Erythema ab igne: Huiduitslag door blootstelling aan warmte

Erythema ab igne is een huidaandoening waarbij een patiënt een huiduitslag heeft. De huidaandoening komt tot stand door herhaalde blootstelling aan directe warmte of infraroodstraling aan de huid. De huiduitslag die bij erythema ab igne tot stand komt, kenmerkt zich door een netachtig patroon van blauwgrijze verkleuring met bijbehorende roodheid van de huid. De patiënt moet de warmtebron vermijden want op deze manier verdwijnt de huiduitslag binnen enkele maanden tot jaren. Soms blijft wel littekenvorming of een huidverkleuring achter nadat de huiduitslag verdwenen is. Af en toe transformeren de huidletsels zich tot huidkanker, daarom is het verstandig om de uitslag te laten controleren door de arts.

• Epidemiologie van erythema ab igne
• Oorzaken en risicofactoren: Door langdurige blootstelling aan warmte
• Risicofactoren
• Symptomen: Netachtig patroon en verkleuring van huid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van huidziekte
• Prognose van huiduitslag
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van erythema ab igne

Erythema ab igne is een relatief zeldzame huidtoestand die ontstaat door langdurige blootstelling aan infrarode warmtebronnen. Deze aandoening komt vaker voor in bepaalde beroepen of bij mensen die regelmatig in de buurt van warmtebronnen werken, zoals bakovens, open haarden of verwarmingspanelen. De prevalentie is de laatste decennia afgenomen, mede dankzij de verbeterde veiligheidsnormen en het gebruik van moderne verwarmingsmethoden. Desondanks kan de aandoening nog steeds voorkomen, vooral bij oudere volwassenen of mensen met chronische pijn die verwarmingskussens of andere warmtebehandelingen gebruiken. Erythema ab igne komt wereldwijd voor, maar wordt vaker gezien in gebieden met koude klimaten, waar mensen eerder de neiging hebben om langdurig blootgesteld te worden aan warmtebronnen.

Oorzaken en risicofactoren: Door langdurige blootstelling aan warmte

Erythema ab igne treedt op als gevolg van herhaalde blootstelling aan directe warmte of infrarode straling die onvoldoende zijn om significante thermische brandwonden te veroorzaken. De huidziekte ontwikkelt zich meestal in de loop van weken of jaren. Veel voorkomende oorzaken zijn onder meer plaatselijke warmtebronnen zoals laptopcomputers, verwarmingspads, warmwaterkruiken en ruimteverwarmingstoestellen. Risicopatiënten zijn patiënten met chronische pijn die deze warmtebronnen, bijvoorbeeld verwarmingspads, vaak gebruiken als een vorm van opluchting. De precieze pathofysiologie van de ziekte is onbekend anno oktober 2020.

Risicofactoren

Mensen die vaak worden blootgesteld aan warmtebronnen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van erythema ab igne. Dit omvat beroepen waar warmtebronnen veelvuldig worden gebruikt, zoals koks, smeden of mensen die werken in de metallurgische industrie. Daarnaast lopen mensen met chronische pijnklachten, die vaak verwarmingskussens of andere warmtebehandelingen gebruiken om hun symptomen te verlichten, een verhoogd risico. Ouderen zijn ook meer vatbaar voor erythema ab igne, omdat hun huid dunner is en gevoeliger voor schade door herhaalde blootstelling aan warmte. Het gebruik van conventionele verwarmingsmethoden zoals open haarden, elektrische dekens of oude verwarmingspanelen kan ook bijdragen aan het ontstaan van deze aandoening.

Symptomen: Netachtig patroon en verkleuring van huid

De huid vertoont een netachtig patroon van blauwgrijze verkleuring met bijbehorende roodheid van de huid. Patiënten zijn meestal asymptomatisch, maar sommige patiënten melden brandende pijn, een jeukende huid of een prikkend gevoel.

Alarmsymptomen

Hoewel erythema ab igne op zichzelf meestal een goedaardige huidaandoening is, zijn er enkele alarmsymptomen die op ernstigere complicaties kunnen wijzen. Als de huidlaesies veranderen van kleur of vorm, of als er nieuwe symptomen optreden zoals pijn, jeuk of zweren, kan dit wijzen op een kwaadaardige verandering zoals huidkanker. Vooral bij langdurige blootstelling aan warmte moet men alert zijn op tekenen van verergering van de huidveranderingen. Patiënten moeten ook oppassen voor systemische symptomen zoals onverklaarbaar gewichtsverlies, koorts of algehele malaise, die verder onderzoek vereisen om maligniteit uit te sluiten.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De huiduitslag is meestal goedaardig maar soms wijst de huiduitslag op een chronische ontsteking of, minder vaak, op een systemische ziekte. Bovendien is een zorgvuldige inspectie van de uitslag nodig omdat de huiduitslag zich mogelijk transformeert naar huidkanker. Erythema ab igne is meestal een klinische diagnose. Patiënten presenteren zich meestal met een chronische geschiedenis van het gebruik van een verwarmingsbron, zoals een verwarmingspad.

Diagnostisch onderzoek

Bij twijfel is een biopsie nodig, al is dit ook bruikbaar voor de uitsluiting van meer ernstige aandoeningen zoals een Merkelcelcarcinoom (zeer agressieve vorm van huidkanker) en een plaveiselcelcarinoom. Biopten zijn bovendien gerechtvaardigd voor evoluerende of aanhoudende letsels en/of de aanwezigheid van huidzweren, hyperkeratose (verhoorning van de huid waardoor de huid verdikt is) of blaren. Omdat patiënten vaak warmte toepassen op gebieden met chronische pijn, moet de patiënt ook verder onderzoek laten verrichten naar de oorzaak van de chronische pijn.

Differentiële diagnose

Erythema ab igne lijkt op de symptomen van fysiek misbruik, livedo reticularis (verkleurde vlekken in netvormig patroon), livedoid vasculitis, poikiloderma atroficans vasculair en cutis marmorata teleangiectatica congenita (bloedvataandoening). De chronische blootstelling aan warmte is vaak een belangrijke onderscheidende factor.

Behandeling van huidziekte

Een multidisciplinaire benadering van erythema ab igne is aanbevolen. De primaire behandeling van deze ziekte is het verwijderen van de schadelijke warmtebron. Bij meer aanhoudende roodheid is een lokale ontstekingsremmende crème in het getroffen gebied inzetbaar. De resulterende abnormale pigmentatie van de aangetaste gebieden verdwijnt binnen enkele maanden tot jaren; maar permanente verdonkerde huidgebieden (hyperpigmentatie) of littekens houden mogelijk aan. Andere therapieën zoals actueel tretinoïne of hydrochinon zijn nuttig bij de behandeling van aanhoudende hyperpigmentatie.

Prognose van huiduitslag

De prognose van erythema ab igne is over het algemeen goed, vooral wanneer de blootstelling aan warmtebronnen wordt beëindigd. In vroege stadia kan de huid volledig herstellen zonder blijvende schade. Bij langdurige of herhaalde blootstelling kunnen echter blijvende huidveranderingen optreden, zoals hyperpigmentatie en atrofie van de huid. In zeldzame gevallen kan erythema ab igne, vooral bij chronische blootstelling aan warmte, leiden tot het ontstaan van huidkanker, zoals plaveiselcelcarcinoom. Regelmatige controle van de huid op veranderingen in de laesies is daarom belangrijk voor patiënten die in het verleden langdurig zijn blootgesteld aan warmte.

Complicaties

De belangrijkste complicatie van erythema ab igne is de potentiële ontwikkeling van huidkanker bij langdurige of chronische blootstelling aan warmte. Vooral plaveiselcelcarcinoom kan ontstaan in de gebieden die zijn aangetast door erythema ab igne. Andere complicaties omvatten blijvende cosmetische huidveranderingen, zoals hyperpigmentatie en huidatrofie, die moeilijk te behandelen zijn. In zeldzame gevallen kunnen patiënten psychosociale problemen ontwikkelen als gevolg van de zichtbare huidschade, vooral als het laesies op zichtbare delen van het lichaam betreft, zoals de benen of het gezicht. Regelmatige dermatologische controle is belangrijk om deze complicaties vroegtijdig te identificeren en aan te pakken.

Preventie

De preventie van erythema ab igne draait voornamelijk om het vermijden van langdurige blootstelling aan warmtebronnen. Dit kan worden bereikt door het gebruik van veilige verwarmingsmethoden, het beperken van het gebruik van verwarmingskussens en elektrische dekens, en het nemen van regelmatige pauzes wanneer men werkt in de buurt van warmtebronnen. Het dragen van beschermende kleding kan ook helpen om de huid te beschermen tegen warmte. Personen die pijnbestrijdingstechnieken gebruiken met warmte moeten alternatieven overwegen, zoals andere soorten therapieën of afwisselen tussen warmte en koude om schade aan de huid te voorkomen. Daarnaast is het belangrijk om de huid regelmatig te controleren op veranderingen, vooral in gebieden die vaak aan warmte zijn blootgesteld, om eventuele vroegtijdige tekenen van erythema ab igne of huidkanker op te sporen.

Lees verder

• Huiduitslag: Veel voorkomende oorzaken van uitslag op huid