Acuut coronair syndroom (ACS): Geremde bloedstroom naar hart

Het acuut coronair syndroom (ACS) beschrijft een groep levensbedreigende hartaandoeningen waarbij de bloedstroom naar het hart plotseling stopt of vermindert. Dit leidt tot schade aan de hartspier, die zich kan uiten in een hartaanval of onstabiele angina pectoris. Hoewel pijn op de borst een kenmerkend symptoom is van ACS, kunnen ook andere symptomen optreden, zoals schouderpijn, duizeligheid en angst. ACS is een medisch noodgeval dat onmiddellijke behandeling vereist. De arts kan verschillende behandelmethoden inzetten, zoals medicijnen, chirurgie of andere procedures, om de bloedtoevoer naar het hart te herstellen en verdere schade te voorkomen.

• Epidemiologie van acuut coronair syndroom
• Oorzaken van geremde bloedstroom naar het hart
• Risicofactoren van acuut coronair syndroom
• Symptomen van acuut coronair syndroom
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ACS
• Medicatie
• Angioplastiek
• Bypassoperatie
• Prognose van ACS
• Complicaties van hartaandoeningen
• Preventie van ACS

Epidemiologie van acuut coronair syndroom

ACS is wereldwijd een van de meest voorkomende oorzaken van sterfte. In Nederland en België is het verantwoordelijk voor een significant aantal sterfgevallen per jaar, vooral bij ouderen. Mannen hebben een hogere kans op ACS dan vrouwen, maar na de menopauze neemt de incidentie bij vrouwen toe. De prevalentie van ACS is ook hoger in bevolkingsgroepen met een hoge mate van risicofactoren zoals hypertensie, diabetes en obesitas.

Oorzaken van geremde bloedstroom naar het hart

De belangrijkste oorzaak van ACS is atherosclerose (slagaderverkalking), waarbij zich plaque ophoopt in de slagaders die zuurstofrijk bloed naar het hart transporteren. Deze plaque bestaat uit cholesterol, vet, ontstekingscellen en andere stoffen die zich in de loop van de tijd opstapelen. Plaque kan de bloedstroom op twee manieren blokkeren:

• Plotselinge scheuring van de plaque, wat leidt tot de vorming van een bloedstolsel dat de slagader ernstig vernauwt of blokkeert.
• Geleidelijke vernauwing van de slagader door de opbouw van plaque, waardoor de bloedstroom uiteindelijk ernstig beperkt raakt.

Risicofactoren van acuut coronair syndroom

Er zijn meerdere risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van ACS verhogen. De Mayo Clinic noemt de volgende factoren:

• Leeftijd: Veroudering verhoogt het risico.
• Familiegeschiedenis: Een familiegeschiedenis van pijn op de borst, hartaandoeningen of een beroerte verhoogt het risico.
• Lichamelijke inactiviteit: een gebrek aan fysieke activiteit is een risicofactor.
• Hoge bloeddruk: Hypertensie verhoogt de kans op atherosclerose.
• Hoge cholesterol: Een hoog cholesterolgehalte in het bloed kan leiden tot plaquevorming.
• Ongezonde voeding: Voeding met veel verzadigde vetten en suiker verhoogt het risico op hartziekten.
• Voorgeschiedenis van zwangerschapscomplicaties: Pre-eclampsie en suikerziekte tijdens de zwangerschap zijn risicofactoren.
• Roken: Roken beschadigt de bloedvaten en verhoogt het risico op ACS.
• Obesitas: Overgewicht verhoogt de belasting van het hart.
• Diabetes: Diabetes verhoogt het risico op atherosclerose.

