Door vleermuizen overgedragen virussen: Soorten infecties

Door vleermuizen overgedragen virussen: Soorten infecties Door vleermuizen overgedragen virussen behoren tot de belangrijkste van de opkomende virussen. Een aantal ziekten komt tot stand doordat een bepaalde vleermuissoort besmet is met een virus en het virus vervolgens via onder andere de ontlasting bij de mens terecht komt. Diverse virussen hebben een primair reservoir bij een soort vleermuis, zoals bijvoorbeeld het coronavirus en het rabiësvirus. Af en toe bestaat reeds een behandeling of vaccin voor een virale infectie die door vleermuizen zijn overgedragen, maar vaak is enkel ondersteunende therapie mogelijk. De prognose is variabel want bij sommige virale infecties herstelt de patiënt goed dankzij een snelle behandeling, maar bij andere infecties is het verloop minder gunstig. Niet alle vleermuizen dragen virussen met zich mee die mensen kunnen besmetten.

Overdracht van virus op mensen door vleermuis

Door vleermuis overgedragen virussen worden overgedragen via een vleermuisbeet en overdracht via speeksel, evenals aerosolisatie van speeksel (deeltjes (deeltjes van speeksel die in de lucht geblazen zijn), ontlasting en/of urine. De meeste patiënten zijn zich niet bewust van het feit dat ze door een vleermuis zijn gebeten of blootgesteld zijn aan de afscheidingen van een vleermuis. Dit is mogelijk te wijten aan een gebrek aan bewustzijn van de aanwezigheid van een vleermuis in dezelfde ruimte, zoals tijdens het slapen, het niet voelen van de beet of het niet weten dat afscheidingen van de vleermuis ergens aanwezig zijn (zolder, grot, kelder, schuur, …).

Coronavirussen

Coronavirussen zijn positieve-sense, enkelstrengige RNA-virussen met vier geslachten met name Alfacoronavirussen, betacoronavirussen, gammacoronavirussen en deltacoronavirussen. Van deze vier worden alfacoroanvirussen en betacoronavirussen door vleermuizen gedragen.

SARS (severe acute respiratory syndrome)

Het severe acute respiratory syndrome (SARS) is een besmettelijke aandoening die ernstige ademhalingsaandoeningen en soms de dood veroorzaakt. Een uitbraak van SARS startte in China in 2003, waarna het virus zich wereldwijd verspreidde en een wereldwijde epidemie veroorzaakte. Chinese hoefijzerneusvleermuizen zijn de bron van het virus.

Symptomen
De symptomen van de virale infectie zijn vergelijkbaar met griep zoals koorts, hoest, koude rillingen, vermoeidheid, kortademigheid, hoofdpijn en diarree. Er is anno februari 2020 geen remedie voor SARS. Een patiënt met een vermoeden van SARS wordt geïsoleerd in een ziekenhuiskamer.

Behandeling
De behandeling is voornamelijk ondersteunend gericht en bestaat bijvoorbeeld uit ademhalingsondersteuning, antibiotica bij een bacteriële longontsteking, antivirale geneesmiddelen en hoge doses steroïden om de zwelling in de longen te verminderen.

MERS (Middle-East Respiratory Syndrome)

MERS-CoV werd voor het eerst geïdentificeerd in Saoedi-Arabië in 2012. Tot op heden (februari 2020 zijn er meer dan 2.400 gevallen geweest, voornamelijk in het Midden-Oosten. De incubatieperiode bedraagt vijf dagen (bereik van twee tot vijftien dagen). Vampiervleermuizen kunnen MERS overbrengen.

Symptomen
De belangrijkste symptomen van MERS zijn koorts, koude rillingen, gegeneraliseerde spierpijn, hoesten, kortademigheid, misselijkheid, braken en diarree. Circa 35% van de patiënten komt hieraan te overlijden.

Behandeling
Er is geen specifieke behandeling voor MERS anno februari 2020, maar de behandeling gebeurt net zoals bij SARS ondersteunend.

