Hartaanval risicofactoren: leeftijd, roken en hoge bloeddruk

Bepaalde factoren dragen bij aan de afzetting van vetten en kalk aan de binnenkant van de slagader, waardoor deze beschadigd raakt (atherosclerose of slagaderverkalking). Atherosclerose of slagaderverkalking kan zowel leiden tot een verwijding als vernauwing van de slagaderen. De meest voorkomende oorzaak van een hartaanval is atherosclerose van de coronaire vaten van het hart. Atherosclerose is het natuurlijk gevolg van het ouderdomsproces, maar je kunt dit proces wel vertragen door risicofactoren (dat zijn factoren die een negatieve invloed hebben op het ontstaan van atherosclerose) aan te pakken. Risicofactoren hangen vaak met elkaar samen. Mensen met overgewicht hebben bijvoorbeeld ook vaker last van hoge bloeddruk en ze hebben een grotere kans op diabetes. Het aanpakken van een bepaalde risicofactor, zoals overgewicht, zal daarom ook een positief effect hebben op andere risicofactoren.

• Hartaanval risicofactoren
• Leeftijd
• Sekse
• Roken
• Hoge bloeddruk
• Hoog cholesterol
• Diabetes
• Familiaire belasting
• Gebrek aan lichamelijke activiteit
• Obesitas
• Ongezond eten
• Langdurige stress
• Drugsgebruik
• Pre-eclampsie
• Voorgeschiedenis van auto-immuunziekte
• Vieze lucht, kou en hitte
• Hartaanval risicofactoren hangen samen

Hartaanval risicofactoren

Er zijn meerdere risicofactoren bekend die de kans vergroten dat je een hartaanval krijgt. Sommige risicofactoren zijn veranderbaar (dynamisch) en sommige risicofactoren zijn onveranderbaar (statisch).

Leeftijd

Mannen van in de leeftijd van 45 jaar of ouder en vrouwen in de leeftijd van 55 jaar of ouder, hebben meer kans op een hartaanval dan jongere mannen en vrouwen.

Sekse

Mannen hebben een groter risico om hart- en vaatziekten te ontwikkelen dan vrouwen. Het risico voor vrouwen op deze ziekten wordt echter aanzienlijk groter ná de menopauze.

Roken

Roken en langdurige blootstelling aan tabaksrook (meeroken) verhoogt het risico op een hartaanval. Roken is een zeer belangrijke risicofactor. Als je rookt, heb je een grote kans om aan een hart- of vaatziekte te sterven. Roken zorgt voor een verhoogde bloeddruk en tevens wordt de binnenwand van de bloedvaten door bepaalde stoffen in tabaksrook beschadigd. Daarnaast heeft roken een ongunstig effect op je cholesterolgehalte.

Hoge bloeddruk

Hoge bloeddruk beschadigt na verloop van tijd de binnenzijde van de bloedvaten, wat het begin vormt van slagaderverkalking aangezien door de beschadiging zich bepaalde stoffen in de wand kunnen ophopen, waardoor deze dikker wordt en vernauwt. Hoge bloeddruk die optreedt in combinatie met obesitas, roken, hoog cholesterol of diabetes, verhoogt het risico nog meer.

Hoog cholesterol

Hoge concentraties (slecht) cholesterol in het bloed verhoogt het risico op plaquevorming en slagaderverkalking. Plaques ontstaan onder invloed van een hoog niveau van low-density lipoproteïnen (LDL), ook wel 'slecht cholesterol' genoemd, of als gevolg van een laag niveau van high-density lipoproteïnen (HDL), bekend als 'goed cholesterol'. HDL-cholesterol heeft een beschermende werking doordat het overtollig cholesterol afvoert naar de lever, alwaar het wordt afgebroken.

Diabetes

Diabetes wijst op een ontregeling van de bloedsuikerstofwisseling. Diabetes wordt geassocieerd met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Een complicatie van diabetes is aantasting van de binnenlaag van de bloedvaten en dit geeft een verhoogde kans op atherosclerose. Vooral ongecontroleerde diabetes verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.

Familiaire belasting

Indien er in je familie aandoeningen als gevolg van atherosclerose voorkomen, heb je een verhoogde kans deze ziekte ook te ontwikkelen. Als je broers en zussen, ouders of grootouders op vroege leeftijd hartaanvallen hebben gehad (voor 55-jarige leeftijd voor mannelijke familieleden en voor 65-jarige leeftijd voor vrouwelijke familieleden), kun je een verhoogd risico lopen.

Gebrek aan lichamelijke activiteit

Heel veel Nederlanders bewegen te weinig en leiden een inactief bestaan, waarbij ze minder dan een uur per dag aan gerichte, actieve beweging besteden. Een inactieve levensstijl draagt ​​aan aan een hoog cholesterolgehalte in het bloed en obesitas. Mensen die bijvoorbeeld regelmatig fietsen hebben een betere cardiovasculaire conditie, die het algemene risico op een hartaanval vermindert. Beweging is ook nuttig in het verlagen van hoge bloeddruk en bij mensen met diabetes verlaagt bewegen het bloedglucosegehalte.

Obesitas

Obesitas wordt geassocieerd met een hoog cholesterolgehalte in het bloed, hoge triglyceriden, hoge bloeddruk en diabetes. Het verliezen van slechts 10 procent van je lichaamsgewicht kan dit risico al verlagen. Door het berekenen van zowel je BMI als middelomtrek, kun je bekijken hoe groot je risico op hart- en vaatziekten is. Dit kun je hier doen.

Ongezond eten

Een niet onaanzienlijk deel van de Nederlanders eet te veel (verzadigd) vet en te weinig graanproducten, fruit, groente en vis. Als je veel verzadigd vet binnenkrijgt, heb je meer kans op een hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte. Beide factoren leiden tot schade aan je bloedvaten en vergroten de kans op hart- en vaatziekten. Gezond en gevarieerd eten beschermt juist tegen hart- en vaatziekten.

Langdurige stress

Aanhoudende stress kan een katalyserende werking hebben op hart- en vaatziekten, maar ook voor andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten.

Drugsgebruik

Stimulerende middelen, zoals cocaïne of amfetaminen, kunnen een acute hartaanval veroorzaken bij mensen die geen hartklachten hebben.

Pre-eclampsie

Uit steeds meer onderzoeken blijkt, dat vrouwen die pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging)hebben gehad, later een verdubbeld risico lopen op een hartaanval of beroerte. Pre-eclampsie is een aandoening tijdens de zwangerschap die gepaard gaat met een hoge bloeddruk en eiwitlekkage in de urine.

Voorgeschiedenis van auto-immuunziekte

Een voorgeschiedenis van auto-immuunziekte zoals reumatoïde artritis (RA) of systemische lupus erythematosus (SLE) en andere auto-immuunziekten, verhogen het risico op een hartaanval.

Vieze lucht, kou en hitte

Kortdurende schommelingen in luchtverontreiniging kunnen bij personen zonder hart- en vaatziekten tot een plotseling hartinfarct leiden (2009;95:1746-59). De onderzoekers van de London School of Hygiene and Tropical Medicine analyseerden 26 studies waarin blootstelling aan uitlaatgassen in verband werd gebracht met sterfgevallen onder gezonde personen. In een tweede studie laten dezelfde onderzoekers zien dat dit ook geldt voor plotselinge temperatuursveranderingen. Zo kan een plotselinge koudeperiode in warme streken of een hitteperiode in koele gebieden een hartinfarct uitlokken (Heart 2009;95:1760-9).¹

Hartaanval risicofactoren hangen samen

Bovenvermelde risicofactoren staan vaak niet op zichzelf, maar hangen met elkaar samen en hebben onderling vaak een katalyserende werking. Zo gaat overgewicht vaak samen met hoge bloeddruk, hoog cholesterol en diabetes. De ene risicofactor kan leiden tot de ander. Bovendien kunnen de risicofactoren elkaar versterken. Zo richt een hoge bloeddruk bij mensen die roken meer schade aan dan bij mensen die niet roken. Eén plus één is dan meer dan twee. Dit kun je echter ook omdraaien. Wanneer je één risicofactor aanpakt (door bijvoorbeeld dagelijks een half uur te bewegen), pak je in één keer meerdere risicofactoren aan. Zo is bewegen goed voor hart- en bloedvaten. Tegelijk is het goed voor je gewicht en je cholesterol.

Noot:

1. Femia Kievits. Vieze lucht, kou en hitte veroorzaken hartinfarct. Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:C384

Lees verder

• Hartaanval of hartinfarct: symptomen, oorzaak en behandeling
• Hartaanval bij vrouwen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Hartaanval (hartinfarct): symptomen, oorzaak en behandeling
• Hartklachten, hartaandoeningen en hartziekten: symptomen
• Steken op de borst: zeurende of scherpe steken pijn op borst