Sleutelbeenpijn: Oorzaken van pijn aan sleutelbeen

Het sleutelbeen loopt horizontaal over de bovenkant van de borst, net onder de nek en naar de schouder. Het bot verbindt verschillende spieren, houdt de schouder op zijn plaats (waardoor de arm vrij kan bewegen) en beschermt de neurovasculaire bundel van de bovenarm. Veel aandoeningen en verwondingen kunnen resulteren in milde tot ernstige pijn aan het sleutelbeen. Medische aandacht is vaak noodzakelijk bij sleutelbeenpijn, vooral bij onverklaarbare pijn of bij de aanwezigheid van ernstige of bijkomende symptomen. Na een grondig onderzoek is een snelle en nauwkeurige behandeling vereist om het pijnlijke sleutelbeen te verhelpen.

• Sleutelbeen
• Gewrichten van het sleutelbeen
• Spieren en banden
• Kwetsbaarheid
• Artrose
• Breuken
• Distale claviculaire osteolyse
• Fibromyalgie
• Gewrichtsletsel
• Kanker en pijn aan het sleutelbeen
• Ewing-sarcoom
• Neuroblastoom
• Osteomyelitis en sleutelbeenpijn
• Schoudergordelsyndroom
• Slaaphouding en pijn aan het sleutelbeen

Sleutelbeen

Het sleutelbeen is een lang, S-vormig bot dat ongeveer 12 tot 15 cm lang is. Het verbindt het borstbeen (sternum) met het schouderblad (scapula) en speelt een cruciale rol in de mobiliteit van de schouder en arm.

Gewrichten van het sleutelbeen

Het sleutelbeen verbindt zich met twee belangrijke gewrichten:

• Sternoclaviculaire gewricht (SC gewricht): Dit gewricht verbindt het sleutelbeen met het borstbeen. Het is een kogelgewricht, wat een grote bewegingsvrijheid in alle richtingen mogelijk maakt.
• Acromioclaviculaire gewricht (AC gewricht): Dit gewricht verbindt het sleutelbeen met het schouderblad. Het is een glijgewricht, wat zorgt voor soepele glijbewegingen van de arm tijdens optillen en draaien.

Spieren en banden

Verschillende spieren en banden hechten zich aan het sleutelbeen en zorgen voor stabiliteit, beweging en bescherming.

• Spieren: Spieren zoals de borstspier (pectoralis major), de trapeziusspier (trapezius) en de deltaspier (deltoideus) hechten zich aan het sleutelbeen en zorgen voor armbewegingen.
• Banden: Sterke banden, zoals het lig. coracoclaviculare en het lig. sternoclaviculare, omringen de gewrichten en houden het sleutelbeen op zijn plaats.

Het sleutelbeen (clavicula) is ongeveer vijftien centimeter lang en verbindt de arm met het lichaam via twee gewrichten, namelijk:

• het sternoclaviculaire gewricht (het gewricht dat het borstbeen en sleutelbeen met elkaar verbindt)
• het acromioclaviculaire gewricht (het gewricht dat de verbinding vormt tussen sleutelbeen en schouderblad)

Kwetsbaarheid

Door de ligging net onder de huid is het sleutelbeen gevoelig voor:

• Trauma: Valpartijen, directe stoten of klappen op het sleutelbeen kunnen leiden tot breuken.
• Artritis (gewrichtsontsteking): Ontsteking van de gewrichten, zoals artrose of reumatoïde artritis, kan pijn en stijfheid in het sleutelbeen veroorzaken.
• Infecties: Bacteriële infecties kunnen leiden tot osteomyelitis, een ernstige ontsteking van het bot.

Artrose

Artrose is een reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen waarbij het beschermende weefsel aan het uiteinde van een bot verslijt. Dit type artritis (gewrichtsontsteking) ontstaat vaak door normale slijtage bij veroudering, maar kan ook het gevolg zijn van een letsel.

