Haarverlies bij kinderen: Oorzaken & behandeling haaruitval
Haaruitval (alopecia) komt voornamelijk voor bij volwassenen en ouderen, maar sommige kinderen krijgen ook te maken met dunner wordend haar of duidelijke kale plekken. Haarverlies bij kinderen kan beangstigend zijn, maar met een juiste diagnose zijn de meeste oorzaken van haaruitval goed te behandelen. Schimmelinfecties, haren uittrekken en voedingstekorten zijn enkele oorzaken van haarverlies bij kinderen.
Epidemiologie
Haarverlies bij kinderen is een veelvoorkomend probleem dat wereldwijd voorkomt en verschillende oorzaken kan hebben. Het komt vaker voor in bepaalde leeftijdsgroepen en kan variëren in ernst en duur. De prevalentie van haarverlies bij kinderen varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaken, geslacht, etniciteit en geografische locatie. Verschillende epidemiologische studies hebben geprobeerd de frequentie van haarverlies bij kinderen te kwantificeren, evenals de factoren die bijdragen aan het risico.
Prevalentie
Haarverlies bij kinderen komt relatief vaak voor, vooral tussen de leeftijd van 1 en 12 jaar. In sommige studies wordt geschat dat 1-2% van de kinderen te maken heeft met alopecia areata, een veelvoorkomende vorm van haarverlies. De prevalentie van alopecia areata is hoger bij kinderen met een familiegeschiedenis van auto-immuunziekten, wat wijst op een genetische component. De prevalentie van andere vormen van haarverlies, zoals te veel haren verliezen door hormonale of voedingsgerelateerde oorzaken, kan echter variëren afhankelijk van de locatie en omgevingsfactoren.
Geslachtsverschillen
Er is een significant verschil in de prevalentie van haarverlies tussen jongens en meisjes. Meisjes, vooral die met een geschiedenis van familieleden met alopecia, hebben vaker last van haarverlies dan jongens. Dit komt mogelijk door hormonale invloeden en genetische factoren die meisjes vatbaarder maken voor aandoeningen zoals alopecia areata. Bij jongens is haarverlies vaak een gevolg van andere oorzaken zoals overmatig haarverlies door het trekken van het haar of stressgerelateerde haarverlies.
Leeftijdsgebonden verschillen
De leeftijd waarop kinderen haarverlies ervaren, kan ook invloed hebben op de ernst en de duur van het probleem. Haarverlies bij jonge kinderen wordt vaak geassocieerd met genetische aandoeningen of infecties, terwijl het bij oudere kinderen meer te maken heeft met stress, voedingstekorten of hormonale veranderingen. Bij kinderen van 3-5 jaar komt alopecia areata vaker voor, terwijl bij kinderen ouder dan 10 jaar, vooral in de puberteit, hormonale veranderingen een belangrijke rol spelen.
Mechanisme
Het mechanisme achter haarverlies bij kinderen is complex en afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Bij de meeste gevallen van haarverlies spelen genetische, hormonale, en immunologische factoren een belangrijke rol. Bij sommige kinderen kan het haarverlies plotseling optreden, terwijl het bij anderen geleidelijk verloopt. Het is belangrijk om de fysiologische processen te begrijpen die ten grondslag liggen aan de verschillende vormen van haarverlies om de juiste behandeling en ondersteuning te bieden.
Immuunsysteem en alopecia areata
Alopecia areata is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem per ongeluk de haarzakjes aanvalt, waardoor het haar uitvalt. Het mechanisme van alopecia areata wordt gekarakteriseerd door een ontstekingsreactie die de haargroei verstoort. Dit kan leiden tot ronde kale plekken op de hoofdhuid, wat kenmerkend is voor deze aandoening. De exacte oorzaak van deze immuunrespons is onbekend, maar genetische en omgevingsfactoren spelen waarschijnlijk een rol.
Hormonale invloeden
Hormonen spelen een belangrijke rol bij haarverlies, vooral tijdens de puberteit. Bij meisjes kunnen hormonale veranderingen die optreden tijdens de menstruatiecyclus of zwangerschap bijdragen aan haarverlies. Evenzo kunnen hormonale aandoeningen zoals polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) bijdragen aan het verlies van haar bij kinderen. In veel gevallen is het haarverlies tijdelijk en kan het worden omgekeerd door hormonale balans te herstellen.
Stress en haarverlies
Psychologische stress kan haarverlies bij kinderen veroorzaken door een proces dat telogeen effluvium wordt genoemd. Bij telogeen effluvium valt het haar uit als reactie op stressvolle gebeurtenissen, zoals een verhuizing, het verlies van een familielid, of schooldruk. In deze gevallen verliest het kind tijdelijk haar, maar het haar kan vaak herstellen zodra de stress is verminderd.
Aandoeningen die haarverlies bij kinderen kunnen veroorzaken
Voor de meerderheid van de kinderen van 26 maanden of ouder die aan
haarverlies lijden, is één van de volgende aandoeningen de oorzaak. De kinderarts van het kind of een pediatrische dermatoloog moeten deze aandoeningen diagnosticeren en de juiste behandeling voorschrijven.
Alopecia areata
Oorzaken
Alopecia areata is een niet-besmettelijke vorm van haaruitval die wellicht het gevolg is van het immuunsysteem van het lichaam dat de haarzakjes ten onrechte aanvalt.
Symptomen
De symptomen ontstaan plotseling. Het kind heeft ronde of ovale plekken van haaruitval. De plekken zijn glad, zonder schilfering of gebroken haren. Ongeveer 25% van de kinderen heeft ook
putjesnagels en andere
nagelafwijkingen.
Behandeling
Hoewel er geen genezing is voor alopecia areata anno oktober 2020, houdt een behandeling de ziekte bij sommige kinderen onder controle. Voor jongere kinderen bestaat de behandeling voornamelijk uit sterke
corticosteroïde zalven of crèmes die het kind op de kale gebieden aanbrengt. Tieners, die mogelijk voldoende gemotiveerd zijn om hun haar terug te krijgen, zijn gebaat met steroïde-injecties in de hoofdhuid. De arts gebruikt vaak Minoxidil (Rogaine) in aanvulling op lokale steroïde behandeling. De haargroei keert terug binnen acht tot twaalf weken.
Prognose
Veel kinderen hebben binnen één jaar hun haar terug, hoewel de hergroei onvoorspelbaar is en velen opnieuw haar verliezen. Voor ongeveer 5% van de kinderen ontwikkelt uiteindelijk
alopecia totalis (verlies van al het haar op de hoofdhuid). Sommige van deze kinderen ontwikkelen
alopecia universalalis, een totaal verlies van lichaamshaar.
Chemotherapie
Kinderen die chemotherapie krijgen voor de behandeling van
kanker, verliezen hun haar.
Chemotherapie is een sterk medicijn dat snel delende cellen in het lichaam doodt, inclusief cellen in de haarwortels. Zodra de
kankerbehandeling is voltooid, groeit het haar van het kind terug.
Te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)
Oorzaken
Bij sommige kinderen is de oorzaak van haarverlies te wijten aan
hypothyreoïdie, een aandoening waarbij de schildklier te weinig actief is en een ontoereikende hoeveelheid schildklierhormonen produceert die nodig zijn voor het reguleren van de stofwisseling.
De diagnose van een te traag werkende schildklier gebeurt met behulp van een bloedonderzoek /
Bron: Frolicsomepl, Pixabay Behandeling
Een diagnose van hypothyreoïdie gebeurt met behulp van een
bloedonderzoek. De behandeling bestaat uit voorgeschreven medicatie om het tekort aan hormonen te vervangen, maar de behandeling hangt wel af van een aantal factoren, waaronder:
- de eigen mening of persoonlijke voorkeur
- de leeftijd, de algehele gezondheid en de medische geschiedenis van het kind
- de omvang van de ziekte
- de tolerantie van het kind voor specifieke medicijnen, procedures of therapieën
- de verwachtingen voor het beloop van de ziekte
Telogeen effluvium
Oorzaken
Telogeen effluvium is een aandoening waarbij de normale haarcyclus onderbroken is. Dit is het gevolg van plotselinge of ernstige
stress zoals:
- de dood van een dierbare
- een ernstige verwonding
- extreem hoge koorts
- het gebruik van bepaalde voorgeschreven medicijnen
- operaties onder algemene anesthesie
De haarzakjes stoppen voortijdig met groeien en komen in een rustfase (de telogene fase) terecht. Tussen zes en zestien weken later ontstaat dan te veel haarverlies, wat leidt tot een gedeeltelijke of volledige kaalheid.
Behandeling
Er zijn geen testen om telogeen effluvium te diagnosticeren anno oktober 2020, er is evenmin er een behandeling voorhanden. Zodra de stressvolle gebeurtenis voorbij is, keert de volledige haargroei gewoonlijk binnen zes maanden tot één jaar terug.
Tinea capitis (ringworm van hoofdhuid)
Oorzaken
Tinea capitis (ringworm van de hoofdhuid: hoofdschimeml) is een schimmelinfectie die vaak bij kinderen optreedt.
Symptomen
De klinische presentatie van
tinea capitis is variabel, maar vaak verschijnen
schilferige plekken van haaruitval op het hoofd. De plekken zijn meestal rond of ovaal. De haren zijn soms afgebroken aan de huidoppervlakte en zien eruit als zwarte stippen op de hoofdhuid.
De arts schrijft antischimmelmedicijnen voor bij ringworm van de hoofdhuid /
Bron: Stevepb, Pixabay Behandeling
Als de arts van het kind tinea capitis vermoedt, bevestigt een microscopisch onderzoek de diagnose. De arts schrijft meestal een oraal (via de mond ingenomen)
antischimmelmiddel voor dat het kind gedurende meerdere weken moet innemen. Het kind moet ook een antischimmelshampoo gebruiken. Omdat ringworm besmettelijk is, moet het kind ervoor zorgen dat hij geen voorwerpen deelt die het hoofd raken, zoals hoeden, kussenslopen, tondeuses of borstels.
Tractie-alopecia
Oorzaken
Bij tractie-alopecia wordt heeft een kind draagt een kind een te strakke vlecht of paardenstaart, waardoor haaruitval aan de haarlijn wordt veroorzaakt. Het treedt mogelijk op met
ontstoken follikels op het geïrriteerde gebied.
Behandeling
Een ander kapsel bij een kind is nodig. Soms moet een kind ook corticosteroïde crèmes gebruiken om een zwelling van de hoofdhuid te verminderen.
Trichotillomanie
Oorzaken
Trichotillomanie is een
psychische aandoening waarbij haarverlies ontstaat door het trekken, draaien of wrijven aan het haar hetgeen gebeurt met een terugkerende drang. Trichotillomanie is mogelijk het gevolg van een stressfactor of angst in het leven van het kind thuis, zoals het verlies van een grootouder, de geboorte van een broer of zus, een scheiding of een stressfactor op school.
Symptomen
Het haarverlies is fragmentarisch en kenmerkt zich door gebroken haren van verschillende lengte. De vlekken zijn meestal aanwezig aan de kant van de dominante hand van het kind.
Behandeling
Psychotherapie en/of gedragstherapie is nodig om een kind te leren omgaan met de bron van stress of
angst die de gewoonte heeft veroorzaakt. Op deze manier is het mogelijk om trichotillomanie te behandelen zodat de haren weer terug kunnen groeien.
Voedingstekorten
Oorzaken
Een verlies van haar bij een kind is mogelijk te wijten aan
vitaminetekorten, zoals een
biotinetekort (één van de
vitamine B-complexen). Biotine helpt het lichaam normaalgesproken om koolhydraten om te zetten in glucose zodat het lichaam voldoende energie krijgt. Bij een tekort aan zink, een essentieel mineraal dat betrokken is bij tal van aspecten van het celmetabolisme, ontstaat soms ook haaruitval. In sommige gevallen is haarverlies een symptoom zijn van een inname
te veel vitamine A (hypervitaminose A).
Het eten van een gezonde voeding voorkomt vitaminetekorten die leiden tot haaruitval /
Bron: Jill111, Pixabay Behandeling
Dankzij een
gezonde, gevarieerde voeding krijgen de meeste kinderen niet te maken met voedingstekorten die tot haarverlies leiden.
