CRP-waarden bloedtest of sneltest: te hoge ontstekingswaarde

Verhoogde CRP-waarden komt voor bij infecties en ontstekingen. Als er ergens in het lichaam een ontsteking ontstaat, circuleert er binnen 6 tot 8 uur veel CRP in het bloed. Het eiwit CRP (afkorting voor 'C-reactief proteïne') wordt door de lever aangemaakt als reactie op een ontsteking of een infectie en het komt vervolgens in de bloedbaan terecht. Een verhoogde CRP-waarde in je bloed betekent dat er ergens in je lichaam een ontsteking of infectie actief is. Verhoogde CRP-waarden maken echter niet duidelijk wáár de ontsteking zit of wát de oorzaak van de ontsteking is. De bloedwaarde CRP geeft de locatie noch de oorzaak aan. Het betreft een algemene test die opzichzelfstaand onvoldoende is om een diagnose te stellen. De klachten die iemand heeft, samen met de informatie uit andere onderzoeken, geven de arts informatie over wat er aan de hand zou kunnen zijn.

• Wat is CRP?
• C-Reactief Proteïne
• Snelle toename bij ontsteking
• Hoe wordt het gebruikt?
• Ontsteking of infectie vaststellen of uitsluiten
• Hoge CRP-waarden
• Matig verhoogde CRP-waarden
• Resultaat van een behandeling opvolgen
• CRP-sneltest
• Bloedtest hs-CRP
• Gevoelige bepaling van CRP
• Speciale apparatuur
• Wat betekent een te hoge ontstekingswaarde?
• Verhoogde CRP-waarden bij bepaalde groepen
• CRP-normaalwaarden en verhoogde waarden
• CRP-waarden
• Hs-CRP
• Symptomen verhoogde CRP-waarde in bloed
• Matige infecties of chronische ontstekingen
• Acute bacteriële infectie
• Preventie van verhoogde niveaus van C-reactief proteïne
• Prognose

Wat is CRP?

C-Reactief Proteïne

CRP staat voor C-Reactief Proteïne, een zogenaamd acutefase-eiwit dat een belangrijke rol speelt in het immuunsysteem of afweersysteem, dat je lichaam beschermt tegen indringers van buitenaf. CRP wordt aangemaakt door de lever, waarna het wordt afgegeven in de bloedbaan. Het afweersysteem reageert met de aanmaak van CRP zodra er een indringer, een lichaamsvreemde stof je lichaam binnenkomt of als er ergens een ontsteking ontstaat. Dit eiwit heeft als functie een aantal processen in gang te zetten die ten doel hebben schadelijke en lichaamsvreemde stoffen te elimineren.

Snelle toename bij ontsteking

De hoeveelheid C-Reactief Proteïne in het bloed neemt ontzettend snel toe in de uren nadat er een ontsteking in het lichaam is opgetreden. Binnen 6 tot 8 uren heb je dan meer dan enkele honderden milligrammen per liter CRP in het bloed. Om die reden is het meten van de CRP-waarde nuttig voor het vaststellen van de aanwezigheid van een ontsteking ergens in het lichaam.

Hoe wordt het gebruikt?

Ontsteking of infectie vaststellen of uitsluiten

De bepaling van CRP wordt gedaan om een mogelijke ontsteking of infectie te detecteren of uit te sluiten. Na grofweg 6-8 uur na het ontstaan van de ontsteking, is het CRP in het bloed significant en dus aantoonbaar verhoogd, vaak nog vóórdat er ontstekingsverschijnselen waarneembaar zijn, zoals koorts en pijn. In het algemeen zijn de belangrijkste oorzaken van verhoogde CRP de volgende:

• brandwonden;
• trauma;
  Vergroeiingen t.g.v. reumatoïde artritis / Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)
• infectie;
• ontsteking;
• actieve reumatoïde artritis; en
• bepaalde kankers.

