Overtollige haargroei in gezicht (gezichtshaar) bij vrouwen

Alle vrouwen hebben haar op hun lichaam en gezicht, maar meestal zijn deze haren heel fijn en licht van kleur waardoor ze niet zo opvallen. Soms kampt een vrouw echter met dik, grof en donker haar, hetgeen in medische termen bekend staat als ‘hirsutisme’. Vaak schamen vrouwen zich voor dit symptoom en zoeken ze een manier om deze haren te verwijderen. Hormonale veranderingen liggen meestal aan de basis van de overtollige haren op het gelaat, al zijn ook andere oorzaken bekend. Via diverse behandelingsopties is het mogelijk om de overmatige hoeveelheid aan gezichtsharen te (laten) verwijderen of minder opvallend te maken.

• Epidemiologie
• Oorzaken van gezichtshaar bij vrouwen
• Genetische factoren
• Hormonale stoornissen
• Medicatie
• Menopauze
• Overgewicht (obesitas)
• Polycysteus ovarium syndroom
• Tumoren
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van overmatige haargroei in gezicht bij vrouw
• Gewicht verliezen
• Hormonale therapie
• Ontharingsopties
• Prognose van overtollige haren in het gelaat
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Overtollige haargroei bij vrouwen, ook bekend als hirsutisme, komt voor bij ongeveer 5-10% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Het wordt vaak geassocieerd met hormonale onevenwichtigheden en kan variëren van milde tot ernstige gevallen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de individuele hormonale balans.

Oorzaken van gezichtshaar bij vrouwen

Genetische factoren

Soms liggen genen aan de basis van meer gezichtsbeharing. Vrouwen uit bepaalde etnische groepen zijn meer vatbaar voor lichaamshaar, maar soms zit de overmatige lichaamsbeharing ook gewoon in de familie.

Hormonale stoornissen

Bijnieraandoening of hypofyse-aandoeningen die de overmatige vrijgave van mannelijke hormonen veroorzaken, zijn mogelijk verantwoordelijk voor overmatig haar in het gezicht:

• bijnierhyperplasie of vergrote bijnieren die resulteert in de abnormale productie van mannelijke hormonen
• hypofyseadenomen (goedaardig gezwellen in hypofyse van hersenen) of goedaardige tumoren die prolactine afscheiden, een hormoon dat geassocieerd is met de productie van androgenen
• het Cushing-syndroom (te veel cortisol in het lichaam) mogelijk het gevolg is van tumoren in de bijnier- of hypofyseklieren

Medicatie

Sommige medicijnen veranderen de hormoonspiegels en veroorzaken hirsutisme op het aangezicht. Dit geldt voor:

• anabole steroïden
• anticonceptiepillen met progesteron
• bimatoprost
• cyclosporine
• minoxidil die de arts voorschrijft voor de behandeling van een hoge bloeddruk
• progestagenen
• testosteron

Menopauze

De oorzaak van een overmatige haargroei op het gezicht bij vrouwen die al door de menopauze zijn gegaan, is meestal een hormonale onbalans als gevolg van de menopauze zelf. Het lichaam past de hormoonspiegels aan en een vrouw heeft mogelijk een ongewoon hoog testosterongehalte.

Overgewicht (obesitas)

Obesitas gaat gepaard met hoge niveaus van vrij testosteron bij vrouwen en draagt bij aan de overmatige lichaamsbeharing, ook op het gezicht. Overtollig buikvet in het bijzonder leidt sneller tot insulineresistentie (cellen zijn ongevoelig voor insuline). Hoge niveaus van insuline verhogen eveneens de androgeenproductie.

Polycysteus ovarium syndroom

Het bekendste mannelijke hormoon (androgeen) is testosteron. Bij mannen is testosteron betrokken bij de ontwikkeling van een diepere stem en de productie van sperma. Alle vrouwen produceren een beetje testosteron, maar hogere dan normale niveaus vergroten de geslachtsdrift, tasten de menstruatiecyclus aan en produceren eveneens overtollig gezichts- en lichaamshaar. Meestal zijn deze hoge niveaus van mannelijke geslachtshormonen bij vrouwen in de premenopauze (periode voor de menopauze) te wijten aan het polycysteus ovarium syndroom (PCOS). PCOS is een veel voorkomende aandoening waarbij cysten rond de rand van de eierstokken groeien (de organen die eieren en geslachtshormonen produceren). Vrouwen met PCOS krijgen naast de overmatige haargroei op het gezicht ook te maken met een gewichtstoename, vermoeidheid, stemmingswisselingen, onvruchtbaarheid (vrouwelijke onvruchtbaarheid), bekkenpijn, hoofdpijn, slaapproblemen, onregelmatige menstruatieperiodes en acne (huidaandoening met ontsteking van talgklieren). Sommige premenopauzale vrouwen hebben een verhoogde gevoeligheid voor de verhoogde niveaus van mannelijke geslachtshormonen. Dit betekent dat de mannelijke geslachtshormonen een groter effect op het lichaam hebben en bijgevolg zorgen voor meer haar op het gezicht.

Tumoren

Tumoren die de bijnier- of hypofyseklieren aantasten, evenals bepaalde longtumoren, eierstoktumoren of tumoren in het spijsverteringskanaal, verhogen soms de afscheiding van androgenen waardoor ongewenst gezichtshaar tot stand komt. Soms leidt een hypofysetumor ook tot overmatig haar.

Risicofactoren

De risicofactoren voor hirsutisme omvatten genetische aanleg, hormonale onevenwichtigheden zoals die gezien worden bij PCOS, en aandoeningen die de hormoonhuishouding beïnvloeden. Het gebruik van bepaalde medicijnen die androgenen bevatten kan ook bijdragen aan het probleem.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij hirsutisme kunnen ernstige veranderingen in haargroei zijn, gepaard gaande met andere symptomen zoals acne, onregelmatige menstruatie of gewichtstoename. Als deze symptomen plotseling optreden of ernstig worden, is het belangrijk om een arts te raadplegen om onderliggende aandoeningen uit te sluiten.

Diagnose en onderzoeken

De arts heeft een gedetailleerde medische anamnese (vraaggesprek) nodig om hirsutisme op het aangezicht te diagnosticeren. De arts moet bijgevolg op de hoogte zijn van het medicatiegebruik en eventuele onderliggende problemen en medische aandoeningen. Ook is een bloedonderzoek nodig om de hormoonspiegels te meten. Een echografie of MRI-scan van de eierstokken en bijnieren is soms nodig een eventuele aanwezigheid van tumoren of cysten op te sporen of uit te sluiten.

Behandeling van overmatige haargroei in gezicht bij vrouw

Er zijn een aantal behandelingsopties beschikbaar om de overmatige haren in het gelaat te (laten) verwijderen.

Gewicht verliezen

Vrouwen die te zwaar zijn, kunnen het beste gewicht verliezen om de haargroei in het gezicht te verminderen. Obesitas wijzigt de manier waarop het lichaam hormonen produceert en verwerkt. Het handhaven van een gezond gewicht corrigeert het niveau van androgenen zonder het gebruik van medicatie.

Hormonale therapie

Mogelijk heeft een vrouw een medische behandeling nodig als de overmatige haargroei in het gezicht een symptoom is van PCOS of een bijnieraandoening. Een medicamenteuze therapie in de vorm van anticonceptiepillen en antiandrogeenmedicijnen brengt de hormoonspiegels weer in balans.

Ontharingsopties

Bleken
Bleken maakt de donkere haren op het gezicht op korte termijn minder opvallend.

Elektrolyse
Bij elektrolyse wordt elektriciteit gebruikt om haarcellen te vernietigen en haar permanent te verwijderen. Meestal zijn vele behandelingen nodig die lang duren, pijnlijk zijn en de huidskleur veranderen.

Harsen
Harsen is een effectieve behandeling om de overtollige gezichtsharen te verwijderen als een vrouw dit regelmatig doet of laat doen, maar het is soms een pijnlijke bedoening die ook roodheid van de huid kan veroorzaken.

Laserontharing
Bij een laserontharing worden krachtige lichtstralen gebruikt om haar te vernietigen. Dit duurt vaak enkele maanden.

Ontharingscrèmes
Diverse ontharingscrèmes verminderen de haargroei door in te werken op enzymen in de haarzakjes. Dit biedt mogelijk meer een langetermijnoplossing voor overmatige haargroei in het gezicht dan scheren, harsen of bleken.

Scheren
Scheren gaat snel en gemakkelijk, maar een vrouw moet zich mogelijk elke dag scheren en soms zijn er toch nog stoppels zichtbaar tussen de scheerbeurten door.

Prognose van overtollige haren in het gelaat

Overmatig of ongewenst lichaams- en gezichtshaar is een uitdaging op de lange termijn. De meeste vrouwen met gediagnosticeerde hormonale stoornissen reageren goed op de behandeling, maar het gezichtshaar groeit mogelijk terug als de hormoonspiegels weer uit balans zijn. Afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de keuze van behandeling, is het behandelen van hirsutisme soms levenslang nodig. Verder leveren een laserontharing of elektrolyse vaak permanentere resultaten op dan scheren, harsen of ontharingsmiddelen. Aandoeningen die hirsutisme veroorzaken, zoals PCOS of bijnieraandoeningen, vereisen soms ook een levenslange behandeling.

Complicaties

Mogelijke complicaties van hirsutisme omvatten psychologische impact zoals verminderde zelfwaardering of angst. Het kan ook leiden tot sociaal ongemak en verminderde kwaliteit van leven. Adequate behandeling en ondersteuning kunnen helpen om deze complicaties te minimaliseren.

Preventie

Preventie van hirsutisme is beperkt, vooral als het erfelijk is of het gevolg van een hormonale aandoening. Het handhaven van een gezonde levensstijl en het monitoren van hormonale niveaus kan echter helpen bij het beheren van symptomen en het voorkomen van verergering van het probleem.

Lees verder

• Hirsutisme: Overtollige lichaamsbeharing bij vrouwen
• Congenitale bijnierhyperplasie: Vroege mannelijke symptomen