Niet-medische oorzaken van haaruitval bij een kind
Een aantal oorzaken van haarverlies bij een kind zijn mogelijk te wijten aan niet-medische oorzaken die vanzelf verdwijnen.
Chemicaliën
Chemische producten die de haren bleken, verven of zorgen voor een permanente haarstijl, beschadigen mogelijk de haarschacht. Opteren voor natuurlijke haarmiddelen is een betere optie, zeker voor jonge kinderen. Een kapper geeft advies over welke producten nuttig zijn.
Föhnen
De overmatige hitte van föhnen beschadigt het haar en zorgt ook voor dunner wordende haren. Kinderen gebruiken de haardroger best op een lage stand met weinig warmte, en daarnaast is het verstandig om de föhn niet elke dag te gebruiken om de haren te drogen.
Haarmisbruik
Het krachtig borstelen of het haar of aan strakke staartjes of vlechten trekken leidt mogelijk tot uitvallende haren. Zacht en voorzichtig omgaan met de haren is nodig om een hergroei van het haar te bekomen.
Haaruitval bij pasgeborenen
Veel pasgeborenen verliezen hun haar tijdens de eerste paar maanden van het leven en babyhaar wordt vervangen door permanent haar.
Wrijving
Tussen de leeftijd van drie en zes maanden hebben veel baby's een kale plek als gevolg van wrijving met de wiegmatras of autostoel. Zodra het kind begint te zitten, groeit het eventueel verloren haar terug.
Risicofactoren
Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op haarverlies bij kinderen vergroten. Deze factoren kunnen genetisch, omgevingsgebonden of gerelateerd aan de levensstijl zijn. Het identificeren van deze risicofactoren is belangrijk voor preventie en vroegtijdige interventie.
Genetische aanleg
Een familiegeschiedenis van haarverlies kan het risico bij kinderen verhogen. Genetische factoren spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van aandoeningen zoals alopecia areata. Kinderen met een ouder of broer/zus met deze aandoening hebben meer kans om zelf ook haarverlies te ontwikkelen.
Omgevingsfactoren
Omgevingsfactoren zoals blootstelling aan toxines of schadelijke chemicaliën kunnen bijdragen aan haarverlies. Bij kinderen die in omgevingen wonen met vervuiling of die vaak in contact komen met schadelijke stoffen, zoals pesticiden, kan het haarverlies ernstiger zijn.
Emotionele en psychologische stress
Stress is een belangrijke risicofactor voor haarverlies bij kinderen. Het kan worden veroorzaakt door schooldruk, familieproblemen, of andere ingrijpende gebeurtenissen zoals verhuizing of verlies van een familielid. Het verminderen van stress en het ondersteunen van het kind kan helpen haaruitval door stress te voorkomen.
Risicogroepen
Er zijn verschillende risicogroepen die een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van haarverlies bij kinderen. Het herkennen van deze risicogroepen kan helpen bij het vroegtijdig stellen van de diagnose en het starten van de juiste behandeling.
Auto-immuunziekten
Kinderen met auto-immuunziekten, zoals alopecia areata, lopen een verhoogd risico op haarverlies. Bij deze aandoeningen valt het immuunsysteem de haarzakjes aan, wat leidt tot haaruitval.
Infecties
Kinderen die vatbaar zijn voor infecties, zoals schimmelinfecties (bijvoorbeeld ringworm), kunnen haarverlies ervaren. Infecties kunnen het haarzakje beschadigen en de haargroei belemmeren, wat kan leiden tot kale plekken op de hoofdhuid.
Hormonale afwijkingen
Hormonale onevenwichtigheden, zoals hypothyreoïdie of hyperthyreoïdie, kunnen haarverlies veroorzaken. Kinderen die lijden aan hormonale stoornissen hebben een verhoogd risico op het verliezen van hun haar, vooral als de aandoening onbehandeld blijft.
Voedingsstoornissen
Een onevenwichtig voedingspatroon kan ook leiden tot haarverlies. Kinderen met een tekort aan essentiële voedingsstoffen zoals ijzer, vitamine D of zink lopen een hoger risico op haargroei-problemen. Het is van groot belang om een evenwichtig voedingspatroon te handhaven om haarverlies te voorkomen.