Een verhoogde CRP-waarde zegt evenwel niets over de plek waar de ontsteking zit of wat de oorzaak is. Daar is verder onderzoek voor nodig.

Hoge CRP-waarden

De CRP-waarden is in de volgende gevallen vaak het hoogst (> 100 mg/L):

• bacteriële infecties;
• alvleesklierontsteking (pancreatitis);
• blindedarmontsteking (appendicitis);
• trauma;
• kanker; en
• reuma.

Matig verhoogde CRP-waarden

Matig verhoogde CRP-waarden (< 100 mg/L) worden meer gezien in de volgende situaties:

• virale infecties;
• tuberculose (tbc); en
• chronische ontstekingen.

Resultaat van een behandeling opvolgen

CRP-bepaling kan ook worden ingezet om het resultaat van een behandeling van de ontsteking te controleren. De concentratie van CRP zakt namelijk ook snel zodra de ontsteking opklaart. Een CRP-bepaling kan daarom ingezet worden door de arts om herstel van de ziekte te controleren en vast te stellen.

Een CRP-test of waardebepaling kan ook gebruikt worden voor het controleren van de behandeling van patiënten met chronische ontstekingen, teneinde eventuele opflakkeringen van de ziekte te detecteren en/of te bepalen of de ingezette behandeling effectief is. Enkele voorbeelden zijn (al dan in combinatie met andere inflammatoire markers als BSE):

• Inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa;
• Sommige vormen van artritis; en
• Auto-immuunaandoeningen zoals lupus of vasculitis (ontsteking van de bloedvaten).

CRP-sneltest

De huisarts kan een CRP-sneltest uitvoeren (indien hij over de daartoe benodigde apparatuur beschikt), heel eenvoudig en snel via een vingerprik. De huisarts kan zo in een mum van tijd vaststellen of de CRP-waarde in het bloed verhoogd is, wat kan wijzen op een ontsteking. De huisarts kan bijvoorbeeld bij een matig zieke volwassen man of vrouw die in verband met acuut hoesten en enkele algemene ziekteverschijnselen (zoals koorts en algehele malaise) op het spreekuur verschijnt, het CRP bepalen. Bij een CRP onder de 20 mg/l kan een longontsteking gevoeglijk uitgesloten worden.

Bloedtest hs-CRP

Gevoelige bepaling van CRP

Een arts kan hs-CRP (hs = high sensitive) gebruiken bij gezonde mensen om het risico op hart- en vaatziekten te bepalen. Dit betreft een meer sensitieve of gevoelige bepaling van CRP. Een ontsteking veroorzaakt veel CRP in het bloed, vaak wel enkele honderden milligrammen per liter. In een veel lagere concentratie, minder dan vijf milligram per liter, is CRP echter een indicator voor naderende hart- en vaatziekten. Slagaderverkalking (of atherosclerose) begint met een ontsteking van de bloedvatwand, waarna er beschadigingen in de vaatwand ontstaan. Het gaat om zeer laaggradige ontstekingsreacties in het lichaam, maar via een hs-CRP kan dit tóch gedetecteerd worden. De mate van ontsteking van de binnenwand van de aderen zegt dus iets over de kans op toekomstige hart- en vaatziekten. Uit onderzoek blijkt dat bij meer dan de helft van de mensen die complicaties kregen aan hart- en bloedvaten in de acht jaar na de meting, toentertijd wel een verhoogd CRP hadden, maar geen hoog cholesterol (LDL, het 'slechte' cholesterol) ten tijde van de eerste meting. CRP is dus een betere indicator ten aanzien van het ontwikkelen van hart- en vaat­ziekten dan (het 'slechte' LDL) cholesterol.

Speciale apparatuur

Teneinde een zeer lage CRP-concentratie te kunnen meten, is speciale apparatuur nodig. De meeste ziekenhuizen in Nederland beschikken hierover. Een hs-CRP-bloedonderzoek wordt wel altijd gedaan in combinatie met andere bloedonderzoeken.

Wat betekent een te hoge ontstekingswaarde?

Het niveau van CRP in het bloed is gewoonlijk laag, althans minder dan 10 mg/l. Een hoge of toenemende hoeveelheid CRP in het bloed suggereert de aanwezigheid van een ontsteking, maar de locatie of de oorzaak kan met dit onderzoek niet vastgesteld worden. Bij personen waarbij de arts vermoedt dat er sprake is van een ernstige bacteriële infectie, kan een hoge CRP-waarde dit bevestigen. Bij mensen met chronische inflammatoire aandoeningen, zullen hoge CRP-niveaus wijzen op een opflakkering van de aandoening. Het kan ook betekenen dat de ingezette behandeling niet effectief is geweest en dat er een andere koers ingeslagen moet worden.

Als de CRP aanvankelijk was verhoogd en nu daalt, betekent dit dat de ontsteking of infectie minder wordt en goed reageert op de behandeling.

Verhoogde CRP-waarden bij bepaalde groepen

De CRP-waarde kan verhoogd zijn aan het einde van de zwangerschap (10–40 mg/l) en bij het gebruik van de pil of hormoonvervangingstherapie (dat wil zeggen oestrogeen). Hogere CRP-waarden zijn ook waargenomen bij mensen die lijden aan obesitas.

CRP-normaalwaarden en verhoogde waarden

CRP-waarden

Wat zijn de normaalwaarden CRP en wat zijn verhoogde waarden, en waar duidt dit eventueel op?

Hs-CRP

De resultaten van de hs-CRP-test wijzen op het risico om een cardiovasculaire aandoening te ontwikkelen:

Symptomen verhoogde CRP-waarde in bloed

De symptomen van verhoogde CRP-waarden hangen volledig af van de onderliggende aandoening die deze veroorzaakt.

Matige infecties of chronische ontstekingen

Veel mensen met matige infecties of verwondingen, of aandoeningen die chronische ontstekingen veroorzaken, kunnen vergelijkbare symptomen ervaren. Deze zijn:

• onverklaarde uitputting / moeheid
• spierstijfheid, pijn en zwakte
• lichte koorts
• rillingen
• hoofdpijn
• misselijkheid, verlies van eetlust en indigestie/dyspepsie
• moeite met slapen of slapeloosheid (en daardoor slaapgebrek)
• onverklaard gewichtsverlies

Acute bacteriële infectie

Mensen met zeer hoge CRP-niveaus hebben hoogstwaarschijnlijk een acute bacteriële infectie. Symptomen van acute infectie omvatten:

• hoge koorts
• snelle hartslag
• oncontroleerbaar zweten, rillingen of trillen
• oncontroleerbaar of aanhoudend braken, kokhalzen of diarree
• moeite met ademhalen
• uitslag of netelroos
• droge lippen, droge mond, droge keel en droge huid
• duizeligheid
• ernstige hoofdpijn, lichamelijke pijn, stijfheid
• verlies van bewustzijn

Preventie van verhoogde niveaus van C-reactief proteïne

Preventie van verhoogde c-reactief proteïne is zinvol in de context van preventie van cardiovasculaire risicofactoren. Preventieve maatregelen bestaan uit een gezond plantaardig dieet en lichaamsbeweging, stoppen met roken, gewichtsverlies en het adequaat behandelen van diabetes, hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte.

Prognose

De prognose in geval van verhoogde CRP-waarden hangt af van de onderliggende oorzaak. Wat cardiovasculaire aandoeningen betreft, kunnen lagere CRP-waarden in verband worden gebracht met een lager algemeen risico op ziekte en een beter prognose voor de patiënt.

Lees verder

• Bloedonderzoek: soorten bloedtesten & waarden bloedonderzoek
• Ontstekingswaarden bloed: CRP-waarde in het bloed te hoog