Sesamzaadallergie: Allergische reactie op sesamzaad

Sesam is een zaadje afkomstig uit het Midden-Oosten en Afrika, waar het gedurende 3000 jaar als een oliezaadgewas is geteeld. Het zaadje is te vinden in veel voedingsmiddelen zoals bijvoorbeeld in koekjes en crackers. Ongeveer 2 op de 1.000 patiënten reageert allergisch op sesam en deze vorm van een voedselallergie is in opmars anno oktober 2020. Dit uit zich dan vooral in huid- en/of ademhalingsproblemen. Het is belangrijk om sesamzaadallergie te herkennen, aangezien patiënten een sesamzaadallergie zelden ontgroeien en het risico van onbedoelde reacties groot is. De behandeling bestaat uit het vermijden van sesam, al is bij een ernstige allergische reactie wel een injectie met epinefrine (adrenaline) nodig omdat deze reactie anders leidt tot levensbedreigende symptomen.

• Bronnen van sesamzaad
• Voeding
• Andere bronnen
• Andere benamingen voor sesamzaad
• Epidemiologie
• Oorzaken van allergische reactie
• Risicofactoren
• Symptomen
• Milde symptomen
• Ernstige symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van sesamzaadallergie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met sesamzaadallergie
• Herkennen en vermijden van allergenen
• Veiligheid en alternatieven
• Misvattingen rond sesamzaadallergie
• Sesamzaadallergie komt altijd tot uiting in huiduitslag
• Allergieën voor sesamzaad komen alleen voor bij mensen die andere notenallergieën hebben
• Sesamzaadallergie is zeldzaam
• Sesamzaadallergie is niet ernstig
• Alle producten die geen zichtbare sesamzaadjes bevatten, zijn veilig
• Sesamzaadallergie verdwijnt met de leeftijd
• Medische behandeling voor sesamzaadallergie bestaat alleen uit het vermijden van sesamzaad

Bronnen van sesamzaad

Voeding

Voedingsproducten die sesam bevatten omvatten:

• broodversiering op brood en crackers
• dipsauzen
• gebakken producten, zoals hamburgerbroodjes
• gepaneerd voedsel, ontbijtgranen, crackers
• kruiden
• margarine
• plantaardige olie
• risotto
• sauzen
• sesamolie
• sesampasta
• smaakmakers
• snackvoedsel (bagel of pitabroodjes, snoep, mueslirepen, halvah, pretzels, rijstwafels)
• soepen
• spreads
• tahini, tahina
• tempeh
• vegetarische hamburgers
• verwerkt vlees, worstjes
• vleeswaren
• zoete of hartige koekjes

Andere bronnen

Ook bepaalde geneesmiddelen bevatten sesamzaad, zoals het gebruik van sesamolie in sommige intramusculaire (in een spier) injecties en zalven. Sesamzaadolie is bovendien mogelijk een ingrediënt in cosmetica en verzorgingsproducten, zoals huidcrèmes, lipgloss, zeep. Sesamzaad is ook te vinden in sommige dierenvoeding en veevoer.

Andere benamingen voor sesamzaad

Sesam heeft mogelijk andere namen in ingrediëntenlijsten. Door deze namen te kennen, is het mogelijk om verborgen sesambronnen in voedsel op te sporen:

• Benne / benne zaad / benniseed
• Gingelly / kruidenolie
• Gomasio (sesamzout)
• Sesamol / sesamolina
• Sesamum indicum
• Sim sim

Epidemiologie

Sesamzaadallergie is een relatief zeldzame maar toenemende allergie die wereldwijd voorkomt. Het wordt steeds vaker erkend, vooral in landen waar sesamzaad vaak wordt gebruikt in de voeding. De prevalentie is hoger in Aziatische landen waar sesamzaad een veelvoorkomend ingrediënt is.

Oorzaken van allergische reactie

Sesamzaadallergie wordt veroorzaakt door een immuunrespons op eiwitten in sesamzaad. Het lichaam beschouwt deze eiwitten als schadelijk en reageert door allergische symptomen te veroorzaken. De allergie kan zich ontwikkelen door blootstelling aan sesamzaad via voeding of via huidcontact.

Risicofactoren

Risicofactoren voor sesamzaadallergie omvatten een familiegeschiedenis van allergieën, eerdere voedselallergieën, en genetische aanleg. Mensen met een geschiedenis van atopische aandoeningen zoals eczeem of hooikoorts kunnen ook een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van voedselallergieën, waaronder sesamzaadallergie.

Symptomen

De symptomen van deze vorm van een voedselallergie treden meestal direct op na het eten van voedsel dat sesamzaad bevat, maar de tekenen verschijnen soms pas tot één uur na het consumeren van deze voedingsmiddelen.

Milde symptomen

De meeste patiënten ervaren slechts milde tekenen. De symptomen allergie voor sesam zijn astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen), blozen van het gezicht, een loopneus, rode ogen, geïrriteerde ogen, netelroos of een zwelling van de huid, misselijkheid, buikpijn, braken en diarree.

Ernstige symptomen

Wanneer ernstigere allergiesymptomen optreden na het eten van sesam, is sprake is van een anafylactische shock (anafylaxie). Ernstige reacties komen bij ongeveer 15% van de patiënten met sesamzaadallergie, vooral bij:

• mensen die intensief sporten
• patiënten met een verkoudheid
• patiënten met slecht gecontroleerd astma
• patiënten met stress
• tieners die alcohol drinken

Deze intense, snelle allergische reactie veroorzaakt ademhalingsproblemen zoals een jeukende keel, jeuk in de mond, een zwelling van de keel, kwijlen, niezen, hoesten, kortademigheid, benauwdheid op de borst en een piepende ademhaling. Ook duizeligheid, flauwvallen, een trage hartslag (bradycardie) en een lage bloeddruk (hypotensie) en een shock komen mogelijk tot stand bij een anafylactische shock. Medische hulp is essentieel bij tekenen van een ernstige allergische reactie omdat een patiënt hieraan onbehandeld mogelijk komt te overlijden.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van sesamzaadallergie kunnen zijn jeuk, zwelling van de lippen of keel, ademhalingsproblemen, en huiduitslag. In ernstige gevallen kan anafylaxie optreden, wat een levensbedreigende allergische reactie is die onmiddellijke medische aandacht vereist.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over wat hij heeft gegeten net voordat de symptomen zijn opgetreden. Een sesamzaadallergie is op te sporen met een huidpriktest en een bloedonderzoek. Indien de diagnose onzeker is, voert de arts een voedseluitdagingstest (voedselprovocatietest) uit waarbij de patiënt gecontroleerd in het ziekenhuis kleine hoeveelheden verdacht voedsel krijgt toegediend, gevolgd door steeds groter wordende hoeveelheden. De arts stelt dan de diagnose op basis van de reactie van de patiënt.

Behandeling van sesamzaadallergie

Een remedie bestaat niet voor een sesamzaadallergie. De belangrijkste behandeling voor een allergie van sesam is daarom gebaseerd op het vermijden van allergenen (uitlokkende stoffen). Toevallige blootstellingen komen echter veel voor. Daarom moet een patiënt met een ernstige allergische reactie meteen een injectie met epinefrine (adrenaline) krijgen. Is de voeding van de patiënt beperkt omwille een allergie voor sesamzaad, dan is advies van een voedingsdeskundige soms nuttig zodat de patiënt een evenwichtig voedingspatroon kan consumeren. De belangrijkste voedingsstoffen in sesamzaad zijn calcium, magnesium, ijzer, fosfor, vitamine B1, zink en voedingsvezels. Het is namelijk belangrijk dat een patiënt geen tekorten ontwikkelt. Heeft de patiënt jeuk, dan schrijft de arts antihistaminica voor.

Prognose

De sesamzaadallergie is bij meer dan 80% van de patiënten levenslang aanwezig. Een patiënt met een allergie voor sesamzaad is mogelijk eveneens allergisch voor andere zaden zoals vlas, papaver, carrousel, zonnebloem, maanzaad of lijnzaad. Ook allergieën voor pinda’s, hazelnoten, walnoten, amandelen, pistachenoten en paranoten evenals een allergie voor rogge gaan mogelijk gepaard met een sesamzaadallergie. Tot slot reageren sommige patiënten allergisch op kiwifruit. De eiwitten in deze voedingsmiddelen zijn namelijk vergelijkbaar met deze in sesamproducten.

Complicaties

Complicaties van sesamzaadallergie kunnen ernstige allergische reacties zoals anafylaxie omvatten. Chronische blootstelling aan sesamzaad kan leiden tot frequente allergische reacties en complicaties, vooral bij mensen die de allergie niet goed beheren.

Preventie

Om een allergische reactie te voorkomen, is het verstandig om altijd de etiketten van het voedselproduct te lezen, voedsel te vermijden wanneer de ingrediënten niet gekend zijn en gebruiksvoorwerpen of potjes te vermijden die mogelijk in contact zijn gekomen met sesamzaad. Verder is het belangrijk dat ouders, zorgverstrekkers, medewerkers uit een kinderopvang, leraren, familieleden en andere mensen uit de omgeving van de patiënt op de hoogte zijn van de allergie.

Praktische tips voor het omgaan met sesamzaadallergie

Herkennen en vermijden van allergenen

Een sesamzaadallergie vereist dat je zorgvuldig etiketten leest om verborgen bronnen van sesam te vermijden. Informeer restaurants over je allergie en vraag naar de ingrediënten van gerechten. Zorg ervoor dat je altijd een adrenalinepen (EpiPen) bij je hebt voor noodgevallen.

Veiligheid en alternatieven

Creëer een veilige omgeving door kruisbesmetting in je keuken te voorkomen. Kies voor alternatieve ingrediënten als vervanging voor sesam in je voedingspatroon. Bespreek met een diëtist hoe je je voedingskeuzes kunt aanpassen zonder essentiële voedingsstoffen te missen.

Misvattingen rond sesamzaadallergie

Sesamzaadallergie is een veelvoorkomende voedselallergie, maar er circuleren veel misvattingen over de oorzaken, symptomen en risicofactoren. Deze misverstanden kunnen leiden tot verwarring en zelfs gevaarlijke situaties voor mensen die gevoelig zijn voor sesamzaad. Het is belangrijk om de feiten te kennen om te begrijpen wat sesamzaadallergie inhoudt en hoe je ermee om moet gaan.

Sesamzaadallergie komt altijd tot uiting in huiduitslag

Een veelvoorkomende misvatting is dat sesamzaadallergie zich altijd uit in huidproblemen, zoals jeuk of netelroos. Hoewel huidreacties een veelvoorkomend symptoom zijn, kan de allergie zich ook manifesteren met pijn in de buik, ademhalingsproblemen of zelfs een anafylactische reactie. Het is belangrijk om alert te zijn op de verscheidenheid aan symptomen die zich kunnen voordoen.

Allergieën voor sesamzaad komen alleen voor bij mensen die andere notenallergieën hebben

Hoewel mensen met een notenallergie soms ook gevoelig kunnen zijn voor sesamzaad, is dit niet altijd het geval. De allergieën voor sesamzaad en noten zijn afzonderlijke aandoeningen. Mensen die geen notenallergie hebben, kunnen alsnog een allergie voor sesamzaad ontwikkelen.

Sesamzaadallergie is zeldzaam

In werkelijkheid komt sesamzaadallergie wereldwijd steeds vaker voor. Het wordt zelfs beschouwd als een van de meest voorkomende voedselallergieën, vooral in sommige delen van de wereld zoals Azië en het Midden-Oosten. In landen als de Verenigde Staten is het een veelvoorkomende oorzaak van voedselallergieën bij kinderen.

Sesamzaadallergie is niet ernstig

Hoewel sesamzaadallergie vaak als minder gevaarlijk wordt beschouwd dan andere voedselallergieën, kan het leiden tot ernstige en zelfs levensbedreigende reacties. In sommige gevallen kunnen mensen met een ziekenhuisinfectie of andere gezondheidsproblemen het moeilijker hebben om te herstellen van een allergische reactie op sesamzaad, wat de ernst ervan benadrukt.

Alle producten die geen zichtbare sesamzaadjes bevatten, zijn veilig

Het is belangrijk te begrijpen dat sesamzaad kan worden verwerkt in een verscheidenheid aan producten, zoals sauzen, kruidenmengsels, olie en zelfs snoep. Zelfs als je geen zichtbare sesamzaadjes in een product ziet, kan het alsnog sesamzaad bevatten of ermee in contact zijn gekomen. Dit betekent dat het lezen van etiketten en het zorgvuldig controleren van ingrediënten essentieel is voor mensen met sesamzaadallergie.

Sesamzaadallergie verdwijnt met de leeftijd

In tegenstelling tot sommige andere voedselallergieën, zoals melk- of eierenallergie, blijft sesamzaadallergie vaak bestaan in de volwassenheid. Er is geen garantie dat mensen met deze allergie er vanzelf overheen groeien, dus het is belangrijk om de symptomen voortdurend te monitoren en voorzorgsmaatregelen te nemen om blootstelling aan sesamzaad te voorkomen.

Medische behandeling voor sesamzaadallergie bestaat alleen uit het vermijden van sesamzaad

Hoewel het vermijden van sesamzaad de belangrijkste manier is om een allergische reactie te voorkomen, kunnen mensen met een ernstige sesamzaadallergie ook baat hebben bij het dragen van EHBO-kits, die epinefrine-injecties bevatten voor noodgevallen. Het is raadzaam om altijd een arts te raadplegen over het juiste behandelingsplan.

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen
• Anafylaxie: Ernstige allergische reactie