Neusbijholteontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling

De neusbijholten zijn holle ruimten in het hoofd; deze bevinden zich boven en naast de neus. Deze neusbijholten staan in directe verbinding met de neusholte. De ruimtes zijn bekleed met slijmvlies dat ontstoken kan raken. Een neusbijholteontsteking wordt ook sinusitis of bijholteontsteking genoemd; bij deze ziekte is het slijmvlies van de neusbijholten ontstoken. Dit kan komen door een ziekteverwekker bacterie, maar ook door een slechte ventilatie en onvoldoende afvoer van vocht uit de bijholtes. Er worden twee soorten onderscheiden: acute en chronische sinusitis. Sinusitis gaat vaak gepaard met een verkoudheid. Bij een chronische ontsteking aan de neusbijholten kunnen poliepen ontstaan.

• Wat is een neusbijholteontsteking?
• Symptomen
• Oorzaken
• Verkoudheid
• Andere oorzaken
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Uitstrijkje
• Neusendoscopie
• Beeldvormend onderzoek
• Bloedonderzoek
• Behandeling van een neusbijholteontsteking
• Conservatieve behandeling
• Operatieve behandeling
• Preventie

Wat is een neusbijholteontsteking?

Ontsteking van de neusbijholten is een veel voorkomende ziekte, die zowel acuut als chronisch kan zijn. Als het langer dan drie maanden duurt, spreekt men van chronische bijholteontsteking. Dit is meestal vrij onschadelijk; alleen in zeer zeldzame gevallen kunnen ernstige complicaties zoals meningitis (hersenvliesontsteking) optreden.

Bijholteontsteking is een veel voorkomende ziekte en treft zowel kinderen als volwassenen. De mens heeft vier verschillende soorten neusbijholten:

• twee kaakholten
• twee voorhoofdsholten
• twee zeefbeenholten
• één wiggebeensholte

Een neusbijholteontsteking kan één of meerdere van deze holten treffen.

Symptomen

De symptomen van sinusitis lijken sterk op die van verkoudheid en manifesteren zich in hoofdpijn en lichaamspijnen, evenals een verstopte neus of loopneus met een geelgroene afscheiding. Neusademhaling is meestal ernstig aangetast en het reuk- en smaakgevoel is vaak ook sterk verminderd.

Gezichtspijn en een gevoel van spanning of druk in het gezicht zijn ook typische symptomen van sinusitis. Deze pijn kan stekend, dof of stekend zijn en verergert meestal wanneer er druk wordt uitgeoefend op het getroffen gebied of als je vooroverbuigt. Zelfs matige tot ernstige koorts is niet ongewoon bij een neusbijholteontsteking.

Naast alle bovengenoemde hoofdsymptomen, kunnen ook verschillende secundaire symptomen optreden, zoals oorpijn of keelpijn.

Oorzaken

Verkoudheid

De neusbijholten zijn holtes in het gebied van de neus die zijn bekleed met slijmvliezen. In de meeste gevallen zijn infecties met virussen of bacteriën de oorzaak van een neusbijholteontsteking. Heel vaak ontstaat deze ziekte bij een flinke verkoudheid. Hierbij zijn de bijholten gevuld zijn met dik slijm en als het neusslijmvlies gezwollen is kan slijm en pus niet goed worden afgevoerd. Het gevolg is dat de neusbijholten verstopt raken en de bacteriën die normaliter worden afgevoerd kunnen dan een infectie veroorzaken.

Een acute sinusinfectie wordt bijna altijd voorafgegaan door een ontsteking van het neusslijmvlies (rhinitis). Bij chronische neusbijholteontsteking wordt de verwijdering van de nasale secretie permanent verstoord.

Andere oorzaken

Andere factoren die kunnen leiden tot ontsteking van de sinussen zijn een verkeerde plaatsing van de neuswanden en neuspoliepen. Overigens kan een ontsteking in de kaakholte worden veroorzaakt door tandextractie of zieke tandwortels. Drukschommelingen, zoals die bekend zijn van duiken of vliegen, kunnen ook acute sinusitis veroorzaken.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De diagnose van neusbijholteontsteking is gebaseerd op een gesprek met de arts om de klachten te inventariseren en een algemeen lichamelijk onderzoek, waarbij er ook in de neus gekeken wordt. De arts klopt lichtjes tegen de sinussen en oefent lichte druk uit op het gezicht en hoofd. De sinussen reageren met pijn in het geval van sinusitis.

Uitstrijkje

Een uitstrijkje kan worden gebruikt om te bepalen of het een bacteriële neusbijholteontsteking betreft. Met behulp van een uitstrijkje worden neusafscheidingen verwijderd en worden eventuele ziekteverwekkers in het laboratorium geïdentificeerd, waarna behandeling kan volgen met een geschikt antibioticum. Een indicatie van bacteriële sinusitis is ook etterende slijmvorming op de achterwand van de keel.

Neusendoscopie

Als de acute behandeling van neusbijholteontsteking mislukt, wordt neusendoscopie uitgevoerd. In dit geval wordt de neus van binnenuit bekeken met een flexibele, dunne buis. Als er een ontsteking is, zijn de slijmvliezen van de neus gezwollen en rood. Met dit onderzoek kan bekeken worden of er zaken in de neus aanwezig zijn die een goede afvoer uit de holten belemmeren, zoals een poliep of een scheefstaand neustussenschot.

Beeldvormend onderzoek

Verdere diagnose met behulp van computertomografie (CT-scan) of röntgenfoto's kan nodig zijn bij zeer ernstige en chronische gevallen van neusbijholteontsteking.

Bloedonderzoek

Een bloedonderzoek kan nodig zijn ter bevestiging dat er een ontsteking aanwezig is of om aan te tonen dat er mogelijk sprake is van een allergie.

Behandeling van een neusbijholteontsteking

Op basis van de bestaande klachten en symptomen kun je veelal zelf wel vermoeden dat er sprake is van een neusbijholteontsteking. De behandeling hangt voornamelijk af van de vraag of het acute of chronische sinusitis betreft. In acute gevallen wordt meestal conservatieve therapie gebruikt, terwijl in chronische gevallen alleen chirurgische behandeling vaak helpt.

Conservatieve behandeling

Bij conservatieve behandeling wordt de zwelling bestreden met medicijnen, zoals neusdruppels of neussprays met ontstekingsremmers. Soms zal de arts antibiotica en prednison voorschrijven. De beste manier om de pijn te bestrijden is met medicijnen zoals ibuprofen of diclofenac.

Operatieve behandeling

Wanneer de klachten niet of onvoldoende reageren op de behandeling met medicijnen, kan een operatie nodig zijn. Het betreft een vrij eenvoudige chirurgische procedure. Pus en afscheidingen worden tijdens deze operatie afgevoerd. Tegelijkertijd kan de behandelend arts ook de neuswand rechttrekken of andere correcties aanbrengen als dat de klachten veroorzaakt.

Preventie

Omdat een neusbijholteontsteking vaak voorkomt in verband met een verkoudheid, is het belangrijk om deze effectief te bestrijden. Hier helpt bijvoorbeeld het spoelen van de neus met een zoutoplossing erg goed en stoombaden zijn ook uiterst nuttig. Het is ook raadzaam om voldoende te drinken tijdens een verkoudheid. Daarnaast helpt vlierbessenextract om een verkoudheid te bestrijden.

Lees verder

• Griep en verkoudheid: Voedingssupplementen en middelen bij griep en verkoudheid (special)
• Voorhoofdsholteontsteking: symptomen van een sinusinfectie
• Bijholteontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Sinusitis: symptomen, oorzaak en behandeling (met spray)
• Verkoudheid symptomen genezen & tips: zink en neusdruppels
• Griep 2020: symptomen, oorzaak, griepprik en stand van zaken