Zomeracne (acne aestivalis): symptomen en behandeling

Zomderacne is een zeldzame en onschuldige aandoening, die wordt veroorzaakt door blootstelling aan de zon. Acne aestivalis wordt vooral gezien wordt bij vakantiegangers na een zonnige vakantie en vandaar dat acne aestivalis ook bekend staat als 'mallorca acne' of 'zomeracne'. Acne aestivalis wordt gekenmerkt door meerdere strak-geclusterde uitbarstingen van rode bultjes op de huid na blootstelling aan zonlicht. De symptomen worden vooral gezien op schouders, bovenarmen, decolleté en gezicht. Het mijden van zonlicht is dan ook de belangrijkste maatregel om acne aestivalis te bestrijden. Wanneer je niet meer in de zon komt, verdwijnt de aandoening vanzelf. De Deense dermatoloog Hjorth beschreef de aandoening voor het eerst in 1972 bij een groepje vakantiegangers die terugkwam van een vakantie uit Mallorca.

• Wat is zomeracne?
• Synoniemen
• Oorzaak mallorca acne
• Symptomen van acne aestivalis
• Rode jeukende bultje
• Lokalisatie
• Wie krijgen acne aestivalis?
• Risicofactoren zomeracne
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Differentiële diagnose
• Acne aestivalis behandeling
• Prognose van acne aestivalis?
• Preventie en tips

Wat is zomeracne?

Acne aestivalis staat ook wel bekend als mallorca acne of zomeracne Acne aestivalis is een vorm van zonlichtovergevoeligheid. Dat wil zeggen dat het wordt veroorzaakt door blootstelling aan ultraviolette (UV) straling, zowel van de zon als van kunstmatige bronnen. Acne aestivalis wordt gekenmerkt door meerdere strak-geclusterde uitbarstingen van rode papels (bultjes) op de huid na blootstelling aan zonlicht. Bij acne (voluit: acne vulgaris) is het opvallend dat het vaak verminderd door blootstelling aan zonlicht, maar acne aestivalis ontstaat juist onder invloed van zonlicht. Deze huidaandoening is in de jaren '70 voor het eerst ontdekt en beschreven.

Synoniemen

De term 'acne aestivalis' staat ook bekend onder de volgende benamingen:

• Mallorca acne
• zomeracne

Oorzaak mallorca acne

Het is anno 2023 niet duidelijk hoe Mallorca acne precies ontstaat. Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van factoren:

• Het het veelvuldig gebruik van vette zonnebrandmiddelen of oliën, waardoor de poriën van de huid afgesloten raken.
• Een verdikking van de hoornlaag als gevolg van (overmatige) blootstelling aan ultraviolette stralen, waardoor afvoergangen van talgkliertjes verstopt raken.

De uitslag wordt veelal gezien als een vorm van zonneallergie.

Symptomen van acne aestivalis

Rode jeukende bultje

De rode bultjes zijn eenvoudige, koepelvormige verhevenheden van ongeveer 2-4 mm, omringd door een inflammatoire reactie. De pukkeltjes treden plotseling op, binnen 1-3 dagen. Comedonen (blackheads) zijn vrijwel nooit aanwezig. De papels blijven vele weken aanwezig, waarna ze involueren zonder een litteken achter te laten. Acne aestivalis moet vanwege de gelijkenis niet verward worden met acne vulgaris (jeugdpuistjes) of pityrosporon folliculitis.

Lokalisatie

Het gezicht blijft meestal bespaard. Dit in tegenstelling tot acne vulgaris. De voorkeurslocaties van de laesies zijn armen, schouders, decolleté, rug en borst.

Wie krijgen acne aestivalis?

De aandoening komt vooral bij kinderen en jongvolwassenen voor. Individuen die zonnen met of zonder bescherming van de huid zijn meer vatbaar voor acne aestivalis dan iemand anders.

Risicofactoren zomeracne

De huidaandoening komt vooral in bepaalde seizoenen voor: het begint in de lente en piekt in de zomer en in het najaar treken de bultjes weg. Terwijl gewone blootstelling aan de zon kan leiden tot een doorbraak van acne aestivalis, is de kans groter dat langdurige blootstelling aan de zon een doorbraak veroorzaakt. Blootstelling aan de zon veroorzaakt zomeracne. Het gebruik van zonnecrème lijkt hier niet veel aan te kunnen veranderen.

Des te directer de blootstelling aan zonlicht, des te groter de kans op een uitbraak. Het risico kan worden verkleind door het bedekken van de huid met kleding.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De plek van de bultjes in combinatie met blootstelling aan uv-stralen (tijdens bijvoorbeeld een zonnige vakantie), is vaak al voldoende om acne aestivalis te diagnosticeren. Zo nodig wordt er een huidbiopsie genomen, waarbij de arts een stukje weefsel wegneemt en microscopisch laat onderzoeken daar de huiduitslag soms ook een kenmerk is van een andere huidaandoening.

Differentiële diagnose

De volgende aandoeningen kunnen veel gelijkenis vertonen met acne aestivalis:

• acne vulgaris (jeugdpuistjes)
• folliculitis (haarwortelontsteking)
• pityrosporum folliculitis (gistpuistjes)

Acne aestivalis behandeling

Het mijden van zonlicht is de belangrijkste maatregel om acne aestivalis te bestrijden. Wanneer de patiënt niet meer in de zon komt, verdwijnt de aandoening vanzelf. Eventueel kan er behandeld worden met een zalf of crème, zoals:

• Tretinoïne crème FNA; en
• Benzoylperoxide-gel.

De werkzame stof in Tretinoïne crème FNA is tretinoïne, welke op de huid de deling van de cellen van de bovenste huidlaag stimuleert waardoor oude cellen verdwijnen. Benzoylperoxide-gel werkt in op de bovenste huidlaag door deze los te weken.

Prognose van acne aestivalis?

Uit de literatuur is bekend dat de aandoening de neiging heeft jaarlijks terug te keren, meestal gedurende enkele jaren. De symptomen verdwijnen zodra de blootstelling aan uv-stralen wordt vermeden, zonder achterlating van littekens.

Preventie en tips

Het gebruik van (te) vette zonnebrandmiddelen wordt afgeraden, omdat deze de poriën verstoppen. Geef de voorkeur aan vetvrije zonnesprays of gels. Vooral zonnebrandmiddelen met zinkoxide of UV filters worden aanbevolen. Daarnaast wordt afgeraden om te lang in de zon te zijn zonder beschermende kleding of zonnebrandmiddel. Vermijd het gebruik van zonnebanken.

Lees verder

• Acne Vulgaris (jeugdpuistjes): oorzaken en behandeling
• Acne conglobata: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Jeukende huid of jeuk: oorzaken van jeuk en soorten jeuk
• Bruine vlekken op de huid: nek, hand, gezicht, schouder, arm
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling