Levercysten: Buikpijn, schouderpijn en vol gevoel bij cyste

Circa 2 tot 5% van de bevolking heeft een cyste in de lever. Een levercyste (hepatische cyste) is een abnormaal met vocht gevormde zakvormige holte in de lever, het grootste orgaan in het lichaam. Diverse soorten levercysten zijn mogelijk. Niet altijd komen symptomen tot uiting. Buikpijn, schouderpijn en een vol gevoel zijn de belangrijkste kenmerken van symptomatische levercysten. Bij deze tekenen moet de patiënt contact opnemen met de arts voor een verdere beoordeling en eventuele behandeling. Medicatie en een operatie zijn de belangrijkste pijlers in de behandeling van één of meer levercysten. Niet altijd zijn levercysten te voorkomen, maar een gezonde levensstijl voorkomt of vermindert de ernst van de cysten in de lever.

• Oorzaken van cyste in lever
• Risicofactoren
• Soorten levercysten
• Cystadenoom en cystadenocarcinoom
• Echinokokkose
• Eenvoudige cysten
• Polycystische leverziekte
• Symptomen: Buikpijn, schouderpijn en vol gevoel in buik
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van levercyste
• Conservatief beleid
• Chirurgie
• Medicatie
• Zelfzorg
• Preventie van cysten in lever
• Complicaties

Oorzaken van cyste in lever

De precieze oorzaak van een cyste in de lever is onduidelijk anno oktober 2020, maar ze zijn soms het resultaat van een misvorming bij de geboorte. In zeldzame gevallen wijzen levercysten op een ernstige, onderliggende aandoening, zoals:

• een echinococcus-infectie, een parasitaire infectie
• een polycysteuze leverziekte, een erfelijke aandoening
• leverkanker

Risicofactoren

Het gebruik van volgende middelen veroorzaakt schade aan de levercellen, waardoor de cysten mogelijk vergroten of de symptomen verergeren:

• alcohol
• milieuverontreinigde stoffen en chemicaliën
• overtollige suiker
• persoonlijke verzorgingsproducten en cosmetica
• recreatieve drugs (drugsmisbruik)
• sommige medicijnen
• verzadigde vetten, transvetten en gefermenteerde voedingsmiddelen (deze zorgen voor een opgeblazen gevoel).

Soorten levercysten

Cystadenoom en cystadenocarcinoom

Een cystadenoom is een goedaardige levercyste, terwijl een cystadenocarcinoom kwaadaardig is. Cystadenomen doen denken aan eenvoudige cysten omdat ze van epitheliale oorsprong zijn en vanaf de geboorte aanwezig zijn. Waarom precies deze goedaardige cysten ontaarden in een carcinoom (kwaadaardig gezwel), is anno oktober 2020 niet bekend. Cystadenocarcinomen groeien langzaam en hebben een gemiddelde diameter van twaalf centimeter.

Echinokokkose

Echinokokkose is een lintworminfectie die overdraagbaar is tussen dieren en mensen. De verspreiding van de lintworm gebeurt door het eten van de eieren van de parasiet, die aanwezig is in de uitwerpselen van de dierlijke gastheer (zoals schapen en honden). Het larvale stadium van de Echinococcus granulosus (E. granulosus) en Echinococcus multilocularis (E. multilocularis) veroorzaakt twee soorten levercysten bij mensen.

Eenvoudige cysten

Bij de geboorte zijn eenvoudige cysten aanwezig, het meest voorkomende type. Abnormale galkanaalcellen vormen deze cysten tijdens de ontwikkeling van het embryo. De eenvoudige levercysten bevatten een galachtige vloeistof en zijn bedekt met een dunne laag epitheelcellen. Ze meten meestal minder dan drie centimeter in diameter.

Polycystische leverziekte

Bij de zeldzame genetische aandoening polycystische leverziekte ervaart de patiënt vanaf de geboorte meer dan twintig levercysten (deze bevinden zich in een cluster). De polycystische leveraandoening is sterk geassocieerd met autosomaal dominante polycysteuze leverziekte (PCLD) en autosomaal dominante polycystische nierziekte (ADPKD).

Symptomen: Buikpijn, schouderpijn en vol gevoel in buik

De patiënt heeft afhankelijk van de oorzaak één of meer levercysten. De levercysten zijn aangeboren of ontstaan later in het leven. Een levercyste veroorzaakt bij de meeste patiënten geen symptomen aangezien de leverfunctie niet is aangetast. De aanwezigheid van symptomen is meestal gebaseerd op de grootte van de cyste. Een grote levercyste is in staat om klachten te veroorzaken, terwijl kleinere vaak niet leiden tot symptomen.

Buikpijn
Milde tot intense buikpijn is kenmerkend wanneer een patiënt een levercyste heet. De pijn situeert zich over het algemeen in het gebied rechtsboven in de buik. Wanneer een levercyste blijft groeien, krijgt de patiënt steeds meer buikpijn. Bij abrupte of intense pijn in de buik moet de patiënt onmiddellijk een arts raadplegen, daar dit mogelijk wijst op een gescheurde cyste of een appendicitis (blindedarmontsteking).

Schouderpijn
Soms blijft een levercyste groeien waardoor deze scheurt en begint te bloeden. Wanneer een levercyste bloedt in de buikholte, ontstaat intense buik- en schouderpijn.

Volheid of een opgeblazen gevoel
De patiënt heeft een zwelling in de buik door de levercyste die scheurt of tegen andere organen duwt. Hierdoor lijkt het buikgebied afwijkend, afgerond of duidelijk vergroot. De buik voelt bovendien zacht aan. Dit veroorzaakt een levercyste opgeblazen of vol gevoel van de buik. Sommige patiënten ervaren een tijdelijk verlies van eetlust door de volheid in de buik.

Echinokokkose
Parasitaire cysten (echinokokkose) gaat tevens gepaard met koorts, bloederig sputum (slijm) en ernstige jeuk. Het type echinokokkose veroorzaakt door E. multilocularis (alveolaire echinokokkose) resulteert in tekenen die doen denken aan levercirrose of leverkanker.

Diagnose en onderzoeken

De meeste patiënten krijgen per toeval de diagnose van een levercyste. De arts detecteert dit dan tijdens een CT-scan, MRI-scan of echografie van de buik wat hij uitvoert voor het opsporen of opvolgen van andere aandoeningen. Hoewel de meeste levercysten goedaardig zijn, is een vroege diagnose van cruciaal belang voor een juiste behandeling van de parasitaire of kankerachtige subtypen. Cystische echinokokkose diagnosticeert de arts met behulp van een speciaal bloedonderzoek die Echinococcus-antilichamen in het bloed detecteert.

Behandeling van levercyste

Conservatief beleid

De meeste cysten verdwijnen vanzelf en behoeven geen medische behandeling. Wanneer een levercyste opengebarsten is en een bloeding aanwezig is in de buikholte, behandelt de arts dit meestal niet maar adviseert hij rust aan de patiënt. De pijn vermindert na enkele dagen nadat de cyste gescheurd is.

Chirurgie

Indien toch een behandeling is, verwijdert de arts meestal de levercyste via minimaal invasieve chirurgische technieken. De chirurgische behandeling is nodig bij grote of kwaadaardige cysten. Het afvoeren van vloeistof uit de cyste (draineren) is een andere behandelingsmogelijkheid, maar het effect is slechts tijdelijk. Bij sommige patiënten met een polycystische leverziekte is tot slot een levertransplantatie vereist.

Medicatie

Parasitaire cysten veroorzaakt door echinokokkose behandelt de arts met een combinatie van operaties en tot twee jaar chemotherapie om de symptomen te verminderen. Daarnaast zet de arts diverse geneesmiddelen in om parasitaire wormen te behandelen (anthelmintica).

Zelfzorg

De patiënt moet minder zuivelproducten en suiker consumeren, omdat ze beide de groei van cysten in het lichaam stimuleren. Voorts is het van belang om voldoende jodium, selenium en vitamine D op te nemen via de voeding en capsules. Verder is het van belang om de risicofactoren te vermijden, elimineren of beperken.

Preventie van cysten in lever

Aangeboren of erfelijke levercysten zijn niet te voorkomen. De preventie van parasitaire cysten kunnen gebeurt door het hanteren van een goede hygiëne en een goede voedselbehandeling in delen van de wereld waar echokokkose veel voorkomt, zoals Afrika, Europa, Azië, het Midden-Oosten en Midden- en Zuid-Amerika. Bovendien moeten jagers altijd handschoenen dragen bij de omgang met wilde dieren.

Complicaties

Eenvoudige levercysten ontaarden mogelijk in leverkanker (kanker in lever met geelzucht en buikpijn) indien de patiënt de cysten niet laat behandelen. Cystische tumoren in de lever bevatten een mengsel van vloeibaar en vast materiaal en moeten de arts operatief verwijderen, omdat het vaste materiaal uiteindelijk kanker kan worden. Verder leiden levercysten soms tot cholangitis (ontsteking van galwegen met koorts en buikpijn).

Lees verder

• Cyste: Abnormaal gevormde zakvormige holte in lichaam
• Schouderpijn: Oorzaken van pijn aan schoudergewricht