Polyhydramnion: Overtollig vruchtwater tijdens zwangerschap
Polyhydramnion (hydramnion) gebeurt in één tot vier procent van alle zwangerschappen. Dit is een toestand waarbij te veel vruchtwater zich opbouwt tijdens de zwangerschap. Veelal wijst dit niet op ernstige problemen en ervaart de zwangere vrouw ook geen symptomen door het overtollige vruchtwater. Maar soms wijst dit op een onderliggende ziekte of een probleem bij de baby, en heeft de vrouw toch buikpijn of andere symptomen. De arts is reeds voor de geboorte in staat om de diagnose van polyhydramnion te stellen. Hij is soms wel in staat om een bovenmatige hoeveelheid vruchtwater te verwijderen, al kan hij niet steeds de oorzaak hiervan behandelen. Polyhydramnion brengt tot slot mogelijke complicaties voor de baby en de bevalling zelf met zich mee.
Wat is vruchtwater bij een zwangere vrouw?
Vruchtwater is een vloeistof die de foetus omgeeft en beschermt de foetus in de
baarmoeder. Het vruchtwater is aangemaakt door de longen en nieren van de
baby. Dit komt in de baarmoeder terecht via de urine van de baby. De vloeistof wordt geabsorbeerd bij het slikken van de baby en bij ademhalingsbewegingen. De hoeveelheid vloeistof neemt toe tot de 36ste week van de zwangerschap. Daarna bouwt deze langzaam af. Het vruchtwater is nodig om de baby te beschermen tegen schokken, om hem van een constante temperatuur te voorzien, om te helpen bij de longontwikkeling en om de ontsluiting te bevorderen op het moment van de bevalling.
Oorzaken en risicofactoren van polyhydramnion
Oorzaken
Als de foetus te veel urine maakt of niet genoeg slikt, bouwt het vruchtwater zich op waardoor polyhydramnion ontstaat. In meer dan de helft van de gevallen is de arts niet in staat om de oorzaak van polyhydramnion te bepalen. Wel komt polyhydramnion vaker voor bij vrouwen met
diabetes mellitus (suikerziekte),
zwangerschapsdiabetes of bij een zeer grote foetus. Hydramnion komt tevens voor bij normale zwangerschappen met meer dan één baby (tweeling, drieling of meer).
Risico’s van overmatige hoeveelheid vruchtwater
Milde polyhydramnion
Milde polyhydramnion levert geen problemen op voor de baby en de moeder. Vaak verdwijnt het extra vocht dat verschijnt tijdens het tweede trimester weer spontaan. Milde polyhydramnion komt vaker voor dan ernstigere polyhydramnion. Wel is het nodig om de arts te raadplegen wanneer volgende symptomen verschijnen:
ademhalingsproblemen,
buikpijn of een zwelling of een
opgeblazen gevoel van de buik.
Ernstige polyhydramnion
Ernstige polyhydramnion wijst soms op een probleem met de foetus zoals:
- aangeboren afwijkingen van de hersenen en de ruggengraat, zoals bijvoorbeeld anencefalie (gedeeltelijke) afwezigheid van de hersenen) of achondroplasie (botgroeiaandoening met dwerggroei
- een genetisch probleem zoals bijvoorbeeld het Bartter-syndroom (een nieraandoening)
- een infectie
- een maagprobleem van de baby
- een middenrifbreuk (uitstulping van buikorganen met ademhalingsproblemen)
- een neuromusculaire aandoening
- een nierprobleem van de baby
- een probleem met de urinewegen
- een verstopping in het spijsverteringskanaal
- foetale anemie (bloedarmoede bij de foetus)
- hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
- slikproblemen
- slokdarmatresie (niet goed gevormde slokdarm)
Bij het
tweelingentransfusiesyndroom dat af en toe optreedt, vindt een onevenwichtige bloedvoorziening plaats waardoor de éne baby last heeft van te veel vruchtwater, terwijl de andere te weinig vruchtwater (
oligohydramnion) heeft.
Symptomen door toenemende buikomvang
De symptomen van polyhydramnion omvatten een snelle groei van de baarmoeder, maagklachten,
indigestie (maagklachten na het eten of drinken),
buikkrampen en buikpijn (druk tegen het
middenrif door de snel toenemende buikomvang),
zwelling van de benen (doordat de vrouw meer vocht vasthoudt), ademnood en eventueel weeën. De baby is bovendien erg beweeglijk (doordat hij veel kan draaien met het overtollige vruchtwater). Urineweginfecties komen tevens vaker voor bij de overmatige hoeveelheid vruchtwater. In de meeste gevallen heeft een zwangere vrouw echter geen problemen als gevolg van polyhydramnion.
Diagnose en onderzoeken van overtollig vruchtwater bij foetus
De arts meet bij de prenatale onderzoeken de afstand van het schaambeen tot de bovenkant van de baarmoeder om op zoek te gaan naar tekenen van polyhydramnion. Daarnaast controleert hij de groei van de baby door de baarmoeder via de buik te betasten. De arts maakt een
transvaginale echografie wanneer hij vermoedt dat een vrouw mogelijk lijdt aan polyhydramnion. Dit onderzoek meet de hoeveelheid vruchtwater rond de baby. Zwangere vrouwen hebben doorgaans ongeveer een halve tot één liter vruchtwater. Van polyhydramnion is sprake vanaf een aanwezigheid van twee liter vruchtwater. Een
vruchtwaterpunctie is eveneens een prenataal onderzoek dat de arts hiervoor inzet. Ook voert de arts mogelijk een
bloedonderzoek uit om diabetes of een infectie op te sporen. Bij het opvolgen van de zwangere vrouw en haar baby luistert de arts tot slot naar de hartslagen van de baby (cardiotocografie) die gedempt zijn bij overtollig vruchtwater.
Behandeling tijdens zwangerschap
In sommige gevallen zijn de symptomen van polyhydramnion wel te behandelen, maar is dit niet mogelijk voor de oorzaak omdat dit bijvoorbeeld een genetisch probleem betreft. Soms moet de zwangere vrouw voor de behandeling in het ziekenhuis verblijven. Mogelijk schrijft de arts medicatie voor om een
vroeggeboorte te voorkomen. Bovendien is een arts in staat om een beetje vruchtwater te verwijderen om de klachten te verlichten (amniodrainage). Een
bloedtransfusie is ook inzetbaar wanneer sprake is van foetale anemie.
Complicaties bij bevalling van baby
Doordat de baarmoeder uitgezet (vergroot) is bij polyhydramnion, treden soms complicaties op. Soms leidt het overtollige vruchtwater namelijk tot het voortijdig breken van de vliezen, een vroeggeboorte, een
placentaloslating (geheel of gedeeltelijk loslaten van de moederkoek voordat de baby is geboren) of een verzakking van de navelstreng. Daarnaast resulteert polyhydramnion bij sommige vrouwen in een
stuitligging van de baby. Een foetus die veel vocht om zich heen heeft, kan zich namelijk goed draaien. Daarom komt de baby vaker in een stuitliggingspositie terecht, waarbij de
voeten naar beneden gepositioneerd zijn tegen de bevalling. Soms valt een stuitliggingsbaby te verplaatsen naar een goede bevallingspositie, maar vaak moet een baby dan toch met een
keizersnede ter wereld komen. Na de bevalling is soms sprake van overmatig bloedverlies. Bij de baby zijn tot slot misvormingen mogelijk.
Preventie
Polyhydramnion is niet te voorkomen. Bij de aanwezigheid van symptomen is het wel belangrijk dat de zwangere vrouw hulp inschakelt van de arts zodat hij zo mogelijk in staat is om een passende behandeling in te zetten voor de aanwezigheid van het overtollige vruchtwater.
Lees verder