Licht en beweging bij winterdip, depressie en herfstklachten

De bladeren vallen van de bomen en de dagen worden snel korter. Voor velen is herfst niet de meest favoriete periode van het jaar. De winterse somberheid staat weer voor de deur. Soms is het slechts een tijdelijke dip, maar ook komen er echte winterdepressies voor. Er zijn therapieën waardoor je als patiënt de toekomst wat zonniger kunt inzien. Sommigen hebben er baat bij de spreekwoordelijke roze bril op te zetten, maar dan in de kleur oranje.

Als de bladeren weer van de bomen vallen

Uit onderzoek van de winterdepressiepolikliniek van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) blijkt dat drie procent van de Nederlanders kampt met een winterdepressie en acht procent met een mildere winterdip. Gelukkig is er ook goed nieuws, want beweging, zoals hardlopen heeft een positief effect op de winterse somberheid.

Dip of depressie

Sinds eind jaren tachtig van de vorige eeuw neemt de belangstelling voor de winterdepressie en winterdip toe. Volgens psycholoog Ybe Meesters, hoofd van de winterdepressiepolikliniek van het UMCG en auteur van het boek “Leven met een winterdepressie” is de aandoening niet iets van de laatste tijd. Zelfs de oude Grieken beschreven het fenomeen al uitgebreid. Tegenwoordig maken we wel onderscheid tussen een dip en een depressie. Mensen die te kampen hebben met een winterdepressie, ook wel seasonal affective disorder (SAD) genoemd, hebben te maken met ernstige stemmingsdalingen. Die kunnen dusdanig hevig zijn dat zij worden belemmerd in hun dagelijks leven. De simpele dip komt veel vaker voor maar is natuurlijk minder heftig. Je voelt je lusteloos, moe, hebt weinig energie en een grotere slaapbehoefte. Maar je vindt het leven waarschijnlijk nog wel de moeite waard, wat bij een depressie lang niet zeker is.

Lichttherapie

Ondanks de vele onderzoeken is het nog steeds niet duidelijk wat eigenlijk de oorzaak van de winterdepressie en dip is. In de Groningse polikliniek belanden jaarlijks maar liefst driehonderd mensen die lijden aan een depressie, dip of een niet seizoensgebonden depressie. De ervaring is dat een lichttherapie in alle gevallen succesvol uitpakt. Maar waarom licht helpt is niet duidelijk. De conclusie dat een somberheid wordt veroorzaakt door een tekort aan licht is volgens de kliniek te kort door de bocht. Er zijn namelijk ook patiënten met een winterdip/depressie die hoegenaamd geen tekort aan licht hebben omdat ze dagelijks in de buitenlucht werken.

Lichttherapie kan via de huisarts, maar voor circa 100 euro is zo'n daglicht gevende lamp gewoon te koop bij o.a. thuiszorgwinkels, die de lamp ook aanbevelen t.b.v een beter humeur, meer energie, beter slaappatroon, jetlag en burn-out.

"Roze bril" helpt soms

Er zijn personen die een bril met gekleurde glazen opzetten als ze bij somber weer naar buiten gaan. Vaak is het de kleur oranje, die de wereld er voor hen zonniger doet uit zien. Maar je zou proefondervindelijk moeten vast stellen of dat bij je helpt en welke kleur dan het meeste effect heeft, alvorens je een definitief exemplaar bestelt.

Bewegingstherapie in plaats van pillen slikken

Naast licht heeft ook bewegen een duidelijk positieve invloed op de klachten. Ruud Bosscher, bewegingswetenschapper aan de Vrije Universiteit (VU) te Amsterdam, hield zich als een van de eerste wetenschappers in Nederland bezig met de therapeutische werking van hardlopen. Op basis van het positieve effect van joggen op de stemming van mensen, ontstond de gedachte om het hardlopen ook in therapeutisch verband toe te passen. Dat gebeurde voor het eerst in Amerika, waarna het naar Europa overwaaide. In het proefschrift “Runningtherapie bij de depressie” van de heer Bosscher uit 1991, is één van de conclusies dat met looptraining even goede resultaten werden behaald als met medicijnen.

Waarom is bewegen zo goed

Waarom hardlopen een positief effect op de stemming heeft en sommige mensen er mentaal enorm van opknappen is een raadsel. Volgens de geleerden is er niet één specifieke verklaring, maar eerder een combinatie van factoren. