Wat veroorzaakt vergeetachtigheid en wat kun je eraan doen?

Iedereen vergeet wel eens wat. Dat begint al op jonge leeftijd en het wordt erger naarmate we ouder worden. Gewone vergeetachtigheid heeft niets met dementie te maken. Bij vergeetachtigheid kun je gewoon blijven functioneren in het dagelijks leven, terwijl mensen met dementie steeds verder worden beperkt doordat informatie niet meer wordt opgenomen en kennis verdwijnt. Vergeetachtigheid kan o.a. worden veroorzaakt door een gebrek aan vitaminen, stress, zwangerschap, overgang, medicijngebruik, onvoldoende interesse, ouderdom en vermoeidheid. Je kunt je geheugen wel verbeteren door: gezonde voeding, voldoende beweging, het doen van activiteiten en het onderhouden van sociale contacten.

Wat is het verschil tussen vergeetachtigheid en dementie?

Oudere mensen die vergeetachtig zijn denken vaak dat dit het begin is van dementie. Toch is dat meestal niet het geval. Naarmate we ouder worden gaan de hersenen langzamer werken. Het kost meer moeite om informatie op te slaan. Ook wordt het moeilijker om de aandacht erbij te houden. Daardoor wordt informatie minder goed opgeslagen.

Vergeetachtigheid

Vergeetachtigheid kan verschillende oorzaken hebben. Het komt in alle leeftijdsfases voor en is vaak van voorbijgaande aard. Meestal gaat het om details die tijdelijk worden vergeten zoals het vergeten van een naam, een afspraak of een boodschap. Bij vergeetachtigheid kun je wel normaal blijven functioneren.

Dementie

Naarmate men ouder wordt neemt de elasticiteit van de bloedvaten in het hersenweefsel af en raken ze gemakkelijk verstopt. Hierdoor vermindert de doorbloeding waardoor o.a. het geheugen minder goed wordt. Dit proces kan dementie veroorzaken. Bij de meeste vormen van dementie speelt erfelijkheid geen rol. Bij dementie voor het 65e levensjaar heeft tien procent van de patiënten een erfelijke vorm. Komt deze vorm in de familie voor? Dan kun je laten onderzoeken of de kans bestaat dat jij het ook krijgt.

Bij dementie wordt nieuwe informatie niet meer opgeslagen, het kortetermijngeheugen gaat achteruit. Aangeleerde vaardigheden als wassen en aankleden gaan achteruit. Op den duur gaat ook het langetermijngeheugen achteruit. Mensen met dementie herhalen steeds dezelfde zinnen of vertellen steeds hetzelfde verhaal. Ze raken gedesoriënteerd in tijd en plaats. Dat betekent dat ze bijv. het dag- en nachtritme omdraaien en gemakkelijk verdwalen, zelfs in de eigen buurt. Daarnaast kan het gedrag veranderen.

De oorzaken van vergeetachtigheid

Vergeetachtigheid kan door verschillende factoren worden veroorzaakt. Meestal is het van voorbijgaande aard en kun je er zelf ook wat aan doen. Belangrijke veroorzakers van vergeetachtigheid zijn: ouderdom, tekort aan vitaminen, stress, zwangerschap, overgang, medicijngebruik, onvoldoende interesse en vermoeidheid.

Ouderdom

Bij het ouder worden gaan de hersenen langzamer werken waardoor je meer moeite hebt met het onthouden van informatie. Ook is het moeilijker om de aandacht erbij te houden. Deze vorm van vergeetachtigheid hoort bij het ouder worden.

Wat kun je er zelf aan doen?

Hoewel je dit proces niet kunt veranderen, kun je wel wat doen om je geheugen actief te houden. Daag je geheugen uit door activiteiten te doen die je leuk vindt. Dit kunnen hobby’s zijn zoals muziek maken of tekenen, maar ook het doen van vrijwilligerswerk. Daarnaast zijn sociale contacten belangrijk om het geheugen actief te houden.

Ook de manier waarop je informatie opneemt is van belang. Doe dit op een creatieve manier zodat je het beter onthoudt. Dat kan door het verzinnen van ezelsbruggetjes en door het gebruik van beelden. Door informatie aan beelden te koppelen onthoud je het beter.
Hele simpele hulpmiddelen om dingen te onthouden zijn: een memobord, agenda of je smartphone.

• Schrijf afspraken op of stel het alarm van je smartphone in, dan wordt je op tijd gewaarschuwd.
• Check op vaste tijden je agenda.
• Leg je spullen op een vaste plek zodat je niet hoeft te zoeken.
• Zorg ervoor dat je niet wordt afgeleid als je ergens mee bezig bent.
• Multitasken lijkt handig maar als je meerdere dingen tegelijk wilt doen kun je je moeilijk concentreren en neem je nieuwe informatie niet goed op.

Voeding/medicijnen

Voeding en medicijngebruik kunnen van invloed zijn op het ontstaan van vergeetachtigheid. Deze vorm van vergeetachtigheid verdwijnt als het medicijngebruik wordt aangepast of wanneer tekorten worden aangevuld, tenzij er blijvende schade is ontstaan.
Oorzaken van vergeetachtigheid door voeding, medicijngebruik of aandoeningen:

• Een tekort aan vitamine B
• Ondervoeding
• Uitdroging
• Te veel alcohol
• Een slechte werking van de schildklier
• Slaapmiddelen of andere verslavende middelen
• Depressie

Stress/onvoldoende interesse en vermoeidheid

Teveel spanningen en stress veroorzaken vermoeidheid, slaapproblemen, lusteloosheid, verminderde interesse en een verminderde concentratie. Hierdoor ontstaat vergeetachtigheid. Het hoofd is vol. Informatie wordt niet goed opgeslagen als je met meerdere dingen tegelijk bezig bent. Ook vermoeidheid vermindert het vermogen om informatie op te slaan.

Wat kun je er zelf aan doen?

De enige mogelijkheid om deze vorm van vergeetachtigheid op te lossen is het verminderen van stress. Stel prioriteiten en zorg voor rustmomenten. Zoek daarbij naar een goede balans tussen inspanning en ontspanning. Neem de tijd en de rust voor de dingen die je moet doen en zorg voor voldoende beweging. Elke dag een halfuur wandelen verbetert bijv. de doorbloeding, ook in de hersenen. Als je in gesprek bent met anderen, luister dan aandachtig en herhaal belangrijke informatie. Wordt je vergeetachtigheid veroorzaakt door vermoeidheid? Neem dan op tijd rust en zorg voor een goede nachtrust.

Zwangerschap en overgang

Tijdens de zwangerschap en de overgang zorgen hormoonschommelingen voor vergeetachtigheid. Een stijging van het progesterongehalte beïnvloedt het gebied in de hersenen waar informatie wordt opgeslagen. Ook slaapgebrek en stress verergeren in deze fase de klachten.

Wat kun je er zelf aan doen?

Niet zo veel. Accepteer het, het is van voorbijgaande aard. Vraag aan anderen om je te helpen bij het onthouden van afspraken en zorg voor voldoende rust.

Lees verder

• Veel voorkomende gezondheidsklachten bij ouderen