Vliegangst: Oorzaken en behandeling van angst voor vliegen

Sommige mensen lijden aan vliegangst (aviofobie of aerofobie). Een fobie is een intense angst die niet in verhouding staat tot het werkelijke gevaar dat de situatie of het object met zich meebrengt. Hoewel de meeste mensen die bang zijn om te vliegen erkennen dat vliegen relatief veilig is, vinden zij vliegreizen vaak erg beangstigend. De oorzaak van aerofobie is niet altijd duidelijk, maar deze angst komt meestal voort uit een combinatie van factoren, zoals de angst om opgesloten te zitten in het vliegtuig en de angst voor een vliegtuigcrash. Aerofobie wordt vaak behandeld met therapie en/of medicatie, maar er zijn ook enkele eenvoudige technieken die de angst kunnen verlichten.

• Oorzaken: Gekoppeld aan andere angsten
• Risicofactoren van vliegangst
• Lichamelijke aandoeningen
• Paniek
• Veranderingen in het leven
• Symptomen van vliegangst
• Behandeling van vliegangst
• Afleiding zoeken
• Informatie vergaren over vliegen
• Medicatie
• Therapie
• Virtuele begeleiding

Oorzaken: Gekoppeld aan andere angsten

Vliegangst kan ontstaan door een combinatie van verschillende onderliggende angsten en fobieën. De oorzaken van vliegangst zijn vaak complex en kunnen genetische, ontwikkelings- en omgevingsfactoren omvatten. Bekende risicofactoren voor vliegangst zijn:

• Angst om paniek te krijgen of de controle te verliezen
• Angst voor een crash
• Angst voor lichamelijke schade, zoals een hartaanval of een beroerte
• Angst voor het gevoel opgesloten te zijn in een vliegtuig (bij ongeveer 70% van de patiënten) (claustrofobie)
• Angst voor terrorisme
• Angst voor ziektekiemen
• Hoogtevrees
• Het idee om ver van huis te zijn

Veel patiënten met vliegangst ervaren anticiperende angst terwijl ze uitkijken naar de vlucht, wat hun angst verder kan versterken.

Risicofactoren van vliegangst

Lichamelijke aandoeningen

Sommige lichamelijke aandoeningen kunnen bijdragen aan vliegangst, zoals:

• Een verkoudheid, chronische sinusproblemen of aandoeningen zoals duizeligheid of ooraandoeningen kunnen angst veroorzaken voor fysiek ongemak tijdens de vlucht.
• Een verstopping van de sinus of het middenoor kan pijn of duizeligheid veroorzaken tijdens de vlucht.
• Hart- en vaatziekten of andere aandoeningen die het risico op bloedstolsels verhogen, kunnen zorgen voor bezorgdheid over de ontwikkeling van diep veneuze trombose (pijn en zwelling in het been of bekken).

Het is raadzaam dat patiënten met dergelijke aandoeningen hun arts raadplegen voordat ze een vliegreis maken.

Paniek

Veel mensen met vliegangst hebben eerder een paniekaanval ervaren tijdens het vliegen. Symptomen van paniek kunnen onder andere zweten, ademhalingsproblemen en duizeligheid zijn. Deze aanvallen kunnen zich voor het eerst voordoen tussen de leeftijd van 17 en 34 jaar, maar ook op latere leeftijd of al op 11- of 12-jarige leeftijd. Door de paniekaanval en mogelijke herhaling daarvan kan de angst verergeren. Patiënten vrezen dat de paniekaanval zich zal herhalen en willen niet meer vliegen, wat de angst alleen maar versterkt.

Veranderingen in het leven

Aviofobie komt vaak voor tijdens periodes van belangrijke levensveranderingen, zoals de geboorte van een kind, een overlijden, een huwelijk, een echtscheiding, een nieuwe baan of ontslag. In de meeste gevallen zijn deze angsten niet gerelateerd aan technische problemen tijdens de vlucht.

