Acne conglobata: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose

Acne conglobata is een zeer ernstige vorm van acne, waarbij zeer heftige ontstekingen van de talgklieren op de voorgrond staan. Dit veroorzaakt dikke rode en pijnlijke bobbels, 'infiltraten' genaamd. Deze plekken zijn vaak op de rug, de schouders en soms de bovenarmen te vinden. Vooral jonge mannen hebben een grote kans deze ernstige vorm van acne te ontwikkelen. Risicofactoren zijn het gebruik / misbruik van anabole steroïden (meestal voor sport) en een positieve familiegeschiedenis van acne conglobata. Na verloop van tijd kunnen de knobbeltjes van acne conglobata geïnfecteerd raken en scheuren, wat kan leiden tot bloeden en het wegsijpelen van pus. De huidafwijkingen kunnen leiden tot ernstige littekens en misvorming. Behandeling bestaat hoofdzakelijk uit de sterkste anti-acne medicijnen (isotretinoïne). De prognose van de aandoening is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de ernst van de klachten.

• Wat is acne conglobata?
• Zeer ernstige vorm van acne
• Acne fulminans
• Gevolgen
• Wie krijgt acne conglobata?
• Oorzaak van acne conglobata
• Risicofactoren
• Klachten en symptomen van acne conglobata
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Aanvullend onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van acne conglobata
• Medicatie
• Andere behandelvormen
• Complicaties
• Preventie: het voorkomen van acne conglobata
• Prognose en vooruitzichten

Wat is acne conglobata?

Zeer ernstige vorm van acne

Acne of (voluit) acne vulgaris is de medische term voor jeugdpuistjes. Acne is een huidprobleem die berust op een ontsteking van de talgklierfollikels. Acne komt het meest voor op plekken waar de talgklierfollikel veelvuldig aanwezig is, zoals in het gelaat, op de borst (zoals te zien op de foto), de schouders en de bovenrug. Acne conglobata is een zeer ernstige vorm van acne, waarbij de talgklieren heftig ontstoken zijn. Dikke rode en pijnlijke bobbels - 'infiltraten' genaamd - staan daarbij op de voorgrond. Acne conglobata kan leiden tot uitgebreide littekens. Acne conglobata wordt ook wel nodulaire acne genoemd.

Acne fulminans

Er bestaat een zeldzame en zeer ernstige vorm van acne conglobata, namelijk 'acne fulminans'. In tegenstelling tot acne conglobata, gaat acne fulminans gepaard met systemische symptomen zoals koorts, malaise, bloedafwijkingen en spier,- en gewrichtspijnen in de ledematen. Vooral jongens en jongemannen in de leeftijd van 13 tot 22 jaar krijgen acne fulminans.

Gevolgen

Ernstige vormen van acne kunnen bij de persoon in kwestie schaamte en psychologische stress veroorzaken. Ernstige acne kan het sociale leven van iemand negatief beïnvloeden.

Wie krijgt acne conglobata?

Acne Conglobata is een zeldzame aandoening die vooral wordt waargenomen bij tieners en jongvolwassenen in de leeftijd van 15-30 jaar. Deze huidaandoening komt slechts zeer zelden voor bij baby's en (jonge) kinderen. Zowel mannen als vrouwen lopen risico, hoewel acne conglobata vaker voorkomt bij mannen. Er is geen raciale of etnische voorkeur en de aandoening komt over de hele wereld voor.

Oorzaak van acne conglobata

De precieze oorzaak van acne conglobata is anno 2024 onbekend. Acne conglobata is vaak te beschouwen als een exacerbatie van reeds bestaande acne, als gevolg van gestegen hormoonspiegels tijdens de puberteit. Onder invloed van hormonen worden de talgklieren groter en produceren ze meer talg, die bovendien dikker is. De talg vermengd zich met dode huidcellen (keratinocyten), en dit mengsel kan de uitvoergang van de talgklier (d.w.z. de porie) blokkeren. Er ontstaan open (zwarte) en gesloten (witte) comedonen (mee-eters). Ook bevinden zich in de talklieren bacteriën die talg omzetten in vetzuren. Als gevolg van de opgehoopte talg en de irriterende vetzuren, barst op een gegeven ogenblik de wand van de afgesloten talgklieren hetgeen leidt tot ontsteking van de aangrenzende huid. Hierdoor ontstaan papulopustels (puistjes). Bij acne conglobata komen sterk ontstoken papulopustels voor, die deels samenvloeien tot infiltraten (bulten of knobbels die zowel boven als onder de huid voelbaar zijn).

Risicofactoren

De risicofactoren van acne conglobata zijn de volgende:

• Gebruik van prestatieverbeterende anabole steroïden.
• Testosteron-afscheidende tumoren.
• De aandoening komt in sommige families vaker voor.

Zeldzame gevallen van de aandoening zijn in verband gebracht met de volgende genetische aandoeningen:

• Pyogene artritis, pyoderma gangrenosum en acne (PAPA) -syndroom.
• Pyoderma gangrenosum, acne en hidradenitis suppurativa (PASH) -syndroom.

Klachten en symptomen van acne conglobata

Meestal komt acne conglobata voor bij mannen tussen het 18e en 30e levensjaar. Acne conglobata is een chronische en ernstige vorm van acne vulgaris en het kenmerkt zich door samensmeltingen van verschillende comedonen (mee-eters), met ontstekingsverschijnselen zoals papels en pustels. Comedonen vormen bij deze ernstige vorm van acne onderhuidse bulten, ook wel 'reuze-comedonen' genoemd. Ook kunnen er holten ontstaan die zijn gevuld met ontstekingsmateriaal, abcessen genaamd. Bij acne conglobata ontstaan er vaak onderhuidse doorgangen of fistels tussen twee abcessen. De kans op blijvende littekens is aanwezig. De huidafwijkingen bevinden zich vooral op de rug, de schouders en soms de bovenarmen.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De diagnose acne conglobata wordt gesteld op basis van een lichamelijk onderzoek door je huisarts of een dermatoloog (huidarts). De arts zal tevens veel vragen stellen over je klachten, de medische geschiedenis van je familie, de huidige medicijnen die je neemt, cosmetica en bodylotions die je gebruikt, en over andere medische aandoeningen, infecties, enz. De arts zal tevens je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen.

Aanvullend onderzoek

Aanvullend onderzoek kan bestaan uit:

• Bloedonderzoek: een test waarmee de hoeveelheid testosteron in het bloed wordt gemeten.
• Tests om het polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) uit te sluiten.
• De verzameling van de urine over 24 uur met betrekking tot cortisolwaarden.
• Als secundaire infecties zich ontwikkelen, kan een kweektest (cultuur van huidbiopsie) worden uitgevoerd om de boosdoener te identificeren.
• Huidbiopsie: een huidbiopsie wordt uitgevoerd en naar een laboratorium gestuurd voor een pathologisch onderzoek. De patholoog onderzoekt het weefsel onder een microscoop.

Differentiële diagnose

Er kan een differentiaaldiagnose worden uitgevoerd om de volgende huidaandoeningen uit te sluiten:

• acne fulminans
• acne rosacea
• acne vulgaris
• acneïforme uitbarstingen
• folliculitis
• sporotrichosis (een vorm van schimmelinfectie van de huid)

Behandeling van acne conglobata

Medicatie

Klik hier voor effectieve behandelingen om acne vulgaris onder controle te krijgen. De behandeling van acne conglobata bestaat vrijwel altijd uit de sterkste anti-acne medicijnen (systemische therapie). Hetzij met antibiotica, hetzij - en dat is gebruikelijker - met isotretinoine. Dit geneesmiddel heeft een meervoudige werking. Het remt de talgproductie, het gaat het groter worden van de talgklier tegen, het stopt de vorming van nieuwe puistjes of mee-eters en het remt ontstekingen.

Andere behandelvormen

Onder lokale anesthesie kan een cosmetische ingreep (dermabrasie) worden uitgevoerd. In deze procedure worden de verheven acne-littekens en donkere huidplekken afgeslepen (afgewreven). Andere cosmetische ingrepen, zoals chemische peeling, kleine huidoperaties en microdermabrasie, kunnen ook worden ingezet, evenals laserbehandeling en plastische chirurgie

Complicaties

Enkele van de complicaties van acne conglobata zijn onder meer:

• Ernstige psychologische problemen als gevolg van de aandoening.
• Cosmetische misvormingen waarvoor uitgebreide chirurgische behandeling nodig is (plastische chirurgie).
• Secundaire bacteriële infecties.
• Ontwikkeling van acne fulminans, die kan worden beschreven als een zeer ernstige vorm van acne conglobata

Preventie: het voorkomen van acne conglobata

Acne conglobata is een zeldzame aandoening die geen bekende preventieve maatregelen kent. Het onder controle brengen van enkele van de risicofactoren kan de huidaandoening evenwel helpen voorkomen. Het gebruik van prestatieverbeterende anabole steroïden is alleen aangewezen onder strikt medisch toezicht, rekening houdend met de bijwerkingen. Daarnaast is het belangrijk om tumoren die het hormoon testosteron afscheiden goed te behandelen.

Prognose en vooruitzichten

Acne Conglobata is een ernstige vorm van acne. De prognose van de aandoening hangt af van de ernst van de klachten en symptomen, de reactie op de behandeling en de ernst van de onderliggende aandoening. Ernstige gevallen van acne conglobata kunnen leiden tot ernstige misvormingen van het gelaat of de huid, resulterend in stress, emotionele klachten, een laag zelfbeeld en soms zelfs tot een depressie.

Lees verder

• Acne Vulgaris (jeugdpuistjes): oorzaken en behandeling
• Zomeracne (acne aestivalis): symptomen en behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling