Vergroot hart: symptomen, oorzaak, behandeling te groot hart

Een vergroot hart (cardiomegalie) bij mensen is geen ziekte op zich, maar is een symptoom van een onderliggende aandoening. Een vergroot hart kan verschillende oorzaken hebben. Meestal is een vergroot hart het gevolg van hoge bloeddruk of een coronaire hartziekte. Als het hart het bloed niet effectief kan rondpompen, kan dit leiden tot congestief hartfalen. In de loop van de tijd kunnen de klachten verbeteren, maar de meeste mensen met een vergroot hart moeten levenslang medicijnen blijven slikken. Daarnaast kunnen leefstijlveranderingen nodig zijn, zoals gezond en gevarieerd eten, dagelijks bewegen, afvallen bij overgewicht, stoppen met roken en matig drinken. Soms is echter een operatie onvermijdelijk.

• Wat is een vergroot hart?
• Symptomen vergroot hart
• Complicaties
• Oorzaken van een vergroot hart
• Risicofactoren
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling en herstel
• Leefstijlveranderingen
• Geneesmiddelen
• Operatieve ingreep
• Prognose
• Voorkomen van een vergroot hart

Wat is een vergroot hart?

Een vergroot hart is een te groot hart, wat een symptoom is van een onderliggende ziekte of aandoening. Een vergroot hart kan worden veroorzaakt door een aantal zaken, waaronder infectie, een verhoogde bloeddruk, hartklepafwijkingen of andere hartaandoeningen. De symptomen van een vergroot hart kunnen mettertijd verbeteren, maar meestal is behandeling nodig om de onderliggende oorzaak weg te nemen.

Symptomen vergroot hart

Een vergroot hart geeft niet altijd symptomen of ze worden niet opgemerkt, omdat de klachten langzaam verergeren. Een vergroot hart kan kortademigheid veroorzaken, vooral bij het liggen. Andere veel voorkomende klachten zijn hoesten, een abnormaal hartritme (aritmie) en hartkloppingen. Vochtophoping in de buik (ascites) of oedeem in de handen, voeten, enkels en benen kunnen ook voorkomen. Voorts kun je last krijgen van vermoeidheid, verwardheid en duizeligheid.

Complicaties

Een vergroot hart kan op een gegeven ogenblik gevaarlijk zijn en tot complicaties leiden, zoals:

• Hartfalen als de linkerventrikel vergroot raakt. Bij hartfalen kan het hart het bloed niet goed meer rondpompen. Organen krijgen hierdoor minder bloed.
• Bloedproppen: er kunnen zich bloedstolsels vormen en naar de longen reizen (longembolie). Als een stolsel de bloedstroom blokkeert, kun je een hartaanval of beroerte krijgen.
• Lekkende hartklep: hierbij sluit de hartklep niet goed en stroomt er bloed terug het hart in.
• Hartstilstand en plotse dood. Een vergroot hart kan ervoor zorgen dat het hart te snel of te langzaam klopt. Dit kan op den duur leiden tot hartstilstand of plotselinge dood.

Oorzaken van een vergroot hart

Een vergroot hart is vaak het gevolg van een hartaandoening, maar het kan ook voortvloeien uit andere factoren:

• coronaire hartziekten: aandoeningen die worden veroorzaakt door afwijkingen in de kransslagaders;
• ziekte van de hartspier (cardiomyopathie);
• hoge bloeddruk;
• een virale infectie van het hart;
• pulmonale hypertensie: hoge bloeddruk in de slagader die leidt naar het hart en de longen;
• tabak-, alcohol- en cocaïnegebruik;
• vocht rond je hart (pericardiale effusie);
• anemie of bloedarmoede: chronische bloedarmoede kan op een gegeven ogenblik leiden tot een snelle of onregelmatige hartslag; het hart moet meer bloed pompen om het gebrek aan zuurstof in het bloed te compenseren;
• schildklieraandoeningen: zowel een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) als een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie) kan leiden tot hartproblemen, waaronder een vergroot hart;
• ijzerstapeling in het lichaam (hemochromatose). Hemochromatose is een aandoening waarbij het lichaam niet adequaat ijzer kan metaboliseren, waardoor het zich opstapelt in verschillende organen, waaronder het hart. Dit kan een vergrote linkerkamer veroorzaken door verzwakking van de hartspier.

Risicofactoren

De volgende risicofactoren verhogen de kans op het ontwikkelen van een vergroot hart:

• bloedarmoede;
• aangeboren hartafwijkingen;
• bindweefselziekte (een aandoening zoals het syndroom van Marfan kan bijdragen aan een vergroot hart);
• mensen met een vergroot hart in de familie (bijvoorbeeld een ouder, broer of zus);
• vocht rond het hart;
• hartinfarct; en
• hartklepziekten.

