Middle-East Respiratory Syndrome (MERS): Luchtweginfectie

Het Middle-East Respiratory Syndrome (MERS) is een ernstige luchtweginfectie veroorzaakt door een virus dat vermoedelijk via dieren wordt verspreid. Patiënten ervaren een breed scala aan symptomen die in ernst kunnen variëren. Typische symptomen zijn koorts, hoesten en kortademigheid. Vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem of chronische aandoeningen kan de ziekte een ernstige of zelfs fatale afloop hebben. Ongeveer één op de drie patiënten overlijdt aan MERS. Er bestaat geen vaccin tegen deze virale infectieziekte, maar ondersteunende behandeling kan de ernst van de symptomen verminderen. Preventieve maatregelen kunnen helpen om de verspreiding van MERS te voorkomen.

• Epidemiologie
• Incidentie en verspreiding
• Sterftecijfer en impact
• Mechanisme
• Virale replicatie in de luchtwegen
• Immuunrespons en virale verspreiding
• Oorzaken van Middle-East Respiratory Syndrome
• MERS-coronavirus
• Verspreiding van het virus
• Risicofactoren
• Leeftijd en gezondheidsstatus
• Blootstelling aan dieren en virusverspreiding
• Risicogroepen voor de (ernstige) luchtweginfectie
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Vroege symptomen
• Ernstige symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van MERS
• Prognose
• Uitkomsten bij gezonde patiënten
• Uitkomsten bij kwetsbare patiënten
• Complicaties
• Preventie van virale infectieziekten
• Praktische tips voor het leven met Middle-East Respiratory Syndrome
• Raadpleeg je arts voor medische begeleiding
• Volg een strikt hygiëneprotocol
• Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon en blijf goed gehydrateerd
• Neem voldoende rust voor herstel
• Let op je mentale gezondheid tijdens herstel
• Misvattingen rond Middle-East Respiratory Syndrome (MERS)
• MERS komt alleen voor in het Midden-Oosten
• MERS wordt alleen overgedragen via direct contact met dieren
• MERS heeft altijd ernstige symptomen
• MERS kan met antivirale middelen worden behandeld
• MERS is hetzelfde als COVID-19
• MERS kan snel worden gedetecteerd met een eenvoudige bloedtest
• MERS komt alleen voor bij mensen met een zwak immuunsysteem
• MERS is niet besmettelijk voor zorgverleners

Epidemiologie

Het Middle-East Respiratory Syndrome werd voor het eerst gemeld in september 2012 in het Midden-Oosten. Tot augustus 2024 zijn er wereldwijd 2.499 laboratoriumbevestigde gevallen van MERS-CoV-infectie gerapporteerd, met 858 sterfgevallen (34,3% sterfte) in 27 landen, waarvan het merendeel uit Saudi-Arabië (2.106 gevallen, 780 sterfgevallen). Er hebben zich verschillende grote uitbraken van mens-op-mens transmissie voorgedaan, waaronder de uitbraken in Riyadh en Jeddah in 2014 en in Zuid-Korea in 2015.

Incidentie en verspreiding

Sinds de eerste uitbraak in 2012 zijn er wereldwijd meer dan 2.500 bevestigde gevallen van MERS gerapporteerd. Het aantal gevallen varieert per jaar, met enkele pieken die samenhangen met uitbraken in specifieke regio's. Hoewel het virus in verschillende landen is vastgesteld, blijft het voornamelijk geconcentreerd in het Midden-Oosten. De meeste gevallen zijn geïsoleerde gevallen van mensen die het virus hebben opgelopen door contact met dromedarissen of door direct mens-op-menscontact.

Sterftecijfer en impact

MERS heeft een sterftecijfer van ongeveer 35%, wat hoger is dan bij veel andere respiratoire virussen. Het sterftecijfer varieert echter afhankelijk van de onderliggende gezondheid van de geïnfecteerde patiënt en het moment van diagnose en behandeling. Ouderen en mensen met chronische aandoeningen zoals hartziekten, diabetes en nierfalen lopen een verhoogd risico op ernstige complicaties en overlijden.

Mechanisme

MERS-CoV, het virus dat MERS veroorzaakt, infecteert het ademhalingssysteem en veroorzaakt ernstige luchtweginfecties. Het virus hecht zich aan de ACE2-receptoren op cellen in de luchtwegen, wat essentieel is voor zijn binnenkomst in de cellen. Na infectie vermenigvuldigt het virus zich snel en veroorzaakt het ontstekingen in de longen, wat leidt tot ademhalingsproblemen zoals longontsteking en acuut ademhalingsfalen.

