Geheugen bij dementie stimuleren door fotoboek, met tips!

Fotoboeken bekijken met ouderen met dementie kan plezierig zijn. U kunt het geheugen van deze senioren die aan bijvoorbeeld Alzheimer lijden, ermee stimuleren, u kunt er afleiding en ontspanning mee bieden en het geeft u een gespreksonderwerp omdat het herinneringen triggert. Het makkelijkste doet u het een op een of in een wat kleinere groep. Natuurlijk kiest u voor deze bejaarden een onderwerp dat hun interesse heeft. Maar aan welke kwaliteitseisen moeten de foto's en afbeeldingen voldoen? Hoe zorgt u dat het fotoboek of fotoalbum goed bruikbaar is voor deze bejaarden met dementie? En hoe bekijkt u het samen met hen?

Afbeeldingen kiezen om geheugen bij mensen met dementie te stimuleren

Wat gaat u zoeken voor de oudere met dementie en waar doet u dat?

Denkt u bij het zoeken van afbeeldingen aan foto’s, kaarten, kalenderplaten, posters, tijdschriften met afbeeldingen op stevig papier en oude fotoboeken waar u afbeeldingen uit kunt knippen. Oude, dat wil zeggen tweedehands boeken met veel foto's, kunt u zeer voordelig kopen bij een kringloopwinkel.

Naar welke thema’s gaat u op zoek voor mensen met Alzheimer?

Als u plaatjes zoekt voor een specifiek persoon die u goed kent, gaat u uit van de interesses en vroegere bezigheden van de persoon in kwestie. Denkt u aan familiefoto’s, huisdieren, werk, huis, woonomgeving en hobby’s, het meest geliefde vakantieland.

Als u afbeeldingen zoekt voor meerdere mensen met dementie, kunt u bijvoorbeeld denken aan de volgende thema’s:
kinderfoto’s, dierenfoto’s, eten en drinken, verschillende typen gebouwen (kerken, scholen, molens, torens), verschillende landschappen (bos, polder, duinen), bekende beroepen van vroeger (timmerman, schilder, onderwijzer, kruidenier, slager) en vertrouwde huishoudelijke bezigheden (afwassen, koken, schoonmaken, wassen, strijken), veel voorkomende vrijetijdsbezigheden (fietstochtjes, wandelen) en nationale, historische gebeurtenissen (Bevrijdingsdag, Koninginnedag) en (religieuze) feestdagen.

De kwaliteitseisen van de foto's

Aan welke kwaliteitseisen moeten de afbeeldingen in bijvoorbeeld een plakboek voldoen om het bekijken ervan voor de oudere met dementie tot een plezierige bezigheid te maken? Tegelijkertijd kunnen de afbeeldingen het geheugen van de senioren stimuleren.

De afmetingen van de afbeeldingen

Het plaatje moet niet zo klein zijn dat iemand met slechte ogen gaat zitten turen. Maar de persoon in kwestie moet het wel in een oogopslag in zijn geheel kunnen overzien. Ook moet de grootte hanteerbaar zijn. Dus als u een poster heeft of koopt, kies dan voor een A4-formaat. Zo'n formaat geeft u gemakkelijk door en kunt u aan meerdere personen tegelijk laten zien.

Het papier van de plaatjes

Kies afbeeldingen uit op stevig papier. Let erop dat het papier niet glimt. Weliswaar is glimmend papier vaak enigszins vuil afstotend, maar als het ‘spiegelt’ omdat het glimmend papier is ervaren ouderen dat vaak als hinderlijk voor hun ogen.

De herkenbaarheid van de illustraties ten behoeve van het geheugen

Voor mensen met dementie is de herkenbaarheid van een foto prettig. Dat betekent niet dat het per se een oude afbeelding moet zijn, maar dat een koe bijvoorbeeld duidelijk een koe is. Herkenbaar betekent hier ook: niet abstract, maar concreet. Detailfoto's zijn al snel lastig.

Sterke contrasten helpen indirect het stimuleren van het geheugen

Kies voor afbeeldingen met heldere contrasten. Die zijn voor senioren, onder wie er vele zijn met minder goede ogen, gemakkelijker te bekijken. Neem dus scherpe zwart-wit contrasten of heldere kleuren. Let op dat er bijvoorbeeld niet te veel schaduwpartijen op de foto's staan. Een foto die niet goed gezien wordt, kan niet worden herkend en zal zo het geheugen van de oudere met dementie dus niet stimuleren.

De overzichtelijkheid

Bejaarden met dementie, bijvoorbeeld door Alzheimer of Parkinson, kunnen vaak minder prikkels tegelijk verwerken. De consequentie daarvan is dat er niet te veel details op de foto’s mogen staan. Ook kunt u er op letten dat er niet meer dan een afbeelding per bladzijde is. Deze patiënten kunnen daardoor snel afgeleid raken van de afbeelding waar het (u) in dit geval om gaat.

Een praktisch fotoboek maken

Een goed bruikbaar fotoboek maak u door op de volgende aspecten te letten:

• Losbladig: losbladige fotoboeken (multomap of ordner) kunt u uitbreiden, vernieuwen en individualiseren
• Formaat: zorg dat het boek niet te zwaar is, goed open te vouwen is en niet te groot
• Plastic hoezen of plastificeren: de foto’s worden minder snel vuil, maar anderzijds kan het glimmen een nadeel zijn. U zult dus moeten kiezen. Niet alle hoezen zijn even helder.
• Onderschriften: een kort onderschrift kan de herkenning ondersteunen
• Samen doen: overweeg of het haalbaar is om het boek samen met de persoon met dementie te maken

Samen een fotoboek bekijken en zo de kijker stimuleren

Om samen ontspannen bezig te kunnen zijn met het boek, let u op de volgende tips:

• Zorg dat u beiden comfortabel zit; het boek liefst open voor u op een eettafel. Dan ligt het meestal op de goede hoogte
• Let er op dat het licht goed op de foto’s valt
• Laat als er onderwerpkeuzes te maken zijn, zoveel mogelijk de persoon met dementie zelf kiezen
• Laat de cliënt / het familielid het tempo bepalen
• Praat samen rustig over wat u ziet

Conclusie

Als u aan de hand van deze tips een of meer fotoboeken samenstelt, wordt het bekijken ervan een activiteit die voor u beiden plezierig is.

Lees verder

• Dementerende ouderen: familiefoto's bekijken stimuleert
• Reminisceren / herinneringen ophalen bij dementie: methodiek
• Dementie & communicatie: open, gesloten, suggestieve vragen
• Geheugen bij dementie stimuleren door sprookjes voorlezen
• Dementerende ouderen: contact maken om te communiceren