Onderzoek en diagnose

Een vroege diagnose van een vergroot hart is van cruciaal belang. Des te eerder behandeling ingezet kan worden, des te beter de vooruitzichten. Tijdens een lichamelijk onderzoek luister de arts met een stethoscoop naar het hart en de harttonen. De arts kan een abnormaal hartgeluid waarnemen of vocht in de longen. Hij kan ook vochtophoping in de benen, enkels of de buik waarnemen. Ook zal de arts bloedonderzoek verrichten. Hartkatheterisatie is ook mogelijk. Dit is een onderzoek om vernauwingen in de kransslagaders van het hart op te sporen. Soms kan een hartbiopsie nodig zijn. Bij dit onderzoek neemt de arts een paar stukjes weefsel uit de hartspier. De patholoog-anatoom onderzoekt dit stukje van de hartspier onder de microscoop. Het onderzoek kan de oorzaak van een hartspierziekte vaststellen. Voorts kan beeldvormend onderzoek inzicht geven in (het functioneren van) het hart:

• Een thoraxfoto: een röntgenfoto van de borstkas, waarop het hart en de longen zich aftekenen;
• CT-scan van het hart: aan de hand hiervan kan de hartfunctie en de anatomie van het hart worden beoordeeld;
• Echocardiografie: een onderzoek van het hart middels ultrageluidsgolven, hetgeen de cardioloog veel informatie verschaft over de werking van het hart;
• Elektrocardiogram (ECG), ook wel hartfilmpje genoemd;
  Hartfilmpje / Bron: Martin Sulman
• Magnetic resonance imaging (MRI): om een beeld te krijgen van de pompfunctie van het hart en de werking van de hartkleppen.

Behandeling en herstel

De behandeling van een vergroot hart hangt af van de onderliggende oorzaak. Een medische ingreep of een operatie kan nodig zijn als de aandoening niet goed kan worden gemanaged door medicatie en leefstijlveranderingen (gezond eten, bewegen, stoppen met roken, etc.).

Leefstijlveranderingen

Er zijn manieren om je algehele conditie én hartgezondheid te verbeteren. Je arts kan te dienaangaande de volgende adviezen geven:

• Stoppen met roken;
• Overgewicht tegengaan door af te vallen;
• Een natriumbeperkt dieet;
• Diabetes goed onder controle houden;
• Je bloeddruk te bewaken;
• Dagelijks te bewegen (want dagelijks 30 minuten bewegen houdt hart en bloedvaten in conditie en verlaagt de bloeddruk);
• Beperk alcohol- en cafeïnegebruik of stop er helemaal mee.
• Probeer 8 uur per nacht te slapen en ga op tijd naar bed.

Geneesmiddelen

Medicijnen kunnen helpen bij de behandeling van de symptomen van een vergroot hart of de oorzaak ervan:

• Diuretica (plaspillen) om de hoeveelheid natrium en vocht in je lichaam te verlagen, wat helpt om de druk in de bloedvaten en het hart te verlagen;
• ACE-remmers om je bloeddruk te verlagen en de pompfunctie van het hart te verbeteren;
• ARB's, een alternatief voor ACE-remmers als je deze niet verdraagt vanwege de bijwerking van kriebelhoest;
• Beta-blokkers om de bloeddruk te verlagen en de hartfunctie te verbeteren;
• Digoxine ter verbetering van de pompfunctie van het hart; vooral voorgeschreven bij boezemfibrilleren, een hartritmestoornis, of bij hartfalen;
• Antistollingsmiddelen, teneinde het risico van bloedstolsels die een hartaanval of beroerte kunnen veroorzaken, te verminderen;
• Antiaritmica, geneesmiddelen om hartritmestoornissen te behandelen.

Operatieve ingreep

Soms kan een operatieve ingreep nodig zijn. Een coronaire bypassoperatie (CABG) kan worden uitgevoerd om de doorbloeding te verbeteren. Er wordt een omleiding aangebracht langs vernauwde of afgesloten bloedvaten (als gevolg van slagaderverkalking) van een van de kransslagaders. Bij ernstig hartfalen kan een harttransplantatie nodig zijn. Soms moet de periode tot de transplantatie overbrugd worden met behulp van een steunhart (een Ventricular Assist Device, afgekort als VAD). Een andere operatieve ingreep is een hartklepoperatie. Hierbij wordt een van je hartkleppen vervangen of gerepareerd. Dit is een zware medische ingreep.

Prognose

De prognose is over het algemeen goed zolang je je medicijnen inneemt zoals voorgeschreven en een hartgezonde leefstijl aanneemt. Een gezonde leefstijl bestaat uit gezonde voeding, maar je moet ook letten op beweging, ontspanning en een gezonde nachtrust. Een vergroot hart kan in de loop van de tijd weer in omvang afnemen bij adequate behandeling.

Voorkomen van een vergroot hart

Er zijn een aantal manieren om de kans op een vergroot hart te verkleinen. Allereerst is het belangrijk om gezond en gevarieerd te eten, je zoutinname te beperken, dagelijks voldoende te bewegen, niet te roken en matig alcohol te gebruiken. Ook is het raadzaam om regelmatig je bloeddruk te controleren en ervoor te zorgen dat je bloeddrukwaarden goed zijn. Slaap acht uur per nacht: genoeg rust is van cruciaal belang voor een betere gezondheid van het hart. Neem voorts trouw de medicijnen die je arts heeft voorgeschreven. Dit kunnen medicijnen zijn voor een hoge bloeddruk, hoog cholesterol of diabetes.

Lees verder

• Hartaanval (hartinfarct): symptomen, oorzaak en behandeling
• Hartaanval risicofactoren: leeftijd, roken en hoge bloeddruk
• Hartkloppingen: in rust, door stress, alcohol en medicijnen
• Hartfalen: symptomen, oorzaken en behandeling zwak hart
• Hartklachten, hartaandoeningen en hartziekten: symptomen