Genetische factoren
Genetische factoren spelen een belangrijke rol bij het al dan niet ontwikkelen van bepaalde vormen van haarverlies, zoals alopecia areata. Kinderen uit families met een geschiedenis van haarverlies hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de aandoening.
Psychologische factoren
Psychologische aandoeningen zoals trichotillomanie, een aandoening waarbij kinderen hun eigen haar uittrekken, kunnen haarverlies veroorzaken. Bij deze risicogroep is therapie essentieel om het gedrag te stoppen en verdere schade te voorkomen.
Medische behandelingen
Kinderen die medische behandelingen ondergaan, zoals chemotherapie, hebben een verhoogd risico op haarverlies. Chemotherapie kan de haargroei verstoren en leiden tot tijdelijk of permanent haarverlies.
Geassocieerde symptomen
Bij haarverlies bij kinderen kunnen verschillende geassocieerde symptomen optreden, afhankelijk van de oorzaak van het haarverlies. Deze symptomen kunnen variëren van fysieke tekenen zoals schilferige plekken op de hoofdhuid tot emotionele symptomen zoals stress en angst.
Schilferige huid
Een schilferige of jeukende huid op de hoofdhuid kan een teken zijn van een infectie zoals ringworm. Dit kan gepaard gaan met haaruitval en vereist medische behandeling om de schimmel te bestrijden.
Witte plekken op de hoofdhuid
Witte plekken of littekens op de hoofdhuid kunnen duiden op een langdurige aandoening zoals cicatricial alopecia, waarbij het haarzakje beschadigd raakt en het haar niet opnieuw kan groeien.
Geestelijke en emotionele symptomen
Kinderen die haarverlies ervaren, kunnen emotioneel lijden door het verlies van zelfvertrouwen en gevoelens van schaamte of verdriet. Dit kan leiden tot angst of depressie, en het is belangrijk dat psychologische ondersteuning of therapie wordt geboden om met deze emoties om te gaan.
Alarmsymptomen
Bij kinderen met haarverlies is het belangrijk om bepaalde alarmsymptomen te herkennen die kunnen wijzen op ernstigere aandoeningen. Deze symptomen kunnen wijzen op de noodzaak voor onmiddellijke medische interventie.
Snelle progressie van haarverlies
Als het haarverlies plotseling of snel toeneemt, kan dit een teken zijn van een onderliggende aandoening die medische behandeling vereist, zoals alopecia areata of een hormonale disbalans.
Pijn of ontsteking op de hoofdhuid
Als het kind pijn of ontsteking ervaart op de hoofdhuid, kan dit duiden op een infectie zoals ringworm of een andere huidaandoening. Dit vereist onmiddellijke medische zorg.
Verlies van andere haargroei
Haarverlies op andere delen van het lichaam, zoals de wenkbrauwen of wimpers, in combinatie met hoofdhuidverlies, kan wijzen op een systemische ziekte zoals alopecia universalis.
Diagnose en onderzoeken
Het stellen van de diagnose van haarverlies bij kinderen vereist een gedetailleerde medische geschiedenis en verschillende diagnostische tests. De arts kan laboratoriumtests of een huidbiopsie aanbevelen om de oorzaak van het haarverlies te achterhalen.
Medische geschiedenis
Een gedetailleerde medische geschiedenis is belangrijk om mogelijke onderliggende oorzaken van haarverlies te identificeren. De arts zal vragen stellen over de symptomen, familiegeschiedenis en omgevingsfactoren die bijdragen aan het haarverlies.
Fysieke onderzoeken
Fysieke onderzoeken van de hoofdhuid kunnen helpen om de ernst van het haarverlies vast te stellen en te controleren op tekenen van infectie of ontsteking.
Laboratoriumtests
Laboratoriumtests, zoals bloedonderzoek, kunnen worden uitgevoerd om te controleren op tekorten aan voedingsstoffen of hormonale afwijkingen die het haarverlies kunnen veroorzaken.
Behandeling
De behandeling van haarverlies bij kinderen hangt af van de oorzaak van het probleem. Het doel is om het haar te herstellen en verdere haaruitval te voorkomen. De behandelingen kunnen variëren van medicamenteuze therapieën tot veranderingen in het voedingspatroon.
