Leydig-celtumor in testikels bij jongens & mannen: Symptomen

De tussencellen van Leydig zijn celgroepen in het interstitiële testisweefsel. Deze cellen in de testikels (teelballen, zaadballen) produceren het mannelijke hormoon testosteron. Een Leydig-celtumor is een zeldzame testikeltumor die zich ontwikkelt uit Leydig-cellen bij zowel jongens als mannen. Leydig-celtumoren zijn meestal goedaardig, maar ongeveer 10% zijn kwaadaardig. Symptomen komen niet altijd tot stand maar eventuele tekenen bestaan uit ongemak of pijn in de zaadbal en een knobbeltje of zwelling in beide teelballen. De arts verwijdert de tumor of de teelballen. Een maandelijks zelfonderzoek van de testes verlaagt het risico op een laattijdige diagnose van teelbalkanker. Hierdoor stijgen uiteindelijk de overlevingspercentages.

• Epidemiologie: Meestal bij jongens en mannen
• Oorzaken van tumor aan teelballen
• Risicofactoren
• Symptomen aan testikels: Pijn en zwelling van zaadbal
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van Leydig-celtumor
• Kanker
• Goedaardig gezwel
• Prognose van teelbalkanker
• Complicaties van vorm van testikelkanker
• Preventie van Leydig-celtumoren

Epidemiologie: Meestal bij jongens en mannen

Leydig-celtumoren vormen een zeer klein aantal van alle testikeltumoren (1-3%). De tumoren komen het vaakst tot uiting bij mannen tussen de dertig en zestig jaar. Deze tumor treft sporadisch kinderen tussen vijf en tien jaar oud en dan veroorzaakt de tumor een vroegtijdige puberteit. Zowel goedaardige (90%) als kwaadaardige (10%) varianten zijn bekend van een Leydig-celtumor. De kwaadaardige varianten komen alleen bij volwassenen voor. De tumoren komen voornamelijk bij mannen in de testikels tot stand en zijn in de meeste gevallen goedaardig. Ze zijn echter ook beschreven bij vrouwen (in de eierstokken) en zijn dan meestal kwaadaardig.

Oorzaken van tumor aan teelballen

De oorzaak van Leydig-celtumor is niet volledig begrepen, maar het wordt vaak beschouwd als een goedaardige tumor die ontstaat uit de Leydig-cellen in de testikels. Er zijn geen specifieke omgevingsfactoren of erfelijke oorzaken die consistent worden geassocieerd met deze tumor.

Risicofactoren

Er zijn geen goed gedefinieerde risicofactoren voor Leydig-celtumor, hoewel het kan worden gezien bij mensen met bepaalde genetische of ontwikkelingsstoornissen. Testiculaire afwijkingen of eerdere testiculaire aandoeningen kunnen ook bijdragen aan een verhoogd risico.

Symptomen aan testikels: Pijn en zwelling van zaadbal

Sommige mannen hebben geen symptomen. Andere mannen kampen wel met tekenen door de Leydig-celtumor:

• een overmatige groei van borstweefsel (gynaecomastie): Dit is echter mogelijk een normaal verschijnsel bij adolescente jongens die geen teelbalkanker hebben.
• een uitbreiding van een zaadbal of verandering in aanvoelen
• een verlies van libido
• een verminderde spermaproductie
• erectiestoornissen
• knobbeltjes of zwelling in beide zaadballen
• ongemak of pijn in de zaadbal
• onvruchtbaarheid
• pijn in de onderbuik of rug
• symptomen in andere lichaamsdelen, zoals de longen, de buik, het bekken, de rug of de hersenen wanneer de kanker zich heeft verspreid (metastasen)
• zwaarte in het scrotum (de balzak)

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van Leydig-celtumor kunnen een pijnloze zwelling of massa in de testikels, veranderingen in de grootte of vorm van de testikels, en soms hormonale symptomen zoals vroege seksuele ontwikkeling bij kinderen omvatten.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
Een lichamelijk onderzoek onthult meestal een stevige knobbel in één van de testikels. Wanneer de arts met een lamp schijnt op het scrotum, schijnt het licht niet door de knobbel. Dit onderzoek staat in medische termen bekend als ‘transilluminatie’.

Andere onderzoeken omvatten:

• een bloedonderzoek voor het opsporen van tumormarkers: alfa-fetoproteïne (AFP), humaan choriongonadotrofine (bèta-HCG) en lactaatdehydrogenase (LDH)
• een CT-scan van de borst, de buik en het bekken om te controleren of de kanker zich heeft verspreid
• een echografie van het scrotum
• een onderzoek van het testikelweefsel (gebeurt meestal nadat de arts de gehele testikel operatief heeft verwijderd = orchiectomie)

Kankerstadium
De behandeling is gebaseerd op het kankerstadium:

• Stadium I-kanker heeft zich niet buiten de zaadbal verspreid.
• Stadium II-kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren in de buik (lymfekliermetastasen).
• Stadium III-kanker heeft zich voorbij de lymfeklieren verspreid (mogelijk tot in de lever, de longen of de hersenen).

Behandeling van Leydig-celtumor

Kanker

De behandeling van een Leydig-celtumor is afhankelijk van het stadium. De arts voert een operatie uit om de zaadbal te verwijderen (orchiectomie) verwijderen wanneer de tumor kwaadaardig is. Mogelijk verwijdert hij ook nabijgelegen lymfeklieren (lymfadenectomie). Verder behandelt de arts de tumor met behulp van chemotherapie.

Goedaardig gezwel

Wanneer de tumor goedaardig is, kan de arts mogelijk ook een testikelsparende operatie uitvoeren. Aangezien Leydig-celtumoren zeldzaam zijn, zijn deze behandelingen anno oktober 2020 niet zo vaak bestudeerd als behandelingen voor andere soorten testikeltumoren.

Prognose van teelbalkanker

Testikelkanker is één van de meest behandelbare en geneesbare kankers. De vooruitzichten zijn erger als de arts de tumor niet in een vroeg stadium detecteert. Ook zijn de vooruitzichten slechter wanneer een patiënt een oudere leeftijd heeft en wanneer de tumor groter is dan 5 cm in diameter. Na een operatie waarbij de arts de testikels verwijderd heeft, is een langdurige opvolging nodig om recidieven of metastasen van de testis uit te sluiten. Een bloedonderzoek en beeldvormende onderzoeken moeten periodiek worden herhaald.

Complicaties van vorm van testikelkanker

De kanker kan zich uitbreiden naar andere delen van het lichaam. De meest voorkomende sites zijn de buik, de longen, de wervelkolom en het retroperitoneale gebied (het gebied in de buurt van de nieren achter de andere organen in de buikstreek). Mogelijke complicaties van een operatie bestaan uit bloedingen, een infectie en mannelijke onvruchtbaarheid (als de arts beide testikels verwijderd heeft).

Preventie van Leydig-celtumoren

Een man zou maandelijks een zelfonderzoek van de teelballen moeten uitvoeren. Dit zelfonderzoek helpt bij het opsporen van teelbalkanker in een vroeg stadium, voordat de kanker zich verspreidt. Een vroegtijdige opsporing van teelbalkanker is belangrijk voor een succesvolle behandeling en voor betere overlevingskansen.

Lees verder

• Testikelbiopsie: Wegname van stukje weefsel van zaadbal
• Teelbalkanker: Kanker in teelballen (zaadballen, testikels)
• Testikelpijn: Pijn in één of beide zaadballen (teelballen)