Dementerende ouderen: familiefoto's bekijken stimuleert

Familiefoto's bekijken met ouderen met dementie: is dat waardevol? Hoe stelt u zo'n fotoalbum samen voor uw vader, moeder of levenspartner met Alzheimer? Aan welke kwaliteitseisen moet deze fotoreportage voldoen? Hoe als mantelzorger erover communiceren met een persoon met dementie? Kortom: hoe maakt u het bekijken van zo'n fotoboek tot een waardevolle activiteit? Deze bezigheid mag dan wel geen 'therapie' zijn, maar kan wel therapeutische waarde hebben voor de persoon die aan Alzheimer lijdt.

• Het familiefotoboek samenstellen voor de persoon met dementie
• Hoe op waardevolle wijze communiceren over het fotoboek over het leven van de persoon met dementie?
• Conclusie

Het familiefotoboek samenstellen voor de persoon met dementie

Hoe stelt u zo’n fotoboek samen om met uw familielid dat dementie heeft te bekijken?

Begin kort na de diagnose van Alzheimer

Begin tijdig met het maken van een fotoreportage. Wanneer u heeft gehoord dat uw familielid aan het dementeren is, kunt u beginnen met het verzamelen van familiefoto’s. Het belang hiervan is dat u dit nu nog samen met de hem of haar kan doen. U kunt er nog samen over communiceren: wie is dat op deze foto’s? Weet u waar het was, vader? Hoe oud was u? Maar let op dat het voor de persoon in kwestie geen geheugentest wordt!

Noteer gegevens t.b.v. de fotoreportage

Noteer de antwoorden zorgvuldig. Komt u er niet uit, stel dan de vragen aan derden zoals familieleden, vrienden of klasgenoten. Schrijf gegevens niet achter op de foto’s. Foto’s worden zo beschadigd. Bovendien, eenmaal ingeplakt heeft u niets meer aan uw notities. Maak meteen aantekeningen in een schrift en nummer de foto’s. Deze feiten zijn van essentieel belang bij het foto’s bekijken. Als de persoon met dementie het zelf niet meer weet, kunnen anderen op basis hiervan over de foto's vertellen. Dan is de communicatie waardevoller.

Maak een fotoboek over de familie met kwaliteit
Kies voor kwaliteit: een stevig, groot maar niet te zwaar fotoalbum. Plak foto’s chronologisch in. Kies de duidelijkste: scherp, groot en herkenbaar. Laat ze eventueel uitvergroten. Schrijf er onder wie er op staan, waar het was en wanneer. Zet de naam van de eigenaar erin! Dan raakt het boek niet kwijt, als de eigenaar in een verpleeghuis verblijft.

Wat als er geen foto’s zijn?
Vroeger werd er minder gefotografeerd. Men had onvoldoende geld voor een fototoestel. Soms zijn door omstandigheden foto’s verloren gegaan. Als er geen foto’s zijn, vraag dan rond bij familieleden en vrienden. U mag vast die dubbele foto hebben of er een kopie van maken of hem even inscannen en printen. Een alternatief is het verzamelen van foto’s van de plek waar men opgroeide. Denk aan de bibliotheek, het stadsarchief, een VVV of ansichtkaarten. Of foto’s uit dezelfde tijd, zodat ze herkenbaar zijn. Spelende kinderen of een ouderwets klaslokaal. Maak zelf foto’s van bekende, vertrouwde personen en gebouwen: het ouderlijk huis, de kerk, de molen. Het is een investering die later waardevol blijkt. Misschien kunt u de betrokkene meenemen voor deze ‘fotoshoot’! Uw fotoreportage zal later zeker vruchten afwerpen. Voor het maken ervan hoeft u echt geen professionele fotograaf te zijn.

Wat als het u te zwaar valt?
Het kan goed zijn dat u een fantastisch fotoalbum wilt maken, maar dat u dat confronterend vindt of er de energie en tijd niet voor hebt. Als mantelzorger heeft u het zowel praktisch als emotioneel zwaar. Vraag hulp aan een familielid of vriend. Communiceer over het waarom en hoe. Vertel waarom zo’n fotoboek waardevol is. Leg uit wat u zoekt aan onderwerpen. Vertel waarom het voor u moeilijk is en laat dan een ander het levensverhaal in foto's maken. De persoon in kwestie hoeft zeker geen fotograaf te zijn.

Hoe op waardevolle wijze communiceren over het fotoboek over het leven van de persoon met dementie?

Thuis, maar ook in zorgcentrum of verpleeghuis is een fotoboek dat het leven van de persoon met bijvoorbeeld Alzheimer weerspiegelt, waardevol. U geeft een stukje ‘thuis’ mee. Waarom is dat zinvol? En hoe voert u zo’n gesprek?

De waarde van familiefoto’s bekijken

Het fotoboek brengt de persoon met dementie in beeld. Niet alleen hemzelf, maar ook dierbaren en bekenden. Waar hij speelde, waar hij op vakantie was. De levens van de mensen met dememtie komen letterlijk en figuurlijk weer in beeld. Een levensverhaal in de vorm van een fotoreportage.

Herinneringen ophalen
Als u samen foto’s kijkt, haalt u prettige herinneringen op. Dat brengt de zieke in contact met wie hij is en wat hij deed. Daarmee wordt zijn identiteit ondersteund. Het bekijken en erover praten kan zelfvertrouwen stimuleren. Ook kan het ontspanning brengen. Zo wordt het bekijken van een fotoboek therapeutisch.

Een gespreksonderwerp aanreiken
Regelmatig komt het voor dat het moeilijk is een gespreksonderwerp te vinden dat voor de persoon met dementie en de mantelzorger interessant is. De persoon met dementie heeft een geheugenstoornis. De bejaarde kan daarom steeds hetzelfde vertellen. Dat vraagt van de luisteraar veel geduld. Een fotoboek is dan een goede aanleiding voor een gespreksonderwerp. Over familie, beroep en huisdieren bijvoorbeeld.

Structuur bieden
Een fotoalbum dat chronologisch is samengesteld, biedt structuur. De volgorde is de rode draad van het leven van de de mens met dementie én van het gesprek. De eerste en de laatste foto zijn het begin en einde van communicatie en bezoek. Structuur is voor iemand met dementie belangrijk: door het beschadigde geheugen raakt hij de structuur steeds kwijt. Hierin ondersteuning bieden, heeft therapeutische waarde: u ondersteunt het welzijn.

Communiceren over de fotoreportage

Hoe kunt u in gesprek komen over de foto’s?

De persoon met dementie laten vertellen
Laat, als het kan, de zieke zelf vertellen over de foto’s. Lukt het niet met de foto, probeer het dan met de onderschriften. Vraag: ‘Is dit uw vader?’ Een suggestieve vraag, waarop iemand kan zeggen: ‘Ja, dat is mijn vader’. Gaat dat niet, dan kunt u vragen: ‘Hier lees ik dat dit uw vader is? Klopt dat?’ Of: ‘Ik lees dat dit uw vader is' En vraag dan door: 'Wat deed hij voor werk?’ Probeer steeds te voorkomen dat deze vaak hoogbejaarde senioren onnodig geconfronteerd worden met hun geheugenverlies.

Zelf vertellen
Als het niet lukt om deze oude mensen tot communicatie te bewegen, vertel dan zelf: ‘Weet u nog, uw vader was timmerman, hè? Kijk, hij hielp u toen het tuinhek repareren.’ Als familielid bent u belangrijk. U bent even het geheugen. Als vrijwilliger kunt u door de foto’s en onderschriften de cliënt leren kennen en hem zijn eigen levensverhaal weer aan te reiken.

Conclusie

Het tijdig samenstellen van een fotoboek over het (familie)leven is een waardevol geschenk voor een persoon die een ziekte heeft die dementie veroorzaakt. Met dit fotoboek kunnen zij met familie, verzorgenden en vrijwilligers hun welzijn versterken.

Lees verder

• Dementie & communicatie: open, gesloten, suggestieve vragen
• Geheugen bij dementie stimuleren door sprookjes voorlezen
• Herinneringen ophalen / reminisceren bij dementie: redenen
• Reminisceren / herinneringen ophalen bij dementie: methodiek
• Reminiscentie bij dementie: prikkel alle zintuigen