Droomtoestand, bewustzijnsstoornis

Droomtoestand of trance: een toestand waarbij er sprake is van een bewustzijnsstoornis die echter vanzelf weer hersteld. Dit herstel duurt van enkele seconden tot enkele dagen. Dit is mede afhankelijk van de mate van droomtoestand en de oorzaak. Een droomtoestand zien we veel bij kinderen die dagdromen maar ook bij een lichte vorm van epilepsie, een psychische stoornis, koorts of soms na gebruik van bepaalde medicijnen. Een droomtoestand is niet altijd duidelijk te herkennen.

Wat is een droomtoestand?

Met een droomtoestand wordt niet de droom bedoeld die in de slaap voorkomt. Het heeft niks te maken met de slaap maar met het bewustzijn en het gedrag van iemand. Een droomtoestand is eigenlijk een geesteszieke toestand oftewel een (tijdelijke) psychische aandoening of ziekte.

In trance zijn

Een andere benaming voor een droomtoestand is een trance. Vaak wordt er gesproken over het in trance zijn. Trance wordt ook gebruikt bij hypnose. Zowel droomtoestand als trance betekent hetzelfde: een toestand met een verlaagd bewustzijnsniveau.

Herkennen van een droomtoestand

Wie zich in een droomtoestand bevindt herkent dit zelf niet. Pas achteraf kan dit soms herkend worden, afhankelijk van hoe diep deze droomtoestand was. Een buitenstaander kan iemand in droomtoestand soms wel herkennen maar ook dit is niet altijd het geval. Een droomtoestand kan variëren van enkele uren tot soms enkele dagen. De persoon leeft als in een droom. Hierbij kunnen er visuele fantasieën optreden. De interesse in de omgeving is verminderd of niet aanwezig. Toch kan de persoon vaak doelgericht werken en alles redelijk tot goed ordenen.

Een droomtoestand is te vergelijken met iets dat ons allemaal wel eens overkomt: op de automatische piloot iets verrichten en achteraf ontdekken dat er bepaalde activiteiten zijn uitgevoerd zonder dat men zich hier bewust van was. Hoe vaak leggen we bijvoorbeeld de schaar in de koelkast of rijden met de auto van A naar B zonder erbij na te denken? Ook in deze gevallen spreken we van een droomtoestand, zij het in lichtere mate.

Oorzaak

Een lichte vorm van droomtoestand of trance ontstaat vaak door drukte in ons hoofd, waardoor we er even met de gedachte niet bij zijn. Dit soort lichte droomtoestanden zijn over het algemeen niet ernstig en duren ook maar enkele minuten. In het verkeer kan dit het reactievermogen vertragen, waardoor de ernst wel toeneemt.

Een grotere droomtoestand ontstaat vaak tijdens hysterie of een paniekstoornis-of aanval: deze ontstaat vaak bij grote druk, stress of angst. Hierdoor kan de patiënt onbewust in een droomtoestand terecht komen om zo de werkelijkheid te ontlopen. Deze toestand kan soms enkele dagen aan blijven houden. Opmerkelijk is dat de buitenwereld deze toestand niet altijd door heeft: vaak lijkt de patiënt volledig tot redelijk normaal over te komen en functioneert ook redelijk goed. Wel kan de patiënt wat dromerig overkomen. Soms komt het ook voor wanneer iemand hoge koorts heeft. Er kan dan ook ijlen voorkomen.

Een droomtoestand of trance komt ook voor bij epilepsie. Hierbij kan de patiënt tijdelijk afwezig zijn maar wel bij bewustzijn. Vooral bij absence, een vorm van epilepsie, wordt dit vaker gezien. Bij deze vorm van epilepsie vinden er geen valpartijen plaats zoals we dat eigenlijk kennen bij (zware) epilepsie. Bij absence oftewel petit mal epilepsie is de persoon gedurende enkele seconden afwezig en staart voor zich uit. Deze aanvallen van afwezigheid kunnen meerdere malen per dag of zelfs meerdere malen achter elkaar plaats vinden.

Behandeling

Iemand komt vanzelf weer uit zijn droomtoestand. Belangrijker is om de onderliggende oorzaak op te sporen en eventueel te behandelen. Bij vermoeidheid door slaapgebrek is een aantal nachten goede rust vaak de beste oplossing. Een paniekstoornis of andere psychische stoornis kan behandeld worden middels therapie en soms ook (tijdelijk) medicijnen. Epilepsie is te behandelen met medicijnen, maar niet iedere vorm van epilepsie hoeft behandeld te worden. Er wordt soms beweerd dat iemand die in trance is gebracht door middel van hypnose, hier niet alleen uit kan komen. Dit gebeurt wanneer de hypnotiseur zijn 'patiënt' niet uit hypnose haalt of onvoldoende. Toch valt dit wel mee: een droomtoestand of hypnose verdwijnt vanzelf na enkele uren tot hooguit enkele dagen. De persoon wordt zich zelf weer volledig bewust van zijn omgeving en zichzelf. Het is dan ook niet nodig zich hier druk over te maken.

Een lichte droomtoestand die vaak dagelijks voor kan komen verdwijnt vanzelf na enkele seconden tot minuten. De meeste mensen zijn wel in staat om bij bepaalde situaties direct te reageren: ze komen dan spontaan uit de droomtoestand. Kinderen en pubers kunnen vaak ook dagdromen: een lichte droomtoestand. Staren en even niet reageren op de omgeving hoort hierbij. De hersenen zijn waarschijnlijk bezig met het verwerken van alle indrukken die het kind meemaakt en neem even afstand. Voor een kind is dit soms ook even een fijn moment om tot rust te komen.

Lees verder

• Absence is een vorm van epilepsie
• IJlen komt voor bij hoge koorts