Virale replicatie in de luchtwegen

Na binnenkomst in de luchtwegcellen begint MERS-CoV zich te vermenigvuldigen. Dit veroorzaakt schade aan de longweefsels, die vervolgens ontstoken raken. De ontstekingen kunnen leiden tot ernstige ademhalingsproblemen, waaronder longontsteking en zelfs acuut respiratoir falen. Dit is vaak de belangrijkste oorzaak van de ernstige symptomen die geassocieerd worden met MERS.

Immuunrespons en virale verspreiding

Het immuunsysteem van de gastheer speelt een cruciale rol in het ziekteproces. In sommige gevallen kan de immuunrespons overreageren, wat leidt tot een cytokinenstorm. Deze overreactie van het immuunsysteem kan de longen verder beschadigen, wat de ernst van de ziekte vergroot. In ernstige gevallen kan het virus zich verder verspreiden naar andere organen, zoals de nieren, en multi-orgaanfalen veroorzaken.

Oorzaken van Middle-East Respiratory Syndrome

MERS-coronavirus

Het Middle-East Respiratory Syndrome wordt veroorzaakt door het MERS-coronavirus (MERS-CoV). Dit virus werd voor het eerst geïdentificeerd in Saudi-Arabië in 2012 en heeft zich sindsdien verspreid naar vele andere landen. Hoewel het virus voornamelijk door reizigers uit het Midden-Oosten wordt verspreid, zijn er ook gevallen gemeld bij mensen die geen direct contact hebben gehad met de regio. Het MERS-CoV is een lid van de coronavirusfamilie, vergelijkbaar met het SARS-virus, maar vertoont belangrijke verschillen. Het virus komt voor bij dromedarissen en is ook aangetroffen bij vleermuizen. Wetenschappers vermoeden dat het virus van dieren naar mensen is overgedragen, maar verder onderzoek is nodig om de precieze oorsprong te bevestigen.

Verspreiding van het virus

Het MERS-virus verspreidt zich voornamelijk via druppelinfecties, zoals hoesten of niezen, en door direct contact met geïnfecteerde kamelen of met geïnfecteerde mensen. Zorgverleners die patiënten met MERS behandelen, moeten extra voorzorgsmaatregelen nemen om besmetting te voorkomen. Er zijn gevallen gerapporteerd van patiënten die geen direct contact hadden met geïnfecteerde kamelen of mensen, wat suggereert dat er mogelijk andere routes van overdracht zijn, zoals via het maagdarmkanaal. Dit werd gesuggereerd door een studie die in november 2017 werd gepubliceerd in ‘Science Advances’.

Risicofactoren

De risicofactoren voor MERS zijn zowel biologisch als omgevingsgebonden. Leeftijd, onderliggende gezondheidsproblemen en contact met het virus spelen een belangrijke rol in het risico op infectie en de ernst van de ziekte.

Leeftijd en gezondheidsstatus

Mensen die ouder zijn of die al lijden aan chronische gezondheidsproblemen, zoals hartziekten, diabetes of nierziekten, lopen een verhoogd risico om ernstig ziek te worden van MERS. Deze patiënten hebben vaak een verzwakt immuunsysteem, wat hen kwetsbaarder maakt voor de complicaties van het virus.

Blootstelling aan dieren en virusverspreiding

Dromedarissen worden beschouwd als de primaire bron van MERS-CoV, en mensen die in nauw contact staan met deze dieren, zoals veehouders en dierentuinpersoneel, lopen een hoger risico op infectie. Ook reizigers die naar gebieden reizen waar MERS actief is, kunnen het virus oplopen.

Risicogroepen voor de (ernstige) luchtweginfectie

Mensen met een verzwakt immuunsysteem of chronische aandoeningen lopen een verhoogd risico op ernstige complicaties door MERS. Risicogroepen zijn onder andere:

• Kinderen jonger dan 12 jaar
• Ouderen ouder dan 65 jaar
• Patiënten met chronische longaandoeningen
• Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte)
• Patiënten met immuunstoornissen
• Patiënten met nierziekten
• Zwangere vrouwen

Symptomen

De incubatietijd van MERS varieert meestal tussen de vijf en veertien dagen, hoewel afwijkingen mogelijk zijn. De symptomen kunnen lijken op die van een verkoudheid en omvatten vaak:

• Koorts
• Koude rillingen
• Hoesten
• Lichaamspijnen
• Keelpijn
• Hoofdpijn
• Misselijkheid
• Loopneus

Minder vaak voorkomende symptomen zijn onder andere:

• Bloed ophoesten (hemoptoe)
• Kortademigheid
• Diarree
• Braken

Patiënten met ernstige symptomen kunnen ernstige luchtweginfecties ontwikkelen, vooral als ze al ziek of verzwakt zijn.

Alarmsymptomen

De symptomen van MERS beginnen vaak met koorts, hoesten en ademhalingsproblemen. Na verloop van tijd kunnen ernstige ademhalingsproblemen zich ontwikkelen, wat leidt tot acuut ademhalingsfalen en soms zelfs tot de dood.

Vroege symptomen

De vroege symptomen van MERS zijn vaak vergelijkbaar met die van andere respiratoire infecties en kunnen koorts, hoesten, keelpijn en spierpijn omvatten. Sommige patiënten ontwikkelen ook diarree of braken in de vroege stadia van de ziekte.

Ernstige symptomen

Na de vroege symptomen kunnen de ziekteverergeringen ernstiger worden, met kortademigheid, pijn op de borst en pijn bij het ademhalen. In ernstige gevallen kan het virus leiden tot longontsteking, acuut ademhalingsfalen en, bij verergering, multi-orgaanfalen.

Diagnose en onderzoeken

Mensen die recent naar Saudi-Arabië hebben gereisd en binnen twee weken na thuiskomst symptomen ontwikkelen, moeten een arts raadplegen. De symptomen van MERS overlappen vaak met die van andere aandoeningen, wat de diagnose bemoeilijkt. De arts kan een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) maken om afwijkingen te identificeren. De resultaten van deze beelden kunnen afwijkend zijn bij MERS-patiënten. Omdat MERS een meldingsplichtige infectieziekte is, moet de arts de bevindingen doorgeven aan de gemeentelijke gezondheidsdienst.

Behandeling van MERS

De behandeling van MERS-CoV is vergelijkbaar met die van SARS, hoewel de virussen verschillende eigenschappen hebben. Patiënten met MERS kunnen zuurstoftherapie nodig hebben. In ernstige gevallen zijn mechanische beademing en intensieve zorgondersteuning noodzakelijk. Tot augustus 2024 is er geen specifiek medicijn beschikbaar voor de behandeling van MERS. De behandeling is voornamelijk ondersteunend en gericht op het verlichten van symptomen en het ondersteunen van de patiënt op basis van hun medische toestand.

Prognose

De prognose van MERS varieert sterk, afhankelijk van de leeftijd, onderliggende gezondheidsproblemen en de tijdige medische zorg van de patiënt. Patiënten die snel medische hulp krijgen, kunnen beter herstellen, hoewel sommige langdurige effecten kunnen ervaren.

Uitkomsten bij gezonde patiënten

Gezonde patiënten die snel behandeld worden, hebben doorgaans een betere prognose en kunnen volledig herstellen. Echter, zelfs onder deze omstandigheden kan de ziekte ernstige symptomen veroorzaken die lang kunnen aanhouden.

Uitkomsten bij kwetsbare patiënten

Voor kwetsbare patiënten, zoals ouderen of mensen met chronische aandoeningen, is de prognose vaak veel slechter. Deze patiënten lopen een hoger risico op complicaties zoals acuut ademhalingsfalen, orgaanfalen en overlijden.

Complicaties

• Longontsteking (pneumonie): Vaak aanwezig en kan ernstig zijn.
• Nierfalen: Kan optreden bij ernstige gevallen en kan noodzaak tot dialyse met zich meebrengen.
• Sepsis: Een levensbedreigende complicatie die kan ontstaan als gevolg van een ernstige infectie.
• Acute Respiratoire Distress Syndroom (ARDS): Ernstige ademhalingsproblemen die intensieve zorg vereisen.
• Hartaandoeningen: In zeldzame gevallen kunnen er hartcomplicaties optreden.

Preventie van virale infectieziekten

Er is momenteel geen vaccin beschikbaar voor MERS. Preventieve maatregelen zijn cruciaal om de verspreiding van de infectie te verminderen. Deze maatregelen omvatten:

• Regelmatig de handen wassen met water en zeep gedurende minimaal twintig seconden (goede handhygiëne). Als zeep en water niet beschikbaar zijn, gebruik dan een handdesinfecterend middel op basis van alcohol.
• Bij hoesten of niezen de neus en mond bedekken met een tissue en deze direct in de vuilnisbak weggooien.
• Vermijden om met ongewassen handen de ogen, neus en mond aan te raken.
• Vermijden van het delen van persoonlijke voorwerpen zoals kussens, eetgerei of handdoeken met geïnfecteerde personen.
• Regelmatig reinigen en desinfecteren van vaak aangeraakte oppervlakken zoals speelgoed en deurknoppen.
• Na contact met kamelen, de handen grondig wassen.
• Geen rauwe kamelenmelk of kamelenurine drinken en ervoor zorgen dat (kamelen)vlees goed doorbakken is.

Praktische tips voor het leven met Middle-East Respiratory Syndrome

Middle-East Respiratory Syndrome (MERS) is een ernstige ademhalingsziekte veroorzaakt door een virus. De aandoening kan leiden tot ernstige ademhalingsproblemen, en het is belangrijk om nauw samen te werken met je zorgverleners om de ziekte te beheren en complicaties te voorkomen.

Raadpleeg je arts voor medische begeleiding

Als je besmet bent met MERS, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken. Je arts zal je adviseren over de beste behandeling, die vaak antibiotica of antivirale middelen kan omvatten. In sommige gevallen kan ziekenhuisopname noodzakelijk zijn voor intensieve zorg. Regelmatige controleafspraken zijn van cruciaal belang om je herstel te monitoren en om te reageren op eventuele veranderingen in je toestand.

Volg een strikt hygiëneprotocol

Om de verspreiding van MERS te voorkomen, is het essentieel om goede hygiënepraktijken te volgen. Was je handen regelmatig met water en zeep, vooral na hoesten of niezen, en gebruik handdesinfectiemiddel wanneer nodig. Vermijd het delen van persoonlijke bezittingen en zorg ervoor dat je regelmatig oppervlakken desinfecteert die vaak in contact worden gebracht, zoals telefoons of deurknoppen. Draag indien nodig een mondkapje om de verspreiding van virussen naar anderen te minimaliseren.

Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon en blijf goed gehydrateerd

Een evenwichtig voedingspatroon is essentieel om je immuunsysteem te ondersteunen, vooral wanneer je herstelt van een virale infectie zoals MERS. Zorg ervoor dat je voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgt, met een focus op vitamine C, D en zink, die allemaal bijdragen aan een gezond immuunsysteem. Daarnaast is het belangrijk om goed gehydrateerd te blijven, vooral als je koorts hebt of veel zweet. Drink voldoende water, kruidenthee of andere hydraterende dranken.

Neem voldoende rust voor herstel

MERS kan leiden tot ernstige vermoeidheid en ademhalingsproblemen, wat het moeilijk kan maken om je dagelijkse activiteiten uit te voeren. Het is belangrijk om voldoende rust te nemen en je lichaam de tijd te geven om te herstellen. Vermijd fysieke activiteiten die je kunnen uitputten en luister naar je lichaam. Slaap is cruciaal voor je herstel, dus zorg ervoor dat je voldoende nachtrust krijgt om je immuunsysteem te versterken en de infectie beter te bestrijden.

Let op je mentale gezondheid tijdens herstel

Het kan emotioneel belastend zijn om met een ernstige ziekte zoals MERS om te gaan. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan je mentale gezondheid en steun te zoeken bij vrienden, familie of een therapeut. Het kan helpen om met anderen te praten over je zorgen en gevoelens, vooral als je stress of angst ervaart door de ziekte. Ontspanningstechnieken zoals ademhalingsoefeningen, meditatie of mindfulness kunnen ook nuttig zijn om je mentale welzijn te ondersteunen.

Misvattingen rond Middle-East Respiratory Syndrome (MERS)

Middle-East Respiratory Syndrome (MERS) is een ernstige virale ziekte die wordt veroorzaakt door het MERS-coronavirus. De aandoening werd voor het eerst geïdentificeerd in 2012 in Saudi-Arabië en heeft sindsdien wereldwijd voor zorgen gezorgd, vooral in landen in het Midden-Oosten. Er zijn verschillende misvattingen over MERS die voor verwarring kunnen zorgen, zowel bij patiënten als zorgverleners. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende misvattingen besproken.

MERS komt alleen voor in het Midden-Oosten

Hoewel de eerste gevallen van MERS werden vastgesteld in het Midden-Oosten, is het virus sindsdien in verschillende andere landen verspreid, vooral door reizigers. Het idee dat MERS uitsluitend voorkomt in het Midden-Oosten, kan ervoor zorgen dat gezondheidszorgsystemen in andere regio's niet snel genoeg reageren op nieuwe gevallen. MERS is een wereldwijd gezondheidsprobleem, met gevallen in andere delen van Azië, Europa en de Verenigde Staten. Het is belangrijk om te begrijpen dat reizigers naar deze regio's ook risico kunnen lopen.

MERS wordt alleen overgedragen via direct contact met dieren

Hoewel MERS zich inderdaad in verband wordt gebracht met kamelen, is de overdracht van het virus niet beperkt tot direct contact met deze dieren. Het virus kan ook tussen mensen worden overgedragen via luchtwegreceptoren, vooral als iemand hoest of niest. Dit betekent dat het niet noodzakelijk is om in direct contact te komen met dieren om geïnfecteerd te raken. In feite worden de meeste gevallen van MERS tussen mensen overgedragen, vooral in zorginstellingen of ziekenhuizen.

MERS heeft altijd ernstige symptomen

Er wordt vaak gedacht dat MERS altijd ernstige symptomen veroorzaakt, maar dit is niet het geval. Sommige mensen die besmet zijn met het virus vertonen alleen milde symptomen, zoals koorts en hoesten. Anderen ontwikkelen echter ernstige ademhalingsproblemen en hebben intensieve zorg nodig. De ernst van de symptomen kan variëren, afhankelijk van factoren zoals de algehele gezondheid van de patiënt en of ze andere onderliggende aandoeningen hebben. Dit betekent dat sommige mensen misschien niet eens beseffen dat ze MERS hebben, terwijl anderen ernstige complicaties ervaren.

MERS kan met antivirale middelen worden behandeld

Er is momenteel geen specifiek antiviraal middel beschikbaar dat MERS effectief kan behandelen. In plaats daarvan wordt de behandeling voornamelijk gericht op het verlichten van symptomen en het ondersteunen van vitale functies, zoals ademhaling en circulatie. In sommige gevallen kan intensieve zorg nodig zijn, zoals mechanische ventilatie voor ademhalingsondersteuning. Het idee dat er een snelle oplossing is met antivirale middelen kan leiden tot misverstanden over de behandeling van de ziekte. Ondersteunende zorg is vaak essentieel voor het herstel.

MERS is hetzelfde als COVID-19

Hoewel zowel MERS als COVID-19 door een coronavirus worden veroorzaakt, zijn ze verschillende ziekten. COVID-19 wordt veroorzaakt door het SARS-CoV-2-virus, terwijl MERS wordt veroorzaakt door het MERS-coronavirus. Beide virussen kunnen ademhalingsproblemen veroorzaken en zich via de luchtwegen verspreiden, maar ze vertonen verschillen in symptomen, transmissie en ernst. MERS is zeldzamer dan COVID-19, maar heeft vaak ernstigere gevolgen voor de gezondheid van de geïnfecteerde personen. Het is belangrijk om beide ziekten van elkaar te onderscheiden om de juiste preventieve maatregelen te nemen.

MERS kan snel worden gedetecteerd met een eenvoudige bloedtest

De diagnose van MERS is niet altijd eenvoudig, vooral omdat de symptomen sterk kunnen lijken op die van andere ademhalingsziekten, zoals griep of pneumonie. De diagnose van MERS vereist meestal specifieke bloedonderzoeken of de afname van monsters uit de luchtwegen om het virus te detecteren. Het idee dat MERS snel kan worden gedetecteerd met een eenvoudige test kan leiden tot vertraging in de juiste diagnose, wat het moeilijker maakt om de ziekte effectief te behandelen.

MERS komt alleen voor bij mensen met een zwak immuunsysteem

Hoewel mensen met een verzwakt immuunsysteem een hoger risico lopen op ernstige complicaties door MERS, kan het virus ook gezonde mensen infecteren. Er zijn gevallen van MERS bij mensen zonder onderliggende aandoeningen, en zelfs jonge, gezonde volwassenen kunnen ernstig ziek worden. Dit betekent dat iedereen, ongeacht hun gezondheidstoestand, vatbaar kan zijn voor het virus, vooral als ze in contact komen met geïnfecteerde personen of dieren. Het is dus belangrijk om voorzorgsmaatregelen te nemen, ongeacht de gezondheidstoestand van een persoon.

MERS is niet besmettelijk voor zorgverleners

Zorgverleners lopen inderdaad een verhoogd risico om MERS te krijgen, vooral als ze in contact komen met patiënten die besmet zijn met het virus. De overdracht van MERS kan plaatsvinden via druppels die vrijkomen tijdens hoesten of niezen, maar ook via contact met besmette oppervlakken. Het is essentieel dat zorgverleners de juiste beschermingsmaatregelen nemen, zoals het dragen van maskers en handschoenen, om besmetting te voorkomen. Het idee dat zorgverleners niet vatbaar zijn voor MERS kan leiden tot onvoldoende bescherming en grotere verspreiding van het virus binnen zorginstellingen.

Lees verder

• Coronavirus: Virale infecties door coronavirussen
• Door vleermuizen overgedragen virussen: Soorten infecties