Medicatie
In sommige gevallen kunnen medicijnen worden voorgeschreven, zoals corticosteroïden om ontstekingen te verminderen of antivirale middelen bij infecties.
Voedingsaanpassingen
Het aanpassen van het voedingspatroon om tekorten aan voedingsstoffen te corrigeren, zoals ijzer, vitamine D of zink, kan het herstel van de haargroei bevorderen.
Psychotherapie
Bij psychologische oorzaken zoals trichotillomanie kan therapie helpen om de oorzaak van het haarverlies aan te pakken en het trekken van het haar te stoppen.
Opvolging en controle
Een juiste opvolging van kinderen met haarverlies is van cruciaal belang om te zorgen voor herstel en om complicaties te voorkomen. De frequentie en vorm van de opvolging zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak van het haarverlies. In sommige gevallen kan een controle na een paar weken nodig zijn, terwijl in andere gevallen een langdurige monitoring noodzakelijk is.
Monitoring van haargroei
Bij kinderen die behandeling ondergaan voor haarverlies, is het belangrijk om de voortgang van de haargroei regelmatig te monitoren. Dit kan via periodieke bezoeken aan de arts of door het bijhouden van foto’s van de hoofdhuid om veranderingen in de haargroei vast te leggen.
Psychologische ondersteuning
Voor kinderen die psychologisch getroffen zijn door haarverlies, zoals bij trichotillomanie, is het belangrijk om therapie te bieden. Psychotherapie kan helpen om onderliggende psychologische oorzaken aan te pakken en het gedrag te stoppen.
Aanpassingen in voedingspatroon
Voor kinderen met haarverlies door voedingsstoornissen, zoals ijzertekort, is het essentieel om het voedingspatroon aan te passen. Regelmatige controle door een diëtist kan helpen om een evenwichtig voedingspatroon te waarborgen en haargroei te bevorderen.
Prognose
De prognose voor kinderen met haarverlies varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de tijdige interventie. Bij veel gevallen van haarverlies kan het haar zich herstellen, vooral als de oorzaak wordt behandeld.
Herstel van haargroei
In gevallen zoals alopecia areata kan de haargroei vaak terugkeren, vooral als de aandoening op tijd wordt behandeld.
Langdurige gevolgen
In ernstige gevallen kan het haarverlies langdurige gevolgen hebben, vooral bij aandoeningen die de haarzakjes permanent beschadigen.
Complicaties
Er zijn verschillende complicaties die kunnen optreden als haarverlies bij kinderen niet op tijd wordt behandeld.
Infecties
Bij infecties zoals ringworm kunnen de schimmels zich verspreiden naar andere delen van het lichaam als ze niet op tijd worden behandeld.
Psychologische impact
Haarverlies kan aanzienlijke psychologische effecten hebben, zoals laag zelfvertrouwen en sociale isolatie.
Preventie
Hoewel het niet altijd mogelijk is om haarverlies volledig te voorkomen, kunnen er enkele maatregelen worden genomen om het risico te verlagen. Door aandacht te schenken aan een gezond voedingspatroon, het beperken van stress en het handhaven van goede hygiëne, kan het risico op haarverlies bij kinderen verminderd worden.
Gezond voedingspatroon
Het handhaven van een gezond, evenwichtig voedingspatroon is essentieel voor het behoud van een gezonde haargroei. Dit betekent het consumeren van voldoende eiwitten, vitaminen en mineralen die belangrijk zijn voor de gezondheid van het haar.
Stressreductie
Stress kan een belangrijke rol spelen in het verlies van haar bij kinderen. Het is belangrijk om stressvolle situaties te minimaliseren en kinderen te ondersteunen bij het omgaan met stressvolle gebeurtenissen, zoals schooldruk of persoonlijke problemen.
Hygiëne van de hoofdhuid
Een goede hygiëne van de hoofdhuid kan helpen om infecties die haarverlies veroorzaken, te voorkomen. Het regelmatig wassen van het haar en het vermijden van het delen van persoonlijke verzorgingsproducten kan helpen om schimmels en bacteriën te bestrijden die leiden tot haaruitval.
Lees verder