Bacteriële infecties door Stafylococcus aureus

Bacteriële infecties door Stafylococcus aureus Stafylococcus aureus is een bacterie die vaak hoort bij de normale huidflora van mens en dier. Bij verminderde weerstand kan deze bacterie echter problemen geven. Dan kan het gaan om huidinfecties of wondinfecties, maar ook om infecties van de inwendige organen, die levensbedreigend kunnen worden. Over S. aureus in het laboratorium en bij de mens, ziektebeelden, symptomen en behandeling.

In het laboratorium

Stafylococcus aureus bacteriën (S. aureus) zijn in een preparaat gekleurd met de Gramkleuring onder de microscoop te zien als trosvormige Gram-positieve kokken.

Ze zijn niet beweeglijk, hebben geen kapsel en zijn ongeveer 0,8 micrometer in diameter. Op vaste voedingsbodems groeien ze in grote, ronde, glanzende kolonies, met een goudgeel pigment. De Schotse chirurg Ogston heeft de bacterie in 1882 zijn naam gegeven. Ze groeien het beste in een zuurstofrijk milieu, aëroob, maar kunnen ook zonder zuurstof: ze zijn facultatief anaëroob. Deze bacterie kan toxinen (giftige stoffen) vormen.

Stafylococcus aureus bij de mens

S. aureus komt algemeen voor op de huid, haar en in de neus van mensen en dieren, als onderdeel van de commensale huidflora. Commensalen zijn organismen die op of in het gastorganisme leven zonder dat de laatste daar nadeel - soms zelfs voordeel - van heeft. Ongeveer dertig procent van de mensen is drager van de bacterie zonder daar last van te hebben. S. aureus bacteriën die op de huid en slijmvliezen zitten worden meestal door de natuurlijke weerstand in bedwang gehouden.

Er kunnen bij dragers infecties ontstaan als de weerstand verlaagd is of als de huid bijvoorbeeld beschadigd raakt. Men noemt dit endogene infecties. S. aureus wordt ook door mensen in de omgeving verspreid en kan door direct of indirect contact (stof, huidschilfers) worden overgebracht op anderen, dit worden exogene infecties genoemd. S. aureus is goed bestand tegen uitdroging en kan een lange periode (weken) buiten het menselijk lichaam overleven.

S.aureus behoort tot de belangrijkste oorzaken van infecties en is een typische verwekker van etterende ontstekingen.
Infecties met S. aureus zijn te onderscheiden in oppervlakkige infecties van de huid en huidorganen, en infecties van de inwendige organen (invasieve infecties). De ziektebeelden kunnen nogal wisselend zijn. De infecties kunnen algemeen onder de mensen plaatsvinden (community acquired infecties), en als ziekenhuisinfecties voorkomen (nosocomiale infecties).

Ziektebeelden

Bij ziektebeelden die S. aureus veroorzaakt zijn dus te onderscheiden in huidinfecties en invasieve infecties.

Huidinfecties:

  • folliculitis: oppervlakkige pussende ontsteking van een haarzakje met gebied eromheen
  • furunkel: steenpuist, dit is een diepe ontsteking van een haarzakje, komt vooral voor op gezicht, oksels, nek en billen
  • karbunkel: groep steenpuisten, onderhuids
  • impetigo: krentenbaard, komt vooral voor bij kinderen, in het gezicht en op de benen. Er ontstaan rode vlekken waar een blaar op komt. Nadat deze is opengebarsten ontstaan er gele korsten. Na genezing blijven er geen littekens achter
  • hydradenitis suppurativa: ontsteking van bepaalde zweetklieren, in de oksels of het genitale gebied
  • pemphigus neonatorum: infectie waarbij blaren met pus ontstaan en/of blaasjes. Er is sprake van loslating van de huid wat ontstaat door toxinen. Komt voor bij baby's en jonge kinderen
  • mastitis: borstklierontsteking, meestal na een bevalling, er ontstaan abcessen
  • paronychium: ontsteking van de nagelwal, er ontstaat zwelling en roodheid
  • panaritium: ontsteking aan de buigzijde van de vinger, kan snel uitbreiden naar onderliggende weefsels
  • wondinfecties: ontsteking als complicatie bijvoorbeeld na een operatie
  • cellulitis: ontsteking van de huid en onderhuids vet, vaak zijn er eerder al bijvoorbeeld wondjes geweest. De lymfeklieren in het gebied kunnen opgezet zijn en er kunnen abcessen ontstaan. Patiënten voelen zich vaak ziek.

