Polyhydramnion: Overtollig vruchtwater tijdens zwangerschap

Polyhydramnion (hydramnion) komt voor bij één tot vier procent van alle zwangerschappen. Dit is een aandoening waarbij te veel vruchtwater zich ophoopt tijdens de zwangerschap. Vaak wijst dit niet op ernstige problemen en ervaart de zwangere vrouw geen symptomen door het overtollige vruchtwater. Echter, soms kan het duiden op een onderliggende aandoening of probleem bij de baby, en kan de vrouw toch buikpijn of andere symptomen ervaren. De arts kan de diagnose van polyhydramnion meestal stellen vóór de geboorte. Soms kan hij een bovenmatige hoeveelheid vruchtwater verwijderen, maar hij kan niet altijd de oorzaak hiervan behandelen. Polyhydramnion kan tot complicaties voor de baby en de bevalling zelf leiden.

• Wat is vruchtwater bij een zwangere vrouw?
• Epidemiologie van polyhydramnion
• Oorzaken en risicofactoren van polyhydramnion
• Symptomen van polyhydramnion
• Diagnose en onderzoeken van overtollig vruchtwater bij foetus
• Behandeling tijdens zwangerschap
• Prognose
• Complicaties bij bevalling van baby
• Preventie van polyhydramnion
• Nasleep en opvolging

Wat is vruchtwater bij een zwangere vrouw?

Vruchtwater is een vloeistof die de foetus omgeeft en de foetus beschermt in de baarmoeder. Het vruchtwater wordt aangemaakt door de longen en nieren van de baby. Dit komt in de baarmoeder terecht via de urine van de baby. De vloeistof wordt geabsorbeerd bij het slikken van de baby en bij ademhalingsbewegingen. De hoeveelheid vruchtwater neemt toe tot de 36ste week van de zwangerschap. Daarna bouwt deze langzaam af. Het vruchtwater is essentieel om de baby te beschermen tegen schokken, om een constante temperatuur te handhaven, om te helpen bij de longontwikkeling en om de ontsluiting te bevorderen op het moment van de bevalling.

Epidemiologie van polyhydramnion

Polyhydramnion komt voor bij één tot vier procent van alle zwangerschappen. Deze aandoening kan optreden in verschillende vormen, variërend van mild tot ernstig.

Oorzaken en risicofactoren van polyhydramnion

Oorzaken

Polyhydramnion ontstaat wanneer de foetus te veel urine produceert of niet genoeg slikt, waardoor het vruchtwater zich ophoopt. In meer dan de helft van de gevallen kan de arts de oorzaak van polyhydramnion niet vaststellen. De aandoening komt vaker voor bij vrouwen met diabetes mellitus (suikerziekte), zwangerschapsdiabetes of bij een zeer grote foetus. Polyhydramnion kan ook voorkomen bij normale zwangerschappen met meer dan één baby (tweeling, drieling of meer).

Risicofactoren

Diabetes mellitus en zwangerschapsdiabetes
Een zeer grote foetus
Meerdere zwangerschappen (bijvoorbeeld een tweeling of drieling)
Genetische aandoeningen zoals het Bartter-syndroom
Infecties bij de moeder of de foetus
Maagproblemen van de baby
Aangeboren afwijkingen

Symptomen van polyhydramnion

De symptomen van polyhydramnion kunnen variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening.

Milde polyhydramnion

Milde polyhydramnion veroorzaakt meestal geen problemen voor de moeder of de baby. Vaak verdwijnt het extra vocht dat verschijnt tijdens het tweede trimester vanzelf. Milde polyhydramnion komt vaker voor dan ernstigere vormen van polyhydramnion. Symptomen waarbij een arts geraadpleegd moet worden zijn onder andere: ademhalingsproblemen, buikpijn, en een zwelling of een opgeblazen gevoel van de buik.

Ernstige polyhydramnion

Ernstige polyhydramnion kan wijzen op een probleem met de foetus zoals:

• Aangeboren afwijkingen van de hersenen en de ruggengraat, zoals anencefalie (gedeeltelijke afwezigheid van de hersenen) of achondroplasie (botgroeiaandoening met dwerggroei)
• Genetische problemen zoals het Bartter-syndroom (een nieraandoening)
• Infecties
• Maagproblemen van de baby
• Middenrifbreuk (uitstulping van buikorganen met ademhalingsproblemen)
• Neuromusculaire aandoeningen
• Nierproblemen van de baby
• Problemen met de urinewegen
• Verstopping in het spijsverteringskanaal
• Foetale anemie (bloedarmoede bij de foetus)
• Hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
• Slikproblemen
• Slokdarmatresie (niet goed gevormde slokdarm)

Bij het tweelingentransfusiesyndroom dat af en toe optreedt, vindt een onevenwichtige bloedvoorziening plaats waarbij de ene baby last heeft van te veel vruchtwater, terwijl de andere te weinig vruchtwater (oligohydramnion) heeft.

Diagnose en onderzoeken van overtollig vruchtwater bij foetus

De arts meet tijdens prenatale onderzoeken de afstand van het schaambeen tot de bovenkant van de baarmoeder om tekenen van polyhydramnion te detecteren. Daarnaast controleert hij de groei van de baby door de baarmoeder via de buik te betasten. Wanneer de arts vermoedt dat een vrouw mogelijk polyhydramnion heeft, maakt hij een transvaginale echografie. Dit onderzoek meet de hoeveelheid vruchtwater rond de baby. Normaal hebben zwangere vrouwen ongeveer een halve tot één liter vruchtwater. Van polyhydramnion is sprake bij een hoeveelheid van twee liter of meer. Een vruchtwaterpunctie kan ook worden uitgevoerd als aanvullend onderzoek. Verder kan de arts een bloedonderzoek uitvoeren om diabetes of een infectie op te sporen. Tijdens de opvolging luistert de arts naar de hartslagen van de baby (cardiotocografie), die bij overtollig vruchtwater vaak gedempt kunnen zijn.

Behandeling tijdens zwangerschap

In sommige gevallen kunnen de symptomen van polyhydramnion behandeld worden, maar de onderliggende oorzaak kan soms niet worden aangepakt, bijvoorbeeld bij genetische problemen. In bepaalde gevallen moet de zwangere vrouw mogelijk in het ziekenhuis verblijven voor verdere behandeling. De arts kan medicatie voorschrijven om een vroeggeboorte te voorkomen. Tevens kan een arts een beetje vruchtwater verwijderen om de klachten te verlichten (amniodrainage). In geval van foetale anemie kan een bloedtransfusie nodig zijn.

Prognose

De prognose van polyhydramnion hangt af van de ernst van de aandoening en de aanwezigheid van eventuele onderliggende oorzaken.

Milde polyhydramnion

Bij milde polyhydramnion is de prognose over het algemeen goed. Vaak verdwijnt het extra vocht vanzelf zonder significante gevolgen voor de moeder of de baby. Regelmatige controles en opvolging kunnen ervoor zorgen dat eventuele complicaties tijdig worden opgemerkt en behandeld.

Ernstige polyhydramnion

Ernstige polyhydramnion kan geassocieerd worden met een verhoogd risico op complicaties tijdens de zwangerschap en bevalling. De prognose hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en de manier waarop deze wordt behandeld. Bij ernstige gevallen kunnen complicaties zoals vroeggeboorte, placentaloslating, of een stuitligging optreden, wat de uitkomst kan beïnvloeden. Een goede medische opvolging en behandeling kunnen echter de risico's verlagen en bijdragen aan een positieve uitkomst voor zowel moeder als baby.

Het is belangrijk dat de zwangere vrouw nauw samenwerkt met haar zorgverleners om de gezondheid van zowel haarzelf als haar baby te optimaliseren en om mogelijke complicaties te minimaliseren.

Complicaties bij bevalling van baby

Polyhydramnion kan leiden tot verschillende complicaties tijdens de bevalling. Het overtollige vruchtwater kan leiden tot:

• Het voortijdig breken van de vliezen
• Vroeggeboorte
• Placentaloslating (geheel of gedeeltelijk loslaten van de moederkoek voordat de baby is geboren)
• Verzakkingen van de navelstreng

Daarnaast kan polyhydramnion bij sommige vrouwen resulteren in een stuitligging van de baby. Een foetus met veel vruchtwater kan zich goed draaien, wat kan resulteren in een stuitliggingspositie, waarbij de voeten naar beneden zijn gepositioneerd tegen de bevalling. Het kan mogelijk zijn om een stuitliggingsbaby naar een geschikte bevallingspositie te verplaatsen, maar vaak moet de baby dan via een keizersnede worden geboren. Na de bevalling kan soms sprake zijn van overmatig bloedverlies. Bij de baby kunnen er ook misvormingen optreden.

Preventie van polyhydramnion

Polyhydramnion is niet te voorkomen. Bij de aanwezigheid van symptomen is het echter belangrijk dat de zwangere vrouw medische hulp zoekt, zodat de arts zo mogelijk een passende behandeling kan inzetten voor het overtollige vruchtwater.

Nasleep en opvolging

Na de bevalling is het belangrijk om de gezondheid van zowel de moeder als de baby goed op te volgen. Dit kan inhouden:

• Regelmatige controles om eventuele langetermijncomplicaties te monitoren
• Evaluatie van de gezondheid van de baby voor eventuele aangeboren afwijkingen of problemen
• Psychologische ondersteuning voor de moeder indien nodig

Het volgen van deze stappen helpt bij een optimale herstelperiode voor zowel moeder als kind en bij het vroegtijdig opsporen van eventuele nasleepcomplicaties.

Lees verder

• Oligohydramnion: Tekort aan vruchtwater bij zwangere vrouwen
• Keizersnede: Operatie om baby ter wereld te brengen