Maagpoliepen kunnen soms ernstige klachten geven

Aanhoudende pijn in de bovenbuik, bloed bij de ontlasting of bloed overgeven, kan door verschillende aandoeningen veroorzaakt worden. Een ernstige maagdarmontsteking, een flinke infectie van de darmwand, een maagzweer of – in enkele gevallen – een kwaadaardige aandoening, kunnen voorgaande klachten verklaren. Een andere, relatief vaak voorkomende, mogelijkheid is een maagpoliep; een goedaardige woekering van het slijmvlies in de maag. De maag speelt een belangrijke rol in onze spijsvertering. Via de slokdarm wordt ons eten naar de maag vervoerd. De maag is aan de binnenkant bekleed met een dikke laag slijmvlies. De klieren in het slijmvlies produceren maagsap, dat onder andere maagzuur en spijsverteringsenzymen bevat. Maagzuur is erg agressief. Het zoutzuur, dat een onderdeel is van maagzuur, moet ziekteverwekkers als bacteriën, virussen en schimmels doden. Het zoutzuur activeert ook de spijsverteringsenzymen, die ons voedsel zodanig moeten afbreken dat het later door de darmwand kan worden opgenomen.

Goedaardig uitgroeisel van het maagslijmvlies

Onder het slijmvlies van de maag, bevindt zich een laag met zenuwen en bloedvaten. De hersenen geven tal van prikkels aan de zenuwen, die hierop reageren en de maag aanzetten tot actie (bv. het produceren van maagzuur). De buitenkant van de maagwand bestaat uit een dikke spierlaag. Deze sterke maagspier zorgt ervoor dat voedsel in de maag goed wordt gemengd met het maagsap en wordt gekneed en fijngemalen.

In de dikke slijmvlieslaag van de maag kunnen goedaardige uitgroeisels ontstaan: poliepen. Een poliep is in eerste instantie altijd goedaardig. Verreweg het grootste deel van de poliepen blijft dit ook. Slechts een heel klein deel kan na verloop van tijd uitgroeien tot een kwaadaardige tumor en maagkanker veroorzaken.

Maagpijn en zwarte, plakkerige ontlasting

Een poliep in de maag wordt vaak bij toeval ontdekt. In veel gevallen geeft een poliep namelijk geen klachten. Soms veroorzaakt een poliep echter een ontsteking van de maagwand (gastritis), die tot pijn in de bovenbuik, misselijkheid, braken, een opgeblazen gevoel en een gebrek aan eetlust kan leiden. Omdat er minder vitamine B12 wordt opgenomen, kan hierdoor ook bloedarmoede ontstaan. Ook zonder een ontsteking van de maagwand, kan een (grote) poliep maagpijn of een bloeding in de maag veroorzaken. Het bloed uit de maag verlaat je lichaam als je braakt of naar het toilet gaat. In dit laatste geval is je ontlasting dan meestal zwart en plakkerig.

De meeste poliepen worden niet kwaadaardig

Poliepen in de maag kunnen ontstaan uit cystes, maagslijmvlies of klierweefsel. Poliepen die bestaan uit kleine met vocht gevulde holtes (cystes) komen het vaakst voor. Meestal zijn er in dit geval meerdere, kleine poliepen in het bovenste deel van de maag te vinden. Dit soort poliepen wordt ook wel fundic gland of cystic body gland poliepen genoemd. Deze poliepen worden nooit kwaadaardig.

Na poliepen die ontstaan uit cystes, komen de zogenaamde hyperplastische poliepen het meeste voor. De vaak meerdere bolvormige poliepen bestaan uit normaal maagslijmvlies en kunnen overal in de maag voorkomen. Er is sprake van een verhoogde celdeling, die echter niet ongecontroleerd is (zoals dat bij kwaadaardige tumoren wel het geval is). Er lijkt een verband te zijn tussen de bacterie helicobacter pylori en het ontstaan van hyperplastische poliepen. Een hyperplastische poliep wordt slechts zelden kwaadaardig.

Een poliep die ontstaat uit klierweefsel, een adenoom, komt in de maag het minst vaak voor. Het is echter wel de gevaarlijkste poliep, met een hoger risico om na verloop van tijd uit te groeien tot een kwaadaardige tumor en maagkanker te veroorzaken. Meestal komt er maar één adenoom in de maag voor. De celdeling is niet alleen verhoogd, maar over het algemeen ook ongecontroleerd. Dit betekent dat de celgroei door kan gaan, nadat de poliep verwijderd is. Vooral als er meer dan één adenoom in de maag te vinden is of als de poliep groter is dan 2 centimeter, is er een groter risico op een kwaadaardige verandering.

Maagpoliepen door een chronische ontsteking

Het is lang niet altijd duidelijk wat de groei van de poliepen in de maag heeft veroorzaakt. Soms heeft een lokale (chronische) ontsteking geleid tot een plaatselijke verandering van het slijmvlies. Op die plek kan een poliep ontstaan. De ontsteking wordt meestal veroorzaakt door de bacterie helicobacter pylori; de bacterie die in sommige gevallen ook verantwoordelijk is voor het ontstaan van een maagzweer. De helicobacter pylori leeft in het slijmvlies van de maag en is niet gevoelig voor het agressieve maagzuur.

In zeldzamere gevallen zijn de maagpoliepen het gevolg van een ziekte. Eén van de gevolgen van Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP), is de groei van honderden poliepen in de maag en darmen. De meeste poliepen ontstaan, vaak al op jonge leeftijd, in de dikke darm. Later groeien de poliepen echter ook in de dunne darm en de maag. FAP is een relatief zeldzame erfelijke aandoening, waarbij een sterk verhoogd risico op het ontstaan van dikke darmkanker aanwezig is. Het risico op dunne darmkanker en maagkanker is een stuk kleiner.

Bij mensen die lijden aan het syndroom van Peutz-Jeghers ontstaan op verschillende plekken in het lichaam talrijke poliepen. Voorkeursplaatsen zijn de dunne darm, de dikke darm, de maag en de neus. De poliepen bij dit syndroom zijn veelal klein en groeien langzaam. De kans op een kwaadaardige verandering van de poliepen is heel klein.

Bij een meerderheid van de mensen kan geen lichamelijke oorzaak gevonden worden, die het ontstaan van de poliepen in de maag kan verklaren.

Verwijdering van de poliep tijdens een kijkoperatie

Mensen die als gevolg van maagpoliepen aanhoudende klachten hebben, komen vaak meer dan eens bij de huisarts. Deze zal je op enig moment meestal doorsturen naar het ziekenhuis voor nader onderzoek. Gezien je klachten, zal in het ziekenhuis een kijkonderzoek van de maag plaatsvinden, een zogenaamde gastroscopie. De arts brengt dan een flexibele slang met daaraan een camera (endoscoop), via je mond en slokdarm, in je maag. De binnenkant van je maag is hiermee goed te bekijken. Als de arts één of meerdere poliepen in je maag ziet, kan hij met de endoscoop ook kleine stukjes van de poliep wegnemen. Deze weefselstukjes (biopten) worden in het laboratorium onderzocht, om te bepalen om wat voor soort poliep het precies gaat.

Als de poliepen in je maag klein zijn, dan kan de arts ze met een klein grijpertje dat op de endoscoop zit, tijdens de kijkoperatie direct verwijderen. Zijn de poliepen groter, dan worden ze meestal vernietigd met behulp van warmte, elektrische stroom of een krachtige lichtstraal. Ook dit kan met de endoscoop tijdens een kijkoperatie gebeuren. Erg grote poliepen moeten operatief verwijderd worden. Als de poliepen een gevolg zijn van een onderliggende ziekte of aandoening, dan moet deze uiteraard behandeld worden. Is er geen lichamelijke oorzaak gevonden, zijn de maagklachten die je hebt niet al te ernstig en bestaan de poliepen uit cystes, dan kun je er eventueel ook voor kiezen om de poliepen niet te laten verwijderen.

Nadat de poliepen uit je maag zijn verwijderd, moet je meestal regelmatig terugkomen naar het ziekenhuis voor een controle. Tijdens een kijkonderzoek van de maag wordt dan gecontroleerd of er niet opnieuw poliepen zijn ontstaan. Het soort poliep, de grootte van de poliep en het aantal poliepen dat is verwijderd, bepalen hoe vaak je op controle moet komen. Bij een adenoom, een poliep die ontstaan is uit klierweefsel, zul je veel vaker naar het ziekenhuis moeten voor een kijkonderzoek, dan bij hyperplastische poliepen (die bestaan uit normaal maagslijmvlies) of cystes. Bij deze laatste soort poliepen hoef je soms – afhankelijk van de ernst van je klachten - helemaal niet meer op controle te komen, omdat deze poliepen nooit kwaadaardig worden.

Het is altijd verstandig om bij aanhoudende maagklachten of bij een plotseling ontstane ernstige maagpijn naar de huisarts te gaan. Als je echter bloed in je ontlasting vindt of als je bloed braakt, is een bezoek aan de huisarts absoluut noodzakelijk.

Lees verder

• Bloed bij de ontlasting: de meest voorkomende oorzaken