Covid-19 (2019-nCoV, 2019-nCoV coronavirus)

Een voedselmarkt waar wild wordt verkocht in Wuhan (China) is in 2020 gekoppeld aan het uitbreken van Covid-19. Aanvankelijk dachten wetenschappers dat het coronavirus lijkt op virussen die meestal in vleermuizen worden aangetroffen. Uit latere genetische onderzoeken is gebleken dat het virus mogelijk is overgedragen op mensen door slangen, die op hun beurt het virus hebben gekregen van vleermuizen op de voedselmarkt waar beiden werden verkocht. Vooral Chinese hoefijzerneusvleermuizen worden in verband gebracht met de uitbraak van Covid-19.

Symptomen
De meeste patiënten hebben een milde ziekte met griepachtige symptomen zoals koorts, hoesten en kortademigheid. Ongeveer 20% van de geïnfecteerde patiënt ontwikkelt een ernstigere ziekte, waaronder een longontsteking en ademhalingsfalen. Sporadisch komen patiënten te overlijden.

Behandeling
Een antiviraal medicijn is niet beschikbaar voor deze virale infectie anno februari 2020; de behandeling verloopt bijgevolg ondersteunend.

Filovirussen

Filovirussen zijn verantwoordelijk voor fatale hemorragische infecties bij mensen. Deze omvatten Ebolavirussen (EBOV) en Marburgvirussen (MARV).

Ebolavirus

Palmvleermuizen dragen vermoedelijk het ebolavirus.

Symptomen
Ebola (ebola hemorragische koorts) is een virale hemorragische koortsziekte veroorzaakt door ebolavirussen. De tekenen beginnen meestal tussen twee dagen en drie weken na het oplopen van het virus. Bekende symptomen omvatten koorts, keelpijn, spierpijn en hoofdpijn. Vervolgens kampt de patiënt met braken, diarree en een huiduitslag in combinatie met een verminderde lever- en nierfunctie. Sommige patiënten gaan daarna zowel inwendig als uitwendig bloeden. De ziekte heeft een hoog risico op overlijden, waarbij 25% tot 90% van de geïnfecteerden komt te overlijden. Dit is vaak te wijten aan een lage bloeddruk door vochtverlies, en volgt meestal zes tot zestien dagen nadat de symptomen zijn verschenen.

Behandeling
De patiënt krijgt de nodige ondersteunende zorgen, zoals een intravaneuze (via een ader) vochttoediening en toediening van elektrolyten (lichaamszouten). Zuurstoftherapie is soms nodig om de zuurstofstatus te behouden. Verder ondersteunen medicijnen de bloeddruk te verminderen ze braken, diarree, koorts en pijn.

Marburgvirus

Het Marburg-virus is een hemorragisch koortsvirus van de Filoviridae-familie van virussen en een lid van de soort Marburg marburgvirus, geslacht Marburgvirus. Het Marburg-virus (MARV) veroorzaakt de ziekte van Marburg bij mensen, een vorm van virale hemorragische koorts. De Nijlroezet-vleermuis verspreidt het Marburgvirus.

Symptomen
Het virus wordt als uiterst gevaarlijk beschouwd. De ziekte veroorzaakt bloedingen, koorts en andere symptomen die op ebola lijken. Een genezing van het virus na infectie is niet mogelijk, maar een vroege, professionele behandeling van symptomen zoals uitdroging verhoogt de overlevingskansen aanzienlijk.

Behandeling
Er is geen specifieke behandeling voor Marburg-hemorragische koorts anno februari 2020. Ondersteunende ziekenhuistherapie is nodig (intraveneuze vocht- en elektrolytentoediening, zuurstoftherapie, bloeddruk opvolgen en met medicatie onder controle krijgen, bloedtransfusies en de behandeling van andere symptomen en complicaties.

Hantavirussen

Hantavirussen zijn enkelstrengige negatieve sense RNA-virussen in de Bunyaviridae-familie. Ze zijn meestal te vinden in knaagdieren en spitsmuizen; ze zijn ontdekt in twee soorten vleermuizen. De symptomen ontwikkelen zich tussen één en acht weken na blootstelling aan verse urine, uitwerpselen of speeksel van geïnfecteerde knaagdieren waaronder vleermuizen. De ruigpootvampier draagt het hantavirus.

Symptomen
Vroege symptomen omvatten vermoeidheid, koorts en spierpijn (vooral in de dijen, de heupen, de rug en soms de schouders). Ook hoofdpijn, duizeligheid, koude rillingen, misselijkheid, braken, diarree en buikpijn komen mogelijk tot uiting. Vier tot tien dagen na de beginfase van de ziekte verschijnen de late symptomen van een infectie met het hantavirus (hantavirus pulmonaal syndroom). Deze omvatten hoesten en kortademigheid terwijl de longen zich vullen met vloeistof.

Behandeling
Er is anno januari 2020 geen specifieke behandeling voor het hantavirus pulmonaal syndroom. Het is belangrijk dat om de infectie vroeg te diagnosticeren, zodat patiënten ondersteunende zorg kunnen krijgen, waaronder zuurstoftherapie, vloeistofvervanging en bloeddrukmedicatie. Nierdialyse is soms nodig.

Henipavirussen

Henipavirussen behoren tot de familie van paramyxovirussen. Twee soorten zijn zoönotisch en veroorzaken ziekten bij dieren. Dit zijn het Hendra-virus (HeV) en het Nipah-virus (NiV). Ze veroorzaken ernstige en vaak dodelijke ziekten bij mensen en paarden. Fruitvleermuizen zijn de natuurlijke gastheren van henipavirussen. Het Hendra-virus wordt waarschijnlijk overgedragen op paarden, die de belangrijkste tussengastheren zijn, door de inname van voedsel dat besmet is met de uitwerpselen, urine of andere uitwerpselen van besmette fruitvleermuizen. De vleermuizen zelf vertonen geen klinische tekenen van ziekte. De overdracht van HeV op de mens vindt plaats door nauw contact met besmette paarden, waarschijnlijk via hun ademhalingsuitscheiding en urine.

Symptomen
De symptomen ontstaan vier à twintig dagen (HeV) of vijf à twaalf (NiV) nadat de patiënt geïnfecteerd is. De patiënt presenteert zich met koorts, acute griepachtige symptomen, een acute hersenontsteking of hersenvliesontsteking. De mortaliteit varieert van 40-70% voor NiV-infectie en 50% bij een HeV-infectie. Overlevenden hebben ernstige resterende beperkingen, zoals coördinatieproblemen, spierzwakte en problemen met de verwerking van gedachten en mentale functies. Anderen vertonen een verlamming van de oogspieren, met visuele problemen tot gevolg.

Behandeling
De behandeling verloopt symptomatisch en anno januari 2020 is er geen vaccin of antiviraal middel ontwikkeld om de ziekte te behandelen.

Rabiësvirus (familie Rhabdoviridae, genus Lyssavirus)

Hondsdolheid (rabiës) is een zeldzame maar zeer ernstige infectie van de hersenen en zenuwen. Patiënten lopen dit meestal op door de beet of kras van een besmet dier. Alle zoogdieren (inclusief apen) kunnen hondsdolheid dragen, maar het komt het meest voor bij honden, vleermuizen, wasberen, vossen, jakhalzen, katten en mangoesten. Bij vleermuizen in Nederland komt af en toe is European Bat Lyssa Virus (EBLV) aanwezig. Dit virus leidt tot een gelijkaardige klinische presentatie als het klassieke rabiësvirus. In Nederland zijn de laatvlieger en de meervleermuis af en toe besmet met rabiës.

Symptomen
Bekende tekenen zijn:

Behandeling
Na de beet moet de wonde meteen gereinigd worden. Daarna volgt een kuur met het hondsdolheidsvaccin. Af en toe dient de arts immunoglobuline in en rond de wonde toe; dit biedt onmiddellijke maar kortdurende bescherming als de kans groot is dat een patiënt geïnfecteerd is. Wanneer de tekenen verschijnen, is de ziekte vrijwel altijd dodelijk. Er is wel een vaccin voor mensen die het risico lopen geïnfecteerd te worden.