Symptomen van acuut coronair syndroom

Het meest voorkomende symptoom van ACS is pijn op de borst, vaak omschreven als een drukkend, beklemmend of branderig gevoel. Deze pijn kan plotseling optreden, intermitterend zijn of verergeren bij rust. Andere symptomen zijn onder andere:

• Angst
• Duizeligheid
• Snelle of onregelmatige hartslag
• Verminderde inspanningstolerantie
• Hartkloppingen
• Kortademigheid
• Misselijkheid
• Ongemak in de borst dat niet verdwijnt met rust of medicatie
• Pijn uitstralend naar de schouder, arm, nek, kaak, rug of buik
• Overmatig zweten

Vrouwen en ouderen ervaren vaak andere symptomen zoals kortademigheid, misselijkheid, en extreme vermoeidheid, hoewel pijn op de borst ook in deze groepen voorkomt.

Alarmsymptomen

Bij de volgende symptomen is onmiddellijk medisch ingrijpen noodzakelijk:

• Plotselinge, intense pijn op de borst
• Ernstige kortademigheid
• Verlies van bewustzijn of flauwvallen
• Plotselinge, onverklaarbare zwakte
• Ernstige duizeligheid of verwardheid

Diagnose en onderzoeken

Bij vermoeden van ACS voert de arts diverse onderzoeken uit om de diagnose te bevestigen:

• Lichamelijk onderzoek: De arts luistert naar het hart met een stethoscoop (auscultatie) en bevraagt de patiënt over zijn medische geschiedenis.
• Bloedonderzoek: Een troponin-test onthult beschadigde hartcellen, wat wijst op een hartaanval.
• Coronaire angiografie: Deze test visualiseert de bloedstroom door de hartslagaders met behulp van een speciale kleurstof en röntgenstralen.
• Echocardiografie: Geluidsgolven worden gebruikt om de structuur en functie van het hart te beoordelen.
• Elektrocardiografie (ECG): Deze test meet de elektrische activiteit van het hart en is meestal de eerste test die wordt uitgevoerd.
• Inspanningstest: Een test om te zien hoe het hart reageert op fysieke stress.
• Nucleaire stresstest: Een geavanceerde test om de bloedstroom naar het hart te evalueren.

Behandeling van ACS

De behandeling van acuut coronair syndroom (ACS) is afhankelijk van de ernst van de symptomen, de mate van verstopping in de kransslagaders en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt. Het doel is om de bloedstroom naar het hart te herstellen, verdere schade te voorkomen en het risico op toekomstige complicaties te verminderen.

Medicatie

De behandeling van ACS begint vaak met medicijnen die helpen om de bloedtoevoer naar het hart te verbeteren en verdere complicaties te voorkomen. De arts kan één of meerdere van de volgende medicijnen voorschrijven:

• Aspirine: Helpt bloedstolsels te voorkomen en bestaande stolsels te verminderen door het bloed dunner te maken.
• Bètablokkers: Verminderen de hartslag en verlagen de bloeddruk, waardoor de belasting op het hart afneemt.
• Statines: Verlagen het cholesterolgehalte in het bloed, wat helpt om de opbouw van plaque in de slagaders te verminderen.
• Bloedverdunners: Verminderen de kans op verdere bloedstolsels.
• Trombolytica: Geneesmiddelen die helpen om bloedstolsels op te lossen en de bloedstroom door verstopte slagaders te herstellen.
• ACE-remmers (Angiotensine-converterende enzymremmers): Verlagen de bloeddruk en verminderen de belasting van het hart.
• Nitroglycerine: Helpt bij het verwijden van de bloedvaten om de bloedstroom naar het hart te verbeteren en pijn op de borst te verlichten.

Angioplastiek

Angioplastiek is een veelvoorkomende procedure om verstopte of vernauwde kransslagaders te openen. Tijdens deze ingreep voert de cardioloog een katheter (een dunne, flexibele buis) in een slagader in, meestal in de lies of pols. Via deze katheter wordt een kleine ballon naar de plaats van de vernauwing gebracht. De ballon wordt vervolgens opgeblazen om de vernauwde slagader uit te rekken en de bloedstroom te herstellen. Vaak wordt er ook een stent geplaatst, een klein metalen buisje dat de slagader openhoudt en voorkomt dat deze opnieuw vernauwt.