Symptomen van vliegangst

Patiënten die bang zijn om te vliegen kunnen de volgende symptomen ervaren:

• Ademhalingsproblemen
• Bevingen
• Desoriëntatie
• Duizeligheid
• Rode huid
• Verhoogde hartslag
• Een verstikkend gevoel
• Hartkloppingen
• Hyperventilatie (snelle en diepe ademhaling)
• Kortademigheid
• Koude handen
• Maag- en [SPECIAL=9230]darmproblemen[/S]
• Misselijkheid
• Prikkelbaarheid
• Spierstijfheid
• Stress
• Zweten

Deze symptomen kunnen optreden bij het denken aan vliegen, vlak voor de vlucht of tijdens de vlucht zelf.

Behandeling van vliegangst

Het overwinnen van vliegangst vereist inzet en werk, maar het is heel goed mogelijk. De eerste stap is het identificeren van de uitlokkende factoren die de angst veroorzaken, vaak met behulp van een gekwalificeerde therapeut. Blootstelling aan deze uitlokkende factoren speelt een sleutelrol bij het overwinnen van de angst. De patiënt krijgt hierbij de nodige hulpmiddelen aangereikt.

Afleiding zoeken

Het vinden van afleiding tijdens de vlucht kan helpen de angst te verminderen. Dit kan door een dutje te doen, een tijdschrift te lezen, televisiekijken, een spelletje te spelen op een smartphone, naar muziek te luisteren of te praten met een reisgenoot. Ook technieken zoals diepe ademhaling, meditatie en het loslaten van spierspanning kunnen nuttig zijn. Het is echter verstandig om suiker- en cafeïnehoudende dranken te vermijden, omdat deze de hartslag kunnen verhogen, wat de angst en stress kan verergeren.

Informatie vergaren over vliegen

Angst gedijt vaak op onwetendheid en ‘wat als’-denken. Door de feiten over vliegen te leren, zoals hoe een vliegtuig vliegt, de betekenis van verschillende geluiden, en wat turbulentie veroorzaakt, kan de angst verminderd worden. Boeken en andere informatieve bronnen kunnen hierbij helpen.

Medicatie

Medicijnen die angst en depressie behandelen, zoals selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) en serotonine-norepinefrineheropnameremmers (SNRI's), kunnen nuttig zijn voor sommige patiënten, vooral voor degenen met bijkomende angsten. Deze medicijnen dienen meestal langdurig te worden ingenomen en kunnen bijwerkingen hebben. Kortwerkende anti-angstmiddelen, zoals lorazepam (Ativan) of diazepam (Valium), kunnen ook verlichting bieden, vooral voor patiënten met anticiperende angst. Deze medicijnen kunnen echter ook bijwerkingen hebben en helpen niet bij het ontwikkelen van copingstrategieën voor vliegangst. Daarom wordt medicatie vaak gecombineerd met therapie.

Therapie

Ongeacht het type therapie, leert de patiënt meestal technieken voor het beheersen van de angst. De therapie helpt de patiënt om de angstgevoelens te bestrijden en te beheersen.

Cognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een effectieve vorm van psychotherapie voor het behandelen van vliegangst. Deze therapie richt zich op het herkennen en vervangen van ongezonde of onredelijke gedachten en gedragingen door gezonde strategieën die zijn afgestemd op de angst voor vliegen.

Groepstherapie en cursussen
Groepstherapieprogramma’s, zowel op luchthavens als thuiscursussen en privélessen, kunnen nuttig zijn. Deze programma's worden vaak geleid door professionele therapeuten en kunnen ook virtuele realiteitsprogramma's omvatten die patiënten blootstellen aan vluchtsimulaties.

Virtuele begeleiding

Er zijn smartphone-apps ontwikkeld die patiënten helpen bij het beheren van vliegangst. Deze apps kunnen offline worden gebruikt in vliegtuigmodus en bieden informatie over de vlucht, het weer, de omgeving, en andere nuttige gegevens.

Lees verder

• Angst & angstgevoelens: Soorten & symptomen angststoornissen
• Vliegtuigreis: Gezondheidsrisico's door reizen met vliegtuig
• Fobie: Soorten fobieën (intense en irrationele angst)
• Hoogtevrees (acrofobie): Angst voor hoogten / hoge plaatsen
• Anti-angstmedicatie: Medicijnen voor behandeling van angst