Slapen om je hersenen te beschermen

Wat is de invloed van een goede nachtrust op de hersenen? Als je een EEG maakt van slapende personen blijkt dat de hersenen zeer actief zijn tijdens de slaap. Er gebeurt dus van alles tijdens je slaap. Zo zullen tijdens het slapen afvalstoffen vanuit de hersenen naar de lever worden weggespoeld. Als je slaapt dan krimpen de hersencellen waardoor de ruimte tussen de hersencellen groter wordt. Hierdoor kan het hersenvocht gemakkelijker afvalstoffen transporteren. Een van deze afvalstoffen is amyloïde-β een stof dat in verband wordt gebracht met neurologische aandoeningen (o.a. alzheimer)

Hoofdstukken

• Nieuw onderzoek
• NSE ofwel Neuron-specifieke enolase en S100B
• Eerder onderzoek naar slaap

.

Nieuw onderzoek

Iedereen kent wel de effecten van een nacht zeer slecht slapen. De volgende dag zijn we vermoeid, versuft, prikkelbaar en kunnen ons slecht concentreren. Een kwart van de Nederlandse bevolking kampt met slapeloosheid. Zeker in een tijd waarin mensen zelfs met hun smartphone of tablet in bed liggen en er langer mee doorspelen dan de bedoeling was. Even dit kijken, even die antwoorden, even het laatste nieuws lezen en voordat men het weet is er weer een uur voorbij. Dit heeft tot resultaat dat mensen steeds minder slapen dan de aanbevolen acht uur. De nieuwe trend in de westerse wereld is een nachtrust van rond de zes uurtjes per nacht en het verlies aan slaapuren proberen we vaak in het weekend in te halen.

In een nieuw (kleinschalig) onderzoek, uitgevoerd door Uppsala University in Zweden in 2013 naar de effecten van slaaptekort, komt naar voren dat een tekort aan slaap een negatieve invloed heeft op onze hersenen. Het onderzoek liet 15 gezonde proefpersonen, meermaals, genieten van een normale nachtrust van rond de acht uur. Hierna namen ze bloed af voor onderzoek. Eén nacht werd de nachtrust de proefpersonen grotendeels onthouden, waarna nogmaals bloed werd afgenomen. Na onderzoek van de bloedmonsters bleek dat na een minimale nachtrust het NSE en S-100B gehalte in het bloed verhoogd was. Deze moleculen worden ook in verhoogde concentratie gevonden bij personen met hersenbeschadiging. Het lijkt er op dat tijdens het slapen er in de hersenen processen plaatsvinden die de gezondheid van de hersenen verhoogt en een gebrek aan slaap een negatieve invloed op de hersenen heeft.(1)

NSE ofwel Neuron-specifieke enolase en S100B

NSE en S100B zijn beide eiwitten en worden in de geneeskunde o.a. gebruikt als markers bijv. tumormarkers. Tumormarkers zijn stoffen, meestal eiwitten, die het lichaam maakt als reactie op kanker of die door de kanker zelf gemaakt worden. In het laboratorium kunnen ze tumormarkers meten in het bloed, urine, hersenvocht of weefselmateriaal (2). Neuron Specifiek Enolase (NSE) is een enzym dat voorkomt in neuronen en neuro-endocriene weefsels en in verhoogde concentraties in bloed wordt aangetroffen bij schade aan deze cellen (3).

De tweede marker, het calcium bindend eiwit S100B, is een marker voor beschadiging van de hersencellen of een marker voor toegenomen doorgankelijkheid van de bloed‐hersenbarrière(3). Het eiwit S100B is een eiwit uit de S100 familie waarvan er tot nu to 21 ontdekt zijn in het menselijk lichaam. S100B komt voornamelijk voor in het zenuwstelsel. Onderzoek heeft uitgewezen dat het eiwit een belangrijke rol speelt in het geheugen en de capaciteit om te leren. Ook speelt S100B een rol bij de processen welke te maken hebben bij het ontstaan van epilepsie. Ook bij patiënten met alzheimer wordt een verhoogde concentratie S100B in het hersenvocht gemeten. (4)

Tijdens de slaap krimpen de hersencellen en wordt de ruimte ertussen groter. Hierdoor worden afvalstoffen gemakkelijker afgevoerd. Bij neurologische aandoeningen zoals alzheimer en parkinson werkt het schoonmaaksysteem waarschijnlijk niet optimaal. Bij die ziekten hopen beschadigde eiwitten zich op in de hersenen.

Eerder onderzoek naar slaap

Uit eerdere onderzoeken was bekend dat een tekort aan slaap het immuunsysteem verstoort, met een verhoogde kans op hart- en vaatziekte en diabetes type 2. Wat voor effecten slaaptekort nog meer heeft, zal verder onderzoek moeten uitwijzen.

Lees verder

• Bewegen om de hersenen gezond te houden
• Ontwikkeling van ons brein in de "derde leeftijd"
• Zware metalen: giftig of nodig voor de gezondheid
• Protonentherapie in de strijd tegen kanker
• Meest versus minst calorierijke tussendoortjes