Bypassoperatie

Een bypassoperatie, ook bekend als coronaire bypassoperatie, wordt uitgevoerd wanneer meerdere kransslagaders ernstig vernauwd of geblokkeerd zijn. Tijdens deze operatie creëert de chirurg een nieuwe route (bypass) voor het bloed om het verstopte deel van de slagader heen. Dit gebeurt door een gezond bloedvat uit een ander deel van het lichaam, zoals het been of de borstkas, te gebruiken. Deze procedure helpt om de bloedtoevoer naar het hart te verbeteren en vermindert de kans op een hartaanval.

Prognose van ACS

De prognose voor patiënten met acuut coronair syndroom hangt af van verschillende factoren, waaronder de snelheid waarmee de behandeling is gestart, de mate van schade aan het hart, de omvang en locatie van de blokkades, en het aantal aangetaste slagaders. Hoe sneller de behandeling begint, hoe groter de kans dat de schade aan het hart beperkt blijft. Over het algemeen hebben patiënten de beste vooruitzichten wanneer de geblokkeerde slagader binnen enkele uren na het begin van de symptomen wordt geopend. Vroege interventie en aanhoudende medische zorg zijn cruciaal om de overlevingskansen te verbeteren en complicaties te voorkomen.

Complicaties van hartaandoeningen

ACS kan leiden tot ernstige complicaties, waaronder:

• De dood: Onbehandelde ACS kan leiden tot fatale hartaanvallen.
• Abnormale hartritmes: Ritmestoornissen zoals ventriculaire fibrillatie kunnen optreden, wat levensbedreigend kan zijn.
• Beroerte: Bloedstolsels die zich in de hartslagaders vormen, kunnen losraken en naar de hersenen reizen, wat een beroerte veroorzaakt.
• Breuk van de hartspier: Dit kan leiden tot een harttamponade (een levensbedreigende situatie waarbij bloed of vloeistof zich ophoopt in de ruimte rondom het hart) of ernstige kleplekkage.
• Hartaanval: Een volledige blokkade van de kransslagader kan een hartaanval veroorzaken, wat blijvende schade aan het hart kan veroorzaken.
• Hartfalen: Wanneer het hart onvoldoende bloed door het lichaam kan pompen, leidt dit tot hartfalen, een chronische aandoening die de levenskwaliteit aanzienlijk vermindert.

Preventie van ACS

Er zijn verschillende maatregelen die mensen kunnen nemen om het risico op acuut coronair syndroom te verminderen:

• Hartgezonde voeding: Een dieet rijk aan fruit, groenten, volle granen en magere eiwitten kan helpen om het hart gezond te houden. Het is belangrijk om voedingsmiddelen die rijk zijn aan cholesterol en verzadigde vetten te beperken, omdat deze de opbouw van plaque in de slagaders kunnen bevorderen.
• Gewichtsverlies: Overgewicht en obesitas zijn risicofactoren voor hartziekten. Afvallen kan helpen om de bloeddruk, cholesterolgehalte en bloedsuikerspiegel te verbeteren.
• Behandeling van onderliggende gezondheidsproblemen: Het onder controle houden van aandoeningen zoals hoge bloeddruk, hoog cholesterol en diabetes mellitus (suikerziekte) kan het risico op ACS aanzienlijk verlagen.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Minimaal dertig minuten matige lichaamsbeweging op de meeste dagen van de week helpt om het hart gezond te houden en het risico op hartaandoeningen te verlagen.
• Preventieve gezondheidscontroles: Regelmatige controles bij de arts voor het meten van bloeddruk en cholesterolniveaus zijn essentieel voor vroegtijdige detectie en behandeling van risicofactoren voor hartziekten.
• Stoppen met roken: Roken is een van de belangrijkste risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Stoppen met roken is de belangrijkste stap die iemand kan nemen om zijn of haar hartgezondheid te verbeteren.

Lees verder

• Atherosclerose of arteriosclerose: Slagaderverkalking
• Angina pectoris: Pijn op de borst, teken van hartaanval
• Pijn op de borst: Oorzaken en symptomen van borstpijn
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Instabiele angina pectoris: Onregelmatige pijn op de borst