ABO-incompatibiliteit: Reactie op incompatibele bloedgroep

A, B, AB en O zijn de vier bloedgroepen. De typen zijn gebaseerd op kleine stoffen (moleculen) op het oppervlak van de bloedcellen. Wanneer mensen met een bepaalde bloedgroep bloed krijgen van een persoon met een ander bloedtype, reageert het immuunsysteem hierop. Dit staat in medische termen bekend als ABO-incompatibiliteit. Door de moderne testtechnieken is dit probleem zeer zeldzaam. Mensen die toch getroffen worden door deze aandoening, krijgen te maken met potentieel ernstige symptomen zoals acuut nierfalen, koorts, lage rugpijn en duizeligheid. De bloedtransfusie moet meteen worden stopgezet en daarnaast is medicatie nodig om de reactie tegen te gaan. Met een snelle behandeling zijn de resultaten zeer goed, maar wanneer de arts niet tijdig ingrijpt, komt de patiënt hieraan soms te overlijden.

• Oorzaken van ABO-incompatibiliteit
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van reactie op incompatibele bloedgroep
• Prognose van krijgen van bloed van incompatibele bloedgroep
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken van ABO-incompatibiliteit

De verschillende bloedgroepen zijn:

• Type A
• Type B
• Type AB
• Type O

Mensen hebben een bepaalde bloedgroep en vormen eiwitten (antilichamen) die ervoor zorgen dat het immuunsysteem reageert tegen één of meer van de andere bloedgroepen. De blootstelling aan een ander type bloed veroorzaakt dan een reactie. Dit is belangrijk wanneer een persoon bloed moet ontvangen (bloedtransfusie) of een orgaantransplantatie moet ondergaan. De bloedgroepen moeten compatibel zijn om een ABO-incompatibiliteitsreactie te voorkomen.

Bijvoorbeeld:

• Mensen met type A-bloed zullen reageren tegen type B of type AB-bloed.
• Mensen met type B-bloed zullen reageren tegen bloed van type A of type AB.
• Mensen met type O-bloed reageren op type A, type B of type AB-bloed.
• Mensen met type AB-bloed reageren niet op type A, type B, type AB of type O-bloed.

Type O-bloed veroorzaakt geen immuunrespons wanneer het wordt toegediend aan mensen met type A, type B of type AB-bloed. Type O-bloedcellen kunnen bijgevolg aan mensen van elk bloedtype worden toegediend. Mensen met type O-bloed staan bekend als ‘universele donoren’. Maar mensen met bloedtype O kunnen alleen bloed van het type O ontvangen.

Zowel bloed- als plasmatransfusies moeten op elkaar worden afgestemd om een immuunreactie te voorkomen. Voordat een persoon bloed ontvangt, worden zowel het bloed als de ontvanger zorgvuldig getest om een reactie te voorkomen. Meestal treedt er een reactie op door een schrijffout waardoor iemand onverenigbaar bloed krijgt.

Symptomen

Volgende symptomen komen mogelijk tot stand door ABO incompatibele transfusiereacties:

• acuut nierfalen
• bloed in de urine
• bronchospasme (spierkrampen langs de longen waardoor de persoon moet hoesten en ademnood heeft)
• buikpijn
• doodsangst
• duizeligheid
• een lage bloeddruk
• een verhoogde hartslag
• geelzucht
• koorts
• kortademigheid
• lage rugpijn
• misselijkheid en braken
• pijn op de borst
• pijn op de infusieplaats
• rillingen
• spierpijn
• verspreide intravasculaire coagulatie

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit. Een bloedonderzoek onthult volgende informatie:

• een langdurige protrombinetijd of gedeeltelijke tromboplastinetijd (duidt op verspreide intravasculaire coagulatie)
• een positieve directe antiglobulinetest (DAT)
• een verhoogd bloedureumstikstof (BUN) en creatininegehalte bij een nierletsel
• een verhoogde lactaatdehydrogenase (LDH)
• het bilirubine niveau is hoog
• het bloed van de ontvanger en donor is niet compatibel
• het volledige bloedbeeld toont schade aan rode bloedcellen of anemie (bloedarmoede)

Een urineonderzoek toont de aanwezigheid van hemoglobine aan door de afbraak van rode bloedcellen.

Behandeling van reactie op incompatibele bloedgroep

Wanneer een reactie ontstaat op het krijgen van bloed van de verkeerde bloedgroep, moet de transfusie onmiddellijk worden gestopt. Verder zet de arts mogelijk nog volgende behandelingen in:

• geneesmiddelen om de bloeddruk te verhogen als deze te laag is
• geneesmiddelen voor de behandeling van allergische reacties (antihistaminica)
• geneesmiddelen voor de behandeling van een zwelling en allergieën (corticosteroïden)
• vloeistoffen die via een ader (intraveneus) worden toegediend

Prognose van krijgen van bloed van incompatibele bloedgroep

ABO-incompatibiliteit is soms een zeer ernstige aandoening die leidt tot de dood. Met de juiste en tijdige behandeling herstellen de meeste mensen volledig.

Complicaties

Complicaties die mogelijk resulteren uit ABO-incompatibiliteit zijn onder meer nierfalen en een lage bloeddruk die intensieve zorgen vereist. Soms komt een patiënt hieraan ook te overlijden.

Preventie

Het zorgvuldig testen van bloeddonoren en bloedontvangers voor een transfusie of transplantatie is nodig. Verder moeten mensen steeds alle bloedmonsters correcte labelen.

Lees verder

• Bloedtransfusie: Soorten en risico’s