Hoewel de exacte oorzaak nog onduidelijk is, spelen genetica, omgeving en leefstijl een rol. De epidemiologie van seborroïsch eczeem toont aanzienlijke variaties in voorkomen op basis van leeftijd, geslacht, klimaat en andere factoren.

Voorkomen bij mannen en vrouwen: een sterke invloed van hormonen
Seborroïsch eczeem komt bij beide geslachten voor, maar de prevalentie verschilt enigszins tussen mannen en vrouwen. Onder volwassenen blijkt dat mannen iets vaker last hebben van seborroïsch eczeem dan vrouwen, wat mogelijk verband houdt met mannelijke hormonen zoals testosteron, die de activiteit van de talgklieren verhogen. Cijfers wijzen uit dat ongeveer 3-5% van de mannen wereldwijd seborroïsch eczeem ontwikkelt, terwijl dit percentage bij vrouwen rond de 2-3% ligt. De talgproductie die door hormonale invloed gestimuleerd wordt, biedt een gunstige omgeving voor de groei van de gist Malassezia, een belangrijke factor in het ontstaan van seborroïsch eczeem.

Kinderen en volwassenen: van cradle cap tot chronische aandoening
Bij kinderen komt seborroïsch eczeem vaak voor als 'cradle cap' (berg), een veelvoorkomend verschijnsel bij zuigelingen tussen de 2 weken en 12 maanden oud. Cradle cap treft naar schatting 10% van de baby's wereldwijd en verdwijnt meestal vanzelf rond het eerste levensjaar. Bij volwassenen piekt de prevalentie tussen de 30 en 60 jaar, vooral bij mensen die vatbaar zijn voor huidirritaties. Dit type eczeem is chronisch en komt in golven terug, vaak met verergering tijdens de wintermaanden. Bij ouderen kan de huid door verminderde talgproductie droger worden, maar voor sommigen blijft seborroïsch eczeem levenslang een probleem.

Klimaat en seizoensgebonden variatie: koudere klimaten en droge lucht
Klimaat speelt een belangrijke rol bij seborroïsch eczeem, en het komt vaker voor in koude, droge klimaten. In Nederland en België is seborroïsch eczeem in de wintermaanden merkbaar vaker aanwezig. De lage luchtvochtigheid en koude lucht in deze maanden maken de huid droger, wat de gevoeligheid voor schilfering en irritatie vergroot. In tropische klimaten, zoals die in de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, lijkt de prevalentie iets lager te liggen, maar ook daar kan hitte en vochtigheid de klachten verergeren door een toename van talgproductie. In de Caribische gebieden is de gemiddelde prevalentie van seborroïsch eczeem bij volwassenen geschat op ongeveer 2%, terwijl dit in de koudere, noordelijke Europese klimaten kan oplopen tot 5%.

Voeding en leefstijl: invloed van suiker, vetten en stress
Voeding en leefstijl zijn belangrijke factoren bij de ernst van seborroïsch eczeem. Voeding rijk aan suiker, verzadigde vetten en alcohol kan bijdragen aan ontstekingsprocessen in het lichaam, waardoor het eczeem verergert. Er is bijvoorbeeld een correlatie gevonden tussen een hoge suikerinname en ontstekingsreacties in de huid, waardoor seborroïsch eczeem mogelijk verergert bij mensen die veel suikerrijke voeding consumeren. Een uitgebalanceerd dieet met veel omega-3 vetzuren en antioxidanten lijkt de symptomen te verzachten. Daarnaast speelt stress een belangrijke rol; uit onderzoek blijkt dat 60% van de mensen met seborroïsch eczeem aangeeft een verergering van klachten te ervaren tijdens stressvolle periodes.

Verschillen in prevalentie: Nederland, België en wereldwijd
Seborroïsch eczeem komt wereldwijd voor, maar de prevalentie varieert per regio en populatie. In Nederland en België is naar schatting 3-5% van de bevolking getroffen door seborroïsch eczeem, wat overeenkomt met de wereldwijde gemiddelde prevalentie. In Aziatische en Afrikaanse landen lijkt de prevalentie iets lager te liggen, mogelijk door genetische en omgevingsverschillen. In de Verenigde Staten treft seborroïsch eczeem naar schatting 3% van de bevolking, wat in lijn ligt met de cijfers uit Noordwest-Europa. Mensen in tropische gebieden zoals de Nederlandse Caribische eilanden hebben vaker mildere vormen van seborroïsch eczeem, mogelijk door de hogere luchtvochtigheid, die de huid gehydrateerd houdt.

Genetica en familiale aanleg: een factor van belang
Genetische aanleg speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van seborroïsch eczeem. Mensen met een familiegeschiedenis van eczeem, psoriasis of andere huidaandoeningen hebben een verhoogde kans om seborroïsch eczeem te ontwikkelen. Studies suggereren dat ongeveer 40% van de mensen met seborroïsch eczeem een eerstegraads familielid heeft met een soortgelijke huidaandoening. Ook genetische mutaties die invloed hebben op de talgproductie of het immuunsysteem kunnen bijdragen aan de gevoeligheid voor deze aandoening. De aanwezigheid van genetische factoren betekent dat sommige mensen vanaf hun kindertijd of adolescentie al symptomen van seborroïsch eczeem kunnen ontwikkelen, vaak met verergering tijdens hormonale veranderingen zoals de puberteit.

Wat zijn de symptomen van seborroïsch eczeem?

Verschijnselen

De symptomen van seborroïsch zijn:

• huidschilfers (roos) op je hoofdhuid, in je haar, wenkbrauwen, baard of snor;
• de huid wordt plaatselijk rood;
  Blefaritis / Bron: Clubtable, Wikimedia Commons (Publiek domein)
• er ontstaan gelige, vette schilfers of korstjes op de hoofdhuid, oren, gezicht, borst, oksels, scrotum of andere delen van het lichaam;
• roodheid of korstvorming van de oogleden (blefaritis);
• jeuk en irritatie.

Voorkeursplekken

Voorkeurslocaties zijn het behaarde hoofd (in dat geval staat het bekend als 'roos'), de oogleden en oorschelpen, de plooien langs de neus, de wenkbrauwen en de haarlijn langs het voorhoofd, de borst en de rug (vooral tussen de schouderbladen) en in in de lichaamsplooien zoals oksels, liezen en het genitale gebied.

Wat is de oorzaak?

De samenstelling van de talg is bij mensen met seborroïsch eczeem veranderd en dit kan irriterend op de huid werken. Daarnaast spelen gistcellen (Pityrosporon ovale, een zeer algemeen voorkomende gist) ook een rol. Als deze in grote aantallen op de huid voorkomen, kunnen ze de huid irriteren. Je ontwikkelt klachten bij een verminderde weerstand tegen de gist, bijvoorbeeld in perioden van aanhoudende stress en spanning, ziekte en wisseling van de seizoenen.

Hoe wordt seborroïsch eczeem op hoofd en gezicht behandeld?

Het beloop van seborroïsch eczeem is wisselend. Het kan zijn dat je er slechts enkele weken last van hebt, waarna het spontaan verdwijnt. Het kan op een later tijdstip weer de kop opsteken. Sommige mensen hebben er vele maanden of zelfs langer last van en in dat geval kan natuurlijke of medicinale behandeling gewenst zijn.

Algemene regels

Wat kun jezelf doen aan seborroïsch eczeem?

• Gebruik niet te veel zeep en bij voorkeur pH-neutrale, hypo-allergene, niet-irriterende zeep(producten).
• Na het douchen, wassen of baden goed afdrogen (droog deppen is beter), vooral tussen de huidplooien.
• Roos verbetert vaak al als je regelmatig je haar wast en goed naspoelt.
• Als je dat merkt dat sommige shampoos de (hoofd)huid irriteren, stap dan over op een andere shampoo.
• Antiroosshampoo is veelal weinig effectief bij seborroïsch eczeem.

Behandeling van seborroïsch eczeem

Hardnekkige gevallen van seborroïsch eczeem op het behaarde hoofd kunnen behandeld worden met een speciale shampoo, gel of lotion welke schimmels en gisten tegengaat. Ook voor het gezicht kan de huisarts een crème voorschrijven met dezelfde werking. Soms kan de huisarts tijdelijk een ontstekingsremmende lotion of crème voorschrijven. Andere vormen van behandeling, zoals tabletten of lichttherapie, worden slechts voorgeschreven bij meer ernstige, uitgebreide vormen, of als uitwendige therapie onvoldoende soelaas biedt.

Is er een natuurlijke behandeling van eczeem op de hoofdhuid?

Appelazijn

Vaak wordt appelcider-azijn aanbevolen bij eczeem. Je kunt het direct aanbrengen op de huid, maar dan wel eerst verdunnen met water (1 eenheid appelazijn tegen 2 eenheden water). Daarna aanbrengen op de eczeemplekken. Het kan even wat branderig aanvoelen, maar na verloop van tijd zal de jeuk afnemen.

Je kunt appelcider-azijn ook innemen. In dat geval is 1 tot 2 theelepels organische appelciderazijn per dag voldoende. Neem het in met een glas water met honing of meng het door thee. Afgeraden wordt om appelcider-azijn te nemen bij zwangerschap of borstvoeding. Diabetici mogen geen appelcider-azijn drinken vanwege het effect op de bloedsuikerspiegel.

Appelazijn voor de hoofdhuid
Je kunt appelazijn toepassen bij roos. Masseer de hoofdhuid zachtjes met de vingertoppen met appelazijn. Laat dit vervolgens zo'n 20 minuten zitten en daarna grondig uitspoelen met handwarm water. Dit kun je twee à drie keer per week toepassen.

