Eiwitten en aminozuren en stofwisseling

Eiwitten hebben een belangrijke functie. Eiwitten spelen een rol bij de stofwisseling. Ook functioneren ze als bouwstoffen, vormen bestanddelen van enzymen, hormonen, antistoffen, dienen als transportmiddel en als brandstof. Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren. Aminozuren zijn opgebouwd uit stoffen zoals koolstof, zuurstof, waterstof, stikstof en zwavel. Aminozuren worden tot eiwitten opgebouwd volgens een rangschikking. Deze rangschikking van aminozuren vormt de structuur van eiwitten.

De opbouw van aminozuren worden tot eiwitten

Aminozuren die door het lichaam zelf worden opgebouwd zijn de niet-essentiële aminozuren. Aminozuren die niet door het lichaam zelf worden opgebouwd zijn de essentiële aminozuren. De essentiële aminozuren worden via de voeding opgenomen. Eiwitten opbouwen die ons lichaam nodig heeft is niet mogelijk zonder essentiële aminozuren.

Eiwitten als bouwstoffen

Eiwitten vormen 17% van ons lichaam. Ze zijn een bestanddeel van alle cellen en weefsels. Spierweefsel is opgebouwd uit eiwitten. Niet alleen onze armen en benen, maar ook ons hart bestaat uit spierweefsel. De eiwitten die opgebouwd zijn uit aminozuren hebben voor ieder weefsel zijn eigen specifieke aminozurenpatroon. Eiwitten in onze nagels en haren geven het een bepaalde hardheid, eiwitten in de wanden van bloedvaten zorgen voor elasticiteit, eiwitten in botten en tanden zorgen voor de opname van kalk. Eiwitten zijn als bouwstoferg belangrijk tijdens de groei van baby tot volwassenen. Ook na de groei blijven eiwitten als bouwstof belangrijk voor de vervanging van afgestoten lichaamscellen.

Eiwitten als bestanddeel van enzymen

Uit aminozuren worden enzymen gemaakt door het lichaam zelf. Enzymen zijn belangrijk voor de spijsvertering en stofwisseling, en enzymen zorgen ervoor dat spijsvertering en stofwisseling vlot verlopen. We hebben enzymen nodig om de eiwitten, vetten en koolhydraten af te breken in het spijsverteringskanaal. Bij een tekort aan enzymen kan men ondervoed raken, worden voedingsstoffen niet goed meer afgebroken. Diarree is het gevolg. Enzymen zorgen bij de stofwisseling voor de opname van voedingsstoffen in de lichaamscellen. Enzymen komen voor in voeding: het verleppen van groente is toe te schrijven aan de werkzaamheid van enzymen. De enzymen uit voedingsmiddelen hebben geen functie in ons lichaam. Het lichaam herkent ze als eiwit en breekt ze af.

Eiwitten als bestanddeel van hormonen

Uit aminozuren worden hormonen gemaakt door het lichaam. Net als aminozuren spelen hormonen een rol bij spijsvertering en stofwisseling. Hormonen hebben ook invloed op ons gedrag, denk maar aan de menstruatieperiode. Hormonen regelen de hele menstruatiecyclus. Hormonen komen normaal gesproken niet in voedsel voor. We kunnen hormonen binnenkrijgen via vlees van dieren. In Nederland is dit verboden, maar via importvlees kan dit voorkomen.

Eiwitten als bestanddeel van antistoffen

Uit aminozuren worden antistoffen opgebouwd. Hun functie is de afweer van het lichaam tegen vreemde stoffen. De antistoffen gaan een reactie aan met de lichaamsvreemde stof, waardoor de lichaamsvreemde stof (als het goed is) verdwijnt.

Eiwitten als transportmiddel

Eiwitten binden andere stoffen aan zich. Eiwitten kunnen ook nadere stoffen omhullen, waardoor ze in het bloed kunnen worden vervoerd. Bij de bouwstoffen van vet, de vetzuren, gebeurt dit namelijk. Zonder eiwitten die de vetzuren omhullen zouden vetzuren schade aan de lichaamscellen kunnen aanrichten. Eiwitten komen ook voor in het bloed. Daar binden eiwitten zich aan ijzer.

Eiwitten als brandstof

Eiwitten kunnen gebruikt worden door het lichaam als brandstof. Wanneer er niet genoeg vetten en koolhydraten aanwezig zijn om te verbranden, gebeurt dit. Eiwitten kunnen verbrand worden door het lichaam, in een poging van het lichaam om toch aan brandstof te komen. Verbranding van eiwitten (en spierweefsel) komt wel voor bij te streng lijnen en verkeerde diëten. Wanneer eiwitten door het lichaam verbrand worden, wordt er roofbouw op het lichaam gepleegd en dit komt de gezondheid niet ten goede.

Eiwitten en hun kwaliteit

Niet alle eiwitten in de voeding zijn voor ons lichaam even bruikbaar. Eiwitten waaraan essentiële aminozuren ontbreken, onvolwaardige eiwitten, zorgen ervoor dat ons lichaam deze eiwitten niet volledig kan benutten. Eiwitten die alle essentiële aminozuren bevatten heten volwaardige eiwitten. Volwaardige eiwitten vinden we in eieren, vlees, vis, melk. Hierin vinden we eiwitten met een hoge biologische waarde. Volwaardige eiwitten vinden we ook in peulvruchten, tarwe en groenten. Deze eiwitten hebben een lagere biologische waarde omdat het patroon van aminozuren sterk afwijkt van ons eigen patroon. Het is dus heel goed om een maaltijd te nemen die voldoende variatie bevat. Zo hebben eiwitten een aanvullende waarde.

Lees verder

• Eiwitten, eiwitbehoefte en eiwitbronnen
• Vetten, vetzuren en hun functies