Invasieve infecties:

Bij een daling van de algemene weerstand kan na een plaatselijke ontsteking een uitbreiding optreden via de lymfebanen of via de bloedbaan. Hieronder vallen:
  • sepsis: vermeerdering van bacteriën in het bloed, ontstaat meestal secundair (na een andere, plaatselijke infectie met S. aureus). Er is sprake van koorts, koude rillingen en als er niet behandeld wordt kunnen organen aangetast worden. Er is een hoge sterfte onder patiënten met een sepsis veroorzaakt door S. aureus.
  • endocarditis: hartklepontsteking, kan heftig of langzaam verlopen en moet langdurig behandeld worden. Eventueel moet de aangetaste hartklep vervangen worden.
  • abcessen: etterbuilen, kunnen plaatselijk ontstaan na een eerdere infectie, bijvoorbeeld van de huid. Kan ook ontstaan na bacteriën in het bloed (bacteriaemie). Symptomen zijn afhankelijk van de plaats en de uitgebreidheid.
  • pneumonie: longontsteking, kan ontstaan na een luchtweginfectie veroorzaakt door een virus, of bij een bacteriaemie.
  • osteomyelitis: beenmergontsteking, bij kinderen kan dit voorkomen na verwonding aan een arm of been, bij volwassenen kan dit eveneens na verwonding gebeuren of als diepe wondinfectie na een operatie waarbij implantaten van kunststof zijn geplaatst.
  • arthritis: gewrichtsontsteking, kan na een operatie aan een gewricht voorkomen.

Toxinen

Sommige ziekten worden direct veroorzaakt door toxinen die gevormd kunnen worden door bepaalde typen S. aureus:
  • gastro-enteritis: voedselvergiftiging, kan ontstaan door bepaalde (entero)toxinen die deze bacterie kan produceren.
  • Toxische Shock Syndroom: tamponziekte, wordt veroorzaakt door stammen van S. aureus.die een bepaald toxine vormen. Verschijnselen zijn o.a. hoge koorts, lage bloeddruk, uitslag. Kwam in 1985 veel voor bij vrouwen die een bepaald soort tampons gebruikten.

Kwetsbare groepen

Er zijn groepen mensen bij wie er een hogere kans is dat een infectie met S. aureus ernstig verloopt, zoals bij:
  • pasgeboren baby's
  • oudere mensen

En bij mensen die:
  • griep (influenza) hebben
  • verlaagde weerstand hebben door andere aandoeningen
  • na een grote operatie een infectie krijgen met S. aureus
  • aan chronische aandoeningen lijden
  • waterpokken hebben

Behandeling

Bij plaatselijke, oppervlakkige infecties is het voldoende om de het aangedane gebied te verzorgen, waarbij een goede hygiëne belangrijk is. Het is aan te raden handschoenen te dragen bij de wondverzorging.
Als er grotere infecties zijn en dit niet genoeg is, wordt behandeld met antibiotica, bijvoorbeeld flucloxacilline, waarbij pus meestal eerst chirurgisch wordt verwijderd (drainage).
© 2009 - 2024 Lexia, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De vleesetende bacterie en fasciitis necroticansDe vleesetende bacterie en fasciitis necroticansNa een verwonding kan een ernstige infectie ontstaan met wat in de volksmond de vleesetende bacterie wordt genoemd: fasc…
Besmetting MRSA of ziekenhuisbacterieMRSA komt geregeld voor in Europese ziekenhuizen en rusthuizen. Deze komt vaker voor dan voorheen en kan levensbedreigen…
Verschil tussen virus en bacterieVerschil tussen virus en bacterieIedereen heeft wel eens van de woorden virus en bacterie (Lat.: bacterium en meervoud: bacteria) gehoord, met name wanne…
Omloop of paronychium, symptomen en behandelingOmloop of paronychium, symptomen en behandelingRuim 2 miljoen Nederlanders hebben last van dwangmatig nagelbijten. Dit is iets dat al vaak in de jeugd ontstaat. Niet a…
Blaaskanker: symptomen, oorzaken en behandeling blaastumorBlaaskanker: symptomen, oorzaken en behandeling blaastumorBlaaskanker symptomen zijn er in het beginstadium vrijwel niet. Later kun je last krijgen symptomen als bloed in de urin…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Skeeze, Pixabay
  • Medische microbiologie, Mouton, Winkler en Coster, Utrecht 1980
  • Microbiologie voor medisch analisten, van Klingeren, Manten en Voogd, Leiden, 1974
  • http://nl.wikipedia.org
  • http://www.rivm.nl
Reacties

W. Buurman, 07-10-2014
Hallo, mijn dikke darm is over bijna de gehele lengte behoorlijk aangetast, wellicht door S.a. Is dit mogelijk, kan die aantasting van korte duur geweest zijn, b.v. 2 maanden, en weet u iets over behandeling? vriendelijke groet Reactie infoteur, 07-10-2014
Wat vervelend voor u! Ik denk dat u dit het beste aan uw arts kunt voorleggen.
Beterschap gewenst.

Vr. gr. Lexia

Dave, 20-05-2013
Folliculitis:
furunkel:

even een vraagje mijn moeder heeft 1 van deze twee aandoeningen op het puntje van haar neus ze loopt er nu al een aantal maanden mee de huisarst heeft haar de antibiotica genaamd flucloxacilline gegeven, maar dat mocht niet baten. ze wordt nu doorverwezen naar een dermatoloog. ivm met haar baan in de catering zijn dit niet echt fijne omstandigheden. Heeft u misschien wat tips wat mijn moeder kan doen om er iets aan te kunnen doen vanuit haarzelf?

mvg Dave Reactie infoteur, 20-05-2013
Hallo Dave,

Ik kan me voorstellen dat deze aandoening extra vervelend is met het werk dat je moeder heeft.
Het zou het beste zijn als ze dit met de huisarts overlegt in afwachting van haar bezoek aan de dermatoloog. Ik weet ook niet precies wat je met je vraag bedoelt; zelf dokteren zou de verspreiding van de bacterie alleen maar in de hand kunnen werken. Aan de andere kant zou ik denk ik zelf in deze situatie een pleister over de aangedane plek dragen tijdens het werk. Het voorkomt verspreiding door (onbewust) contact met de vingers, en het oogt ook prettiger. Goede persoonlijke hygiëne is uiteraard heel belangrijk: handen wassen met desinfecterende zeep of met handenalcohol desinfecteren. Beterschap voor je moeder gewenst.

Groeten, Lexia

Diana, 12-05-2013
Hallo, bij mijn zoontje van 2 is stafylokokken aureus gevonden! Hij heeft al vanaf dat hij 11 maanden is oorontsteking en is hier een 5 tal keer aan geopereerd nu heeft hij al 5 weken pus uit z'n oortje en is middels een kweek van het onstekingsvocht het bacterie gevonden! Moet woensdag terug naar de kno! Moet ik min nu zorgen gaan maken?
Groeten
Diana Reactie infoteur, 13-05-2013
Hallo, het is niet aan mij om te beoordelen wat dat precies voor uw zoontje betekent. Ik zou alle vragen die nu bij u opkomen opschrijven en woensdag bij de KNO arts goed doorvragen, zodat u goed geïnformeerd bent over de behandeling. Beterschap gewenst voor uw zoontje.

Groeten, Lexia

M. Blommaart, 27-04-2013
Vraag: mijn broer van 53 is al maanden aan het tobben met de bacterie Straphylococcus Aureus. Hij moet een nieuwe heup krijgen maar de bacterie komt steeds in aller hevigheid terug. Laatste keer met zware antibiotica zijn nieren al uitgeschakeld. Deze werken gelukkig weer maar de artsen zeggen dat er geen mogelijkheden meer voor hem zijn en dat een nieuwe heupprothese er niet meer in zit. Dit houdt in dat hij nu de rolstoel in gaat. Wij willen een second opinion maar weten niet waar we die moeten halen. Welke arts is gespecialiseerd in deze bacterie? Reactie infoteur, 29-04-2013
Hallo,

Het lijkt me ontzettend moeilijk voor uw broer. Er bestaat niet zozeer een specialisme of arts die zich voornamelijk met deze bacterie bezig houdt. Wondinfecties na operaties worden er vaak veroorzaakt en dan zal het bijvoorbeeld de chirurg zijn die voor de behandeling ervan verantwoordelijk is. Ook bij orthopedische ingrepen komt dit soort infecties nogal eens voor. In het geval van uw broer is het een orthopeed, of orthopedisch chirurg die verantwoordelijk is voor de behandeling na de operatie. Ik kan me voorstellen dat uw broer en de familie een second opinion willen, dat zou ik zelf ook doen. Het lijkt mij dat uw broer via zijn huisarts daarvoor het beste advies kan vragen; hij/zij kent de situatie van uw broer, is neutraal en kent de wegen. Sterkte gewenst.

Vriendelijke groet, Lexia

Jenny Doderlein de Win, 18-04-2013
Geachte heer/mevrouw.
5 jaar geleden heeft mijn dochter een tss door staphylococ aureus gehad. ze had dit via een wondje in haar neus. ze is toen super ziek geweest en heeft het toen op het randje gezeten. nu na 5 jaar heeft ze nog veel last van vermoeidheid, concentratie en geheugenproblemen, is het mogelijk dat ze dit hier van heeft, en zo ja wat kan ze hier aan doen? of wat is verstandig om te laten onderzoeken?
vriendelijk groet. Jenny Doderlein de Win Reactie infoteur, 20-04-2013
Hallo Jenny,

Het is voor mij niet mogelijk om uit te maken of de problemen die uw dochter ondervindt hierdoor komen. Ik zou het met de huisarts overleggen, er kan allicht een aantal oorzaken uitgesloten worden lijkt me, door bijvoorbeeld bloedonderzoek. Maar dat is aan de arts die uw dochter kan zien en onderzoeken. Ik zou er wel achteraan gaan als het om mijn eigen dochter zou gaan. Succes.

Met vriendelijke groet,
Lexia

Ria Ripzaad, 12-03-2013
Ik word binnenkort geopereerd en krijg een schouderprothese. Nu is bij mij de bacterie staphylococcus aureus geconstateerd. Moet 5 dagen voor de operatie neuszalf gebruiken mupirocineenzeepoplossing hibiscrub om te wassen. Zit erg in mijn maag met dit probleem of dat goed gaat komen.
Help me aub. Reactie infoteur, 12-03-2013
Hallo Ria,

Het is gebruikelijk dat iemand die een operatie als deze moet ondergaan wordt gecheckt op dragerschap van S. aureus. Op zichzelf geeft deze bacterie geen problemen als hij zich in de huidflora bevindt. Maar bij een operatiewond zou dat wel het geval kunnen zijn. Vandaar de controle en de maatregel met de neuszalf en hibiscrub. Ik zou uw zorgen voorleggen aan uw behandeld arts en om goede uitleg vragen, daar is hij/zij immers voor!

Met vriendelijke groet,
Lexia

Moshique, 06-03-2013
Val je ook erg af als je de bactiere mrsa hebt? Reactie infoteur, 06-03-2013
Hallo Moshique,

Van het dragerschap van MRSA, dus alleen het bij je hebben van deze bacterie (in de neus, keel of op de huid), heb je geen last. Sommige mensen dragen deze bacterie bij zich zonder het te weten.
Als je bijvoorbeeld een wondinfectie oploopt die door deze bacterie wordt veroorzaakt kun je daarvan ziek worden, net als bij een andere bacteriële oorzaak. Of afvallen in dat geval erbij hoort kan ik zo niet beoordelen. Ik kan me voorstellen dat iemand die erg ziek is, slecht eet en een ernstige infectie heeft dan afvalt. Maar is er geen sprake van een ontsteking door MRSA dan heeft deze bacterie er in elk geval niets met afvallen te maken. De moeilijkheid met MRSA ligt hem in de resistentie van de bacterie voor bepaalde antibiotica, waardoor deze lastig te behandelen is wanneer deze de veroorzaker is van een ontsteking.

Met vriendelijke groet,
Lexia

G. Huberts, 11-11-2012
Ben vandaag op bezoek geweest bij familielid, welke op de k&O afdeling van het UMCG is geïsoleerd na het constateren van de MRSA. Hij heeft een nieuwe canule gekregen, de wond van de vorige moet nog dichten. Nu kwam het personeel wel volledig aangekleed en gemaskerd op zijn kamer. Mijn broer en ik, niet op de hoogte hoefden dit niet, ook niet bij navraag. Wel wordt al het personeel gecheckt van de desbetreffende afdeling. Ik heb i.v.m. de canule hem begroet met een zoen op zijn voorhoofd. Ik wist toen nog niet of hij de MRSA had. Ik vond het wel opvallend dat hij in een kamer met sluis lag. Mijn vraag: ik heb personeel gevraagd op welke kamer patiënt lag (eerste keer op bezoek) niemand heeft gezegd hij heeft MRSA. Later verteld bij navraag. Ikzelf moet deze week voor een endoscopie naar een ander ziekenhuis, en volgende week naar een privékliniek voor laseren spatader. Moet ik vertellen van bezoek aan een MRSA patient bij deze behandelingen? En had ik niet beschermende kleding aan gemoeten. Had ik hem wel een zoen mogen geven? Hij kan zelf alleen maar spreken via spraakcomputer, canule belemmerd spraak. Reactie infoteur, 12-11-2012
Ik vind het een vreemde gang van zaken, ik kan me voorstellen dat u zich hierover zorgen maakt.
Het lijkt mij het beste om overleg te hebben met de leidinggevende van de betreffende afdeling, of de behandelend arts van uw broer. Die zou ik dan ook vertellen wat u in deze mail vertelt over de afspraken die u zelf binnenkort heeft op medisch gebied. Laat ze dan maar advies geven. Op de manier waarop het er nu aan toe ging lijkt er niet erg consequent gehandeld te zijn op de afdeling.
Succes,
Groeten, Lexia

Hanneke, 25-06-2012
Mijn broer ligt in frankrijk in het ziekenhuis. Hij is 74, ernstige hartpatient en wordt nu gekweld door een stafylococcus bacterie die zijn organen dreigen aan te tasten. Is behandeling met antibiotica nog mogelijk en zal dit een langdurige kwestie worden.?
Mijn frans is redelijk goed maar niet goed genoeg om de franse artsen goed te begrijpen. Kunt U mij missschien wat wijzer maken
Bij voorbaat dank, Hanneke Reactie infoteur, 27-06-2012
Hallo Hanneke,

Het is niet aan mij om hierover iets te zeggen, dus ik kan u helaas niet helpen. Ik ken de situatie van uw broer niet en ben geen arts. Alles wat ik aan kennis op dit vlak heb staat in het artikel. Als de taal een probleem is zou ik de reisverzekering of ANWB inschakelen voor hulp, of iemand in het ziekenhuis benaderen voor vertaling. Ik hoop dat uw broer weer opknapt, sterkte!

Groeten, Lexia

Greet 402, 24-03-2012
Mijn man heeft een staphylococcus bacterie, die zit op zijn heup. In mei vorig jaar nieuwe heup gehad, 3 x uit de kom, na een correctie operatie naar huis gestuurd met een bacterie. en antibiotica. In november gestopt met pillen, en bacterie kwam terug, en de heup is er op 14 december 2011 uitgehaald. nu 2 weken van de antibiotica af, en de bacterie is weer terug, zou 12 april de heup weer terug krijgen. Maar dat hangt er nu om./ Watmoeten wij hier mee aan? Hij kan toch niet altijd maar antibiotica slikke? En waarom krijgen ze de bacterie niet weg? Reactie infoteur, 25-03-2012
Hallo Greet,

Het gaat blijkbaar om een hardnekkige infectie, en deze bacterie is wel berucht bij operaties vanwege een nieuwe heup of knie. Ik zou aan de de behandeld arts eens vragen om e.e.a. goed uit te leggen. Inderdaad, altijd maar antibiotica slikken lijkt me ook niet goed. Misschien zijn er nog andere mogelijkheden, maar dat lijkt me iets voor de behandelend de arts van uw man. Sterkte ermee!

Groeten, Lexia

L. van Bennekom, 10-04-2011
2 Januari 2011 na val met fiets een gebroken heupkop opgelopen. Geopereerd en een plaat en pennen geimplanteerd gekregen. Voldeed niet. Na 6 weken zg. kop/hals geimplanteerd. Infectie met stafollycoccus. Wond wordt om de 2 weken gespoeld en van gentakralen voorzien. Daarenboven 6 Clindamycine capsules per dag. Is dit de juiste behandeling en wat is de behandelingsduur. Wond nog rood hier en daar. Reactie infoteur, 11-04-2011
Bedankt voor uw reactie. Stafylokokken zijn vaak de oorzaak van wondinfecties zoals in uw geval na operatie van de heupkop, maar elk geval - iedere patient - is anders. Ik begrijp dat u wilt weten waar u aan toe bent, maar het lijkt me dat u deze vraag het beste aan uw behandelend arts kunt voorleggen, omdat die uw situatie kent. Beterschap gewenst, ik hoop dat het snel beter met u gaat!

Vriendelijke groeten, Lexia

Lexia (181 artikelen)
Laatste update: 18-10-2017
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 5
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.