Tea tree olie

Roos kan ook heel goed worden tegengegaan met tea tree olie, wat anti-bacteriële eigenschappen heeft en tevens antiseptisch, antifungaal en antibiotisch werkt. Wel eerst de tea tree olie vlak voor gebruik flink verdunnen met jojoba olie. Gebruik slechts ene paar druppels tea tree olie. Kijk uit dat het niet in de ogen terechtkomt. Eerst uitproberen op een klein plekje. Er zijn ook diverse shampoos met tea tree olie verkrijgbaar: wel zo gemakkelijk.

Kokosolie

Kokosolie is een natuurlijk vochtinbrengend middel dat verzachtend werkt op een geïrriteerde huid en schilfering vermindert. Breng een kleine hoeveelheid biologische, koudgeperste kokosolie aan op de hoofdhuid en masseer zachtjes. Kokosolie bevat laurinezuur, dat ontstekingsremmend werkt en de groei van schadelijke microben kan tegengaan. Laat het enkele uren intrekken of zelfs een hele nacht, en spoel daarna uit met een milde shampoo.

Aloë vera

Aloë vera-gel staat bekend om zijn kalmerende en hydraterende eigenschappen. Het werkt ook als een natuurlijke ontstekingsremmer, wat kan helpen bij het verminderen van roodheid en irritatie op de hoofdhuid. Gebruik pure aloë vera-gel en masseer dit zachtjes in op de hoofdhuid. Laat het 20-30 minuten intrekken voordat je het uitspoelt. Aloë vera helpt niet alleen de huid te kalmeren, maar kan ook de jeuk verminderen.

Honing

Honing is een natuurlijk antibacterieel en antimicrobieel middel dat ook helpt bij het hydrateren van de huid. Voor eczeem op de hoofdhuid kan een honingmasker verlichting geven. Meng rauwe honing met een beetje warm water en breng dit mengsel voorzichtig aan op de hoofdhuid. Laat het 15-20 minuten intrekken voordat je het uitspoelt. Honing kan roodheid en schilfering verminderen en bevordert een gezonde huidbarrière.

Jojoba-olie

Jojoba-olie lijkt qua structuur sterk op onze eigen huidoliën, waardoor het een uitstekende vochtinbrenger is voor de hoofdhuid. Het kan de huid helpen om vocht vast te houden en de droge schilfers die gepaard gaan met eczeem te verminderen. Masseer een paar druppels jojoba-olie in de hoofdhuid en laat het enkele uren of een nacht intrekken. Daarna kun je het uitspoelen met een milde shampoo.

Havermout

Havermout werkt verzachtend en kalmerend op een jeukende, droge huid. Meng fijngemalen havermout met water tot een pasta en breng deze pasta aan op de hoofdhuid. Laat het 10-15 minuten zitten en spoel het daarna uit. Havermout bevat beta-glucanen, die de huidbarrière versterken en kunnen helpen om de symptomen van eczeem te verlichten.

Lavendelolie

Lavendelolie heeft natuurlijke ontstekingsremmende en antimicrobiële eigenschappen die kunnen helpen bij het kalmeren van eczeem en het verminderen van jeuk. Verdun lavendelolie met een dragerolie zoals jojoba- of kokosolie (ongeveer 2-3 druppels lavendelolie per eetlepel dragerolie) en masseer het zachtjes in op de hoofdhuid. Deze olie kan irritatie verminderen en bevordert ook ontspanning, wat nuttig is bij stress-gerelateerd eczeem.

Kamille-extract

Kamille staat bekend om zijn kalmerende en ontstekingsremmende werking. Kamille-extract of kamille-thee kan direct op de hoofdhuid worden aangebracht om roodheid en jeuk te verminderen. Breng een afgekoelde kamille-thee of verdund kamille-extract aan op de hoofdhuid met een watje of sprayfles, en laat het drogen. Het werkt verzachtend en kan ook helpen bij het verlichten van irritatie.

Toverhazelaar

Toverhazelaar heeft samentrekkende eigenschappen die kunnen helpen om de huid te kalmeren en ontstekingen te verminderen. Gebruik een natuurlijke toverhazelaar zonder alcohol en breng het aan op de hoofdhuid met een watje om overtollige olie te verminderen zonder de huid uit te drogen. Toverhazelaar helpt bij het verminderen van roodheid en jeuk.

Lees verder

• Eczeem (soorten eczeem): symptomen, oorzaak en behandeling
• Seborroïsch eczeem (hoofdroos): symptomen en behandeling
• Atopisch eczeem: symptomen, oorzaken, behandeling, prognose
• Seborroïsch eczeem: rode vlekken & roodheid in het gezicht
• Rode bultjes op hoofdhuid met pijn of jeuk: oorzaken