Hemianopsie: hoe wordt halve blindheid veroorzaakt?

Door een blokkade in het visuele zenuwstelsel kan men gedeeltelijk blind worden aan één of beide ogen. Van het oog lopen naar verschillende delen van de hersenen zenuwen, waarbij op al die plekken problemen kunnen optreden met de neurotransmitters. Naarmate een blokkade verder in de hersenen gelegen is, is de invloed van blindheid minder. Oftewel des te dichter bij het oog een blokkade optreedt des te meer blindheid er op zal treden. Wat houdt hemianopsie in en hoe kan een patiënt met halve blindheid worden geholpen?

Halve blindheid, hemianopsie

• Verstoorde neurotransmitters
• Verschillende gradaties van hemianopsie
• Waarom geen blindheid van het binnenste gezichtsveld?
• Wat kan aan halve blindheid worden gedaan?

Verstoorde neurotransmitters

De aandoening waarbij de linkerhelft of rechterhelft van het gezichtsveld is verdwenen door blindheid wordt hemianopsie genoemd. Normaal is men dan blind over:

• de linkerhelft van het linker oog of;
• de rechterhelft van het rechter oog.

Dit kan eveneens tegelijkertijd voorkomen. In dat geval is er sprake van bilaterale hemianopsie. In deze gevallen is er niets mis met het oog, echter zijn er verstoringen opgetreden bij de neurotransmitters. Neurotransmitters zorgen ervoor dat informatie van het oognetvlies naar de hersenen via de visuele zenuwbanen wordt verstuurd. Vaak is er een beschadiging opgetreden, waardoor de signalen geblokkeerd zijn.

Verschillende gradaties van hemianopsie

De zenuwbanen lopend vanuit de ogen naar de hersenen, kruisen zich en vertakken in de linker en rechter helft van de hersenen nog een keer. Er kunnen op verschillende plekken in de hersenen neurotrasmitterblokkades voordoen, waardoor een deel van het zicht verdwijnt. De volgende blokkades zijn daarbij mogelijk:

• blokkade voor de kruising door een tumor resulteert in een complete blindheid van dat oog, terwijl met het andere oog nog gezien kan worden;
• blokkade op de kruising door een tumor resulteert in bilaterale hemianopsie, waarbij beide ogen nog half zien en dus half blind zijn;
• blokkade na de kruising voor de vertakking resulteert in blindheid van de linkerhelft of rechterhelft van beide ogen;
• blokkade na de vertakking resulteert in een blindheid van een kwart van beide ogen. Dit kan zowel beneden als boven voorkomen aan dezelfde zijde.

Aanvullende symptomen kunnen zijn dat kleur en richting van een voorwerp wel kunnen worden waargenomen, echter het object zelf niet. Dan is er sprake van blindsight.

Waarom geen blindheid van het binnenste gezichtsveld?

Omdat beide ogen een deel van het binnenste gezichtsveld leveren, is het praktisch uitgesloten dat dit deel wegvalt. De blindheid treft voornamelijk dat deel van het gezichtsveld, waar het andere oog geen bijdrage aan levert. Oftewel het gaat om het buitenste linker en rechter deel van het gezichtsveld. Symptoom van hemianopsie is dat objecten niet snel opvallen, zodat er tegenop wordt gebotst. Ook kan er moeite zijn bij lezen en schrijven, waarnaast gezichtsherkenning deels verdwijnt.

Wat kan aan halve blindheid worden gedaan?

Hemianopsie kan worden behandeld op een drietal manieren. Let wel deze zijn er niet op gericht om de transmitterblokkade op te heffen. Denk daarbij aan de volgende visuele hulpmiddelen:

• het aanleren van beter kijken. Optimaal gebruik maken van het nog overgebleven gezichtsveld. Dit is ervoor bedoeld om meer de omgeving met oog- en hoofdbeweging te aanschouwen, zodat een meer compleet beeld van de omgeving wordt doorgegeven aan de hersenen;
• een manier is om het bestaande gezichtsveld te vergroten door stimulatie van het getroffen gezichtsveld. Dit wordt bewerkstelligd door visuele training. Dit is de zogeheten visuele restitutie therapie en zit nog in het ontwikkelingsstadium;
• gebruikmaken van een prismabril. Het visuele beeld wordt daarmee verschoven, zodat het niet zichtbare deel door het nog werkende gezichtsveld wordt waargenomen.

Middels deze technieken kan het gezichtsveld van de patiënt aanzienlijk worden verbeterd, zodat de persoon met halve blindheid toch goed door het leven kan gaan.

Lees verder

• Hoe ontstaat een beroerte of herseninfarct?
• Hoe wordt diplopie (dubbelzien) veroorzaakt?
• Hoe wordt kleurenblindheid veroorzaakt?
• Keratoconus: wat te doen met een conusoog?
• Pterygium: rode hoornvlies vergroeiing op de ogen