Depressie en slaapproblemen

Slecht kunnen slapen, steeds meer mensen hebben hier last van. Mensen komen moeilijker in slaap en worden eerder wakker. In veel gevallen is de oorzaak van deze slaapproblemen een depressie. Maar het kan ook andersom, in dit geval leidt het slaaptekort tot een depressie. Depressie en slaaproblemen hebben meer met elkaar te maken dan vaak wordt gedacht. Vaak leidt het verhelpen van één van beide automatisch tot het verhelpen van het andere probleem.

• Is er sprake van een depressie
• In hoeverre heeft een depressie invloed op het slapen
• Depressie en slecht slapen
• Symptomen van een depressie
• Wat zijn de oorzaken van een depressie
• Erfelijke aanleg depressie
• Andere oorzaken van een depressie
• Hoe wordt een depressie behandeld

Is er sprake van een depressie

Het is vaak moeilijk vast te stellen of de slapeloosheid door een depressie wordt veroorzaakt, of dat de depressie het gevolg is van een slaaptekort. In veel gevallen is dit een kwestie van de kip en het ei. Annie, een vrouw van achter in de 50 heeft last van slapeloosheid en gaat naar de huisarts. Ze vertelt hem dat ze de afgelopen zes maanden niet één nacht goed heeft kunnen slapen. De dokter maakt aantekeningen en vraagt of ze een echtgenoot heeft die haar misschien in haar slaap stoort. 'Nee', zegt Annie verdrietig, 'mijn man is vorig jaar plotseling aan een hartaanval overleden.' De dokter vraagt haar of ze al last van slaapproblemen had voordat haar man overleed. En dan ziet Annie het verband pas. Haar nachtelijke worstelingen zijn vlak na de dood van haar man begonnen. De depressie waaraan zij ten prooi is gevallen is de oorzaak van haar insomnia.

In hoeverre heeft een depressie invloed op het slapen

Insomnia is een veel voorkomend verschijnsel bij depressies. Ongeveer negentig procent van de patiënten die aan een depressie lijden hebben last van insomnia, en ongeveer tien procent lijd aan hypersomnia, wat wil zeggen dat ze langer of meer slapen dan normaal is. Mensen die lijden aan een depressie hebben vaak een minder verkwikkende slaap dan mensen die niet aan een depressie lijden. Depressieve mensen kunnen één, maar ook meerdere soorten slapeloosheid vertonen: regelmatig wakker worden voor het licht is, minder diepe slaap, kortere slaapduur. Verreweg de meest voorkomende soort slapeloosheid bij depressies is het vaak wakker worden voor het licht is.

Paul Hoagberg over zijn depressie
Paul Hoagberg, een deskundige op het gebied van depressies, lijdt aan een tweeledige stoornis. Hij heeft zijn hele leven al last van manische en depressieve buien, maar het meest lijd hij onder de slapeloosheid waar zijn depressieve periodes mee gepaard gaan: 'In slaap vallen gaat goed, maar dan word ik om twee drie uur in de ochtend wakker, en voel ik me verschrikkelijk, echt verschrikkelijk....

F. Scott Fitzgerald over zijn depressie
F. Scott Fitzgerald, die ook aan depressies leed en zijn depressies met drank bestreed, heeft ooit geschreven dat het " in de duisternis van de ziel altijd drie uur 's ochtends is". Een hele goede beschrijving.' Tijdens zijn depressies kan Hoagberg zich niet meer concentreren en is voortdurend angstig. Hij zegt dat het net is alsof hij 'uit zijn lichaam wil wegrennen, weg van zichzelf'. Zijn insomnia duurt overigens net zo lang als de depressie; wordt deze minder dan slaapt hij beter.

Depressie en slecht slapen

Statistisch gezien hebben vrouwen twee keer zoveel kans om een depressie te krijgen als mannen. Depressies doen zich ook vaker voor bij oudere mensen. Depressies op hoge leeftijd hebben vaak te maken met chronische ziekten; als men chronisch ziek is heeft dat een zeer grote invloed op de manier van leven. Een chronische ziekte tast het immuunsysteem aan; vandaar dat sommige specialisten denken dat eer een verband bestaat tussen het immuunsysteem en een depressie. Mensen van zestig jaar en ouder die last hebben van slapeloosheid, moeten beslist nagaan of ze last hebben van een depressie. Veel artsen maken de vergissing te denken dat insomnia bij ouderen te wijten is aan hun leeftijd. Weliswaar verandert de slaap met het klimmen der jaren, maar men mag er niet vanuit gaan dat de leeftijd de enige oorzaak is van het slecht kunnen slapen.

Symptomen van een depressie

Depressiviteit is een niet aflatend gevoel; het is niet een kwestie van een slechte dag hebben. Als u minstens vier van de onderstaande symptomen heeft, en dat gedurende een periode van twee weken, dan kan het zijn dat u aan een depressie lijdt:

• Aanhoudende somberheid
• Voor veel bezigheden geen belangstelling meer
• Zonder reden geïrriteerd of boos worden
• Zich waardeloos of nutteloos voelen
• Alleen willen zijn en met rust gelaten willen worden
• Zich niet kunnen concentreren en geen beslissingen kunnen nemen
• Zich sloom voelen, hetzij lichamelijk of geestelijk
• Pijn hebben die niet goed behandeld kan worden
• Slaapproblemen hebben (vooral 's ochtends vroeg wakker worden)
• Te veel slapen
• Geen eetlust of juist te veel eetlust hebben
• Overmatig alcohol of andere verslavende middelen gebruiken, ten einde zich beter te voelen
• Regelmatig aan de dood of aan zelfmoord denken

Geen zin meer hebben in dingen die men vroeger wel leuk vond, wordt doorgaans gezien als een duidelijk teken van een depressie. Naar dit symptoom, in combinatie met aanhoudende neerslachtigheid, zoekt een psychiater als hij wil bepalen of een patiënt aan een depressie lijdt.

Wat zijn de oorzaken van een depressie

Een depressie kan verschillende oorzaken hebben, de belangrijkste oorzaken van het ontwikkelen van een depressie zijn:

Erfelijke aanleg depressie

In de meeste gevallen wordt een depressie door een combinatie van factoren veroorzaakt. De meest voorkomende oorzaak is erfelijke aanleg. Tweederde van de depressiepatiënten hebben familieleden die ook aan een depressie geleden hebben. Kinderen met ouders die aan een depressie lijden, hebben vijftien procent kans om het ook te krijgen; kleinkinderen, neven en nichten lopen een risico van 7 procent. Mensen zonder familieleden met een depressie hebben slechts twee tot drie procent kans om deze ziekte te krijgen. Zelfs kinderen van depressieve ouders die geadopteerd worden en in een ander gezin worden grootgebracht, hebben drie keer zoveel kans om depressief te worden. De bewijzen voor erfelijke aanleg worden gestaafd door het onderzoek naar eeneiige tweelingen. Men heeft ontdekt dat als één van de tweeling depressief is, is de ander zeventig procent kans heeft om die ziekte ook te krijgen, dit gaat zelfs op wanneer de tweelingen afzonderlijk van elkaar grootgebracht worden.

Andere oorzaken van een depressie

Erfelijke aanleg is niet de enige oorzaak van depressie. Gebeurtenissen en ervaringen zoals een chronische ziekte, het verlies van een dierbaar iemand, ontslagen worden, pensionering, relatieproblemen, onverwerkt verdriet, onderdrukte woede, hulpeloosheid, drug- en alcoholmisbruik zijn allemaal factoren die tot een depressie kunnen leiden.

Hoe wordt een depressie behandeld

U kunt een aantal dingen in uw manier van leven veranderen en daarmee uw kans verhogen om een matige depressie te boven te komen. Vijf factoren zijn hierbij belangrijk.

1. Omdat een depressie erger wordt wanneer u niet actief bent, kunt u in uw dagelijkse programma een bepaalde vorm van lichaamsbeweging opnemen. Lichamelijke activiteit is zowel goed voor uw geestesgesteldheid als voor uw lichamelijke gezondheid.
2. Reserveer tijd voor dingen die u leuk vindt.
3. Probeer de mogelijke oorzaken van uw depressie te herkennen en vermijd die indien mogelijk.
4. Maak het uzelf niet zo moeilijk. Richt u niet op de negatieve aspecten van uw persoonlijkheid en/of uiterlijk, maar kijk naar de positieve aspecten en houdt u daaraan vast.
5. Ga te rade bij een zelfhulpgroep. Hier krijgt u de gelegenheid om uw problemen met een meevoelend iemand te bespreken. Uw huisarts kan u hierbij behulpzaam zijn.

In geval van een ernstige depressie moet u hulp van een deskundige inroepen. Meer dan tachtig procent van de patiënten hebben baat bij een professionele behandeling. Als uw arts u medicijnen voorschrijft om uw depressie te bestrijden, bedenk dan dat veel medicijnen talloze bijwerkingen hebben, waaronder slaapstoornissen. Als u denkt dat uw slaap problemen door een depressie wordt veroorzaakt, moet u de zaak dus niet nog erger maken door die medicijnen te slikken. Vertel uw arts over uw slaapproblemen en vraag in hoeverre die verband houden met uw depressie en met de behandeling daarvan.

Lees verder

• Kruiden om beter te slapen
• Lichttherapie om beter te slapen
• Slecht slapen door roken: Rokers hebben vaak slaapproblemen