Symptomen van artrose in het sleutelbeen zijn onder andere:

• pijn in het acromioclaviculaire gewricht
• pijn in het gebied die zeer geleidelijk verergert
• stijfheid in het acromioclaviculaire gewricht

De behandelingsopties voor artrose zijn onder andere:

• chirurgie (zelden noodzakelijk)
• injecties met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers)
• niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), zoals ibuprofen
• veranderingen in levensstijl, zoals het vermijden van activiteiten die het gewricht irriteren

Breuken

Een gebroken sleutelbeen kan ontstaan door:

• een auto-ongeluk
• contactsporten zoals voetbal, vechtsport of basketbal
• bij de geboorte
• een valpartij

Sleutelbeenbreuken ontstaan meestal door schouderblessures door een ongeluk. De pijn in het sleutelbeen begint vaak plotseling en verergert bij het maken van schouderbewegingen. Patiënten met een breuk in het sleutelbeen kunnen een knarsend gevoel of klikgeluid ervaren. Blauwe plekken rond het gebied, een stijve arm, gevoeligheid en zwelling zijn andere symptomen. Bij pasgeborenen beweegt meestal slechts één arm. De diagnose van een sleutelbeenfractuur wordt gesteld met behulp van een röntgenfoto en een lichamelijk onderzoek waarbij de arts het sleutelbeengebied controleert op blauwe plekken of zwelling. De ernst van de verwonding bepaalt het type behandeling. Een brace in combinatie met rust is nodig wanneer het bot nog op dezelfde plaats is gebleven. Bij ernstige fracturen kan een operatie noodzakelijk zijn, waarbij de arts materialen zoals pennen, staafjes of plaatjes aanbrengt om het bot en de fragmenten tijdens het genezingsproces op hun plaats te houden. De meeste patiënten herstellen volledig van een gebroken sleutelbeen, vooral als de arts het letsel tijdig behandelt. De hersteltijd van een gebroken sleutelbeen bedraagt doorgaans zes tot zestien weken.

Distale claviculaire osteolyse

Distale claviculaire osteolyse verwijst naar kleine fracturen aan het uiteinde van het sleutelbeen dat het dichtst bij de schouder ligt (het distale uiteinde). Symptomen van distale claviculaire osteolyse omvatten:

• pijn bij het bewegen van de arm boven het lichaam
• pijn bij het optillen van objecten boven het hoofd
• pijn in het getroffen gebied

De behandeling bestaat meestal uit rust en het vermijden van activiteiten die de symptomen verergeren. Andere behandelingsopties omvatten chirurgie, fysiotherapie, medicijnen om pijn en zwelling te verminderen, en steroïde-injecties. Het is belangrijk dat de patiënt voldoende tijd neemt om het letsel te laten genezen om verdere pijn en zwelling te voorkomen.

Fibromyalgie

Fibromyalgie is een aandoening die wijdverspreide musculoskeletale pijn veroorzaakt, waarbij de patiënt mogelijk ook pijn in het sleutelbeen ervaart. Andere symptomen zijn vermoeidheid, slaapstoornissen, stemmingswisselingen en geheugenproblemen. Mogelijke behandelingen voor fibromyalgie omvatten een gezonde levensstijl (gezonde en evenwichtige voeding, voldoende slaap), ergonomische aanpassingen op het werk, fysiotherapie, medicatie en ontspanningstechnieken.

Gewrichtsletsel

Een letsel aan het acromioclaviculaire gewricht kan ontstaan door bijvoorbeeld botte kracht of een val. Bij dit gewrichtsletsel heeft de patiënt vaak last van pijn, zwelling en gevoeligheid aan het sleutelbeen. Daarnaast kan er een uitstulping boven de schouder aanwezig zijn en kan het sleutelbeen verplaatst zijn, zonder dat er altijd sprake is van een breuk. Afhankelijk van de ernst van de verwonding kan de behandeling bestaan uit het aanbrengen van ijs, rust, een ondersteunende brace of chirurgie.

Kanker en pijn aan het sleutelbeen

Kanker is slechts sporadisch de oorzaak van sleutelbeenpijn. Wanneer kanker de oorzaak is, betreft het vaak metastasen (uitzaaiingen van kanker naar andere lichaamsdelen). Bij lymfekliermetastasen kan er vaak pijn ontstaan in de aangrenzende gebieden, zoals het sleutelbeen.

Ewing-sarcoom

Een Ewing-sarcoom is een type botkanker (osteosarcoom) dat vaak de benen, het bekken, de ribben, de armen of de wervelkolom aantast. Dit type sarcoom (kanker in bindweefsel) komt vooral voor tijdens de kindertijd en jongvolwassenheid en zelden bij volwassenen.

Neuroblastoom

Een neuroblastoom is een vorm van kanker die vaak jonge kinderen maar ook volwassenen treft. De kanker ontwikkelt zich meestal in botten en lymfeklieren, wat kan leiden tot pijn in het sleutelbeen.

Belangrijke symptomen van een neuroblastoom zijn onder meer:

• botpijn
• diarree
• hoge bloeddruk (hypertensie)
• hoge hartslag (tachycardie)
• koorts
• zweten

Wanneer kanker zich verspreidt naar het sleutelbeen, zijn chirurgie of radiotherapie gebruikelijke behandelingen.

Osteomyelitis en sleutelbeenpijn

Osteomyelitis, een ontsteking van het bot, komt niet vaak voor. Veel voorkomende oorzaken van osteomyelitis zijn:

• bacteriële infecties, zoals sepsis (bloedvergiftiging) of pneumonie (een longontsteking)
• een infectie die optreedt na een open sleutelbeenbreuk (waarbij de breuk door de huid heen is)
• een infectie die zich verspreidt vanuit een wond nabij het sleutelbeen

Symptomen van osteomyelitis van het sleutelbeen kunnen omvatten:

• zwelling
• gevoeligheid
• koorts
• misselijkheid
• pus uit de huid
• warmte rond de infectieplaats

Meestal krijgt de patiënt intraveneuze (via een ader) antibiotica toegediend in het ziekenhuis. Daarnaast wordt pus uit de infectieplaats gedraineerd en wordt het bot gestabiliseerd. Na ontslag uit het ziekenhuis moet de patiënt nog enkele weken tot maanden antibiotica blijven gebruiken.

Schoudergordelsyndroom

Het schoudergordelsyndroom treedt op wanneer het sleutelbeen uit zijn normale positie verschuift en druk uitoefent op de bloedvaten en zenuwen tussen het bot en de bovenste rib. Mogelijke oorzaken van het schoudergordelsyndroom zijn:

• een aangeboren afwijking
• een letsel
• een slechte houding
• herhaald tillen of herhaalde druk
• zwaarlijvigheid
• zwakke schouderspieren

Symptomen van deze aandoening kunnen zijn:

• een pijnlijke bult onder het sleutelbeen
• pijn en zwelling of gevoelloosheid in één arm
• pijn in de nek (nekpijn)
• pijn in de schouder (schouderpijn)
• pijn in het sleutelbeen
• veranderingen in de kleur van de handen of vingers
• zwakte in de arm

Fysiotherapie is een veelvoorkomende behandeling, waarbij het versterken van de spieren rond het sleutelbeen centraal staat. In ernstigere gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn.

Slaaphouding en pijn aan het sleutelbeen

Door in een bepaalde slaaphouding te blijven, kan pijn in de nek, rug of het sleutelbeen ontstaan. Langdurig slapen aan dezelfde kant kan pijn veroorzaken die vaak afneemt gedurende de dag. Vrij verkrijgbare medicijnen kunnen deze pijn verlichten. Sommige patiënten vinden ook verlichting door het gebruik van een nieuw kussen of matras. Het is verstandig om regelmatig van slaaphouding te veranderen tijdens de nacht.

Lees verder

• Knobbel op sleutelbeen: Oorzaken van bultje aan clavicula