Lees verder

© 2020 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hondsdolheid: verspreiders, besmetting en symptomenHondsdolheid is een van de oudste zoönische ziektes. Dit zijn ziektes die zowel bij mensen als dieren voorkomen. In Nede…
Hondsdolheid bij Nederlandse vleermuizen; opgepast!Hondsdolheid bij Nederlandse vleermuizen; opgepast!Nederland is op dit moment officieel vrij van hondsdolheid (rabiës). Bij vleermuizen wordt rabiës echter sinds 1987 in o…
Bocavirusinfectie: Symptomen aan maag, darmen en luchtwegenBocavirusinfectie: Symptomen aan maag, darmen en luchtwegenHet bocavirus is een in 2005 ontdekt virus dat vaak in combinatie met een ander virus een infectie of ziekte veroorzaakt…
Wat is hepatitisOntsteking van de lever wordt hepatitis genoemd. Er zijn 11 virussen ontdekt die zorgen voor hepatitis. Twee zijn herpes…

Neusbijholteontsteking: symptomen, oorzaken en behandelingNeusbijholteontsteking: symptomen, oorzaken en behandelingDe neusbijholten zijn holle ruimten in het hoofd; deze bevinden zich boven en naast de neus. Deze neusbijholten staan in…
Neusontsteking: symptomen, oorzaken, behandeling & preventieNeusontsteking: symptomen, oorzaken, behandeling & preventieEen neusontsteking treft meestal het neusslijmvlies en manifesteert zich vaak als een loopneus als onderdeel van een vir…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 18 februari 2020:
  • DRACULA BESTAAT: VLEERMUIS DRINKT MENSENBLOED, https://www.scientias.nl/dracula-bestaat-vleermuis-drinkt-mensenbloed/
  • Gebeten door een vleermuis?, https://www.rivm.nl/gebeten-door-vleermuis
  • Honderden doden, tienduizenden besmetten: het is wellicht de schuld van de vleermuis, https://www.demorgen.be/tech-wetenschap/honderden-doden-tienduizenden-besmetten-het-is-wellicht-de-schuld-van-de-vleermuis~bb3d1122/
  • Nijlroezet-vleermuis verspreidt Marburgvirus, https://www.demorgen.be/tech-wetenschap/nijlroezet-vleermuis-verspreidt-marburgvirus~be0a428e/
  • SARS-virus blijkt afkomstig van vleermuis, https://www.destentor.nl/gezond/sars-virus-blijkt-afkomstig-van-vleermuis~a358b2e7/63821082/
  • Vleermuizen, https://nl.wikipedia.org/wiki/Vleermuizen
  • Vleermuizen: bron van en oplossing voor ebola?, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2014/11/03/vleermuizen_bronvanenoplossingvoorebola-1-2138042/
  • Geraadpleegd op 7 februari 2020:
  • Bats, Bat-Borne Viruses, and Environmental Changes, https://www.intechopen.com/books/bats/bats-bat-borne-viruses-and-environmental-changes
  • Coëlho, medisch zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Coronaviruses: SARS, MERS, and 2019-nCoV, http://www.centerforhealthsecurity.org/resources/fact-sheets/pdfs/coronaviruses.pdf
  • Experts think the Wuhan coronavirus jumped from bats to snakes to people. Bats have been the source of at least 4 pandemics., https://www.businessinsider.nl/wuhan-coronavirus-sars-bats-animals-to-humans-2020-1?international=true&r=US
  • HANTAVIRUS: Public reminded to be cautious when cleaning rodent infested areas, https://www.kold.com/2020/02/05/hantavirus-public-reminded-be-cautious-when-cleaning-rodent-infested-areas/
  • Novel coronavirus: Your questions, answered, https://www.medicalnewstoday.com/articles/novel-coronavirus-your-questions-answered
  • Rabies, https://www.nhs.uk/conditions/rabies/
  • Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS), https://www.lung.org/lung-health-and-diseases/lung-disease-lookup/severe-acute-respiratory-syndrome-sars/
  • What is Henipavirus?, https://www.news-medical.net/health/What-is-Henipavirus.aspx
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 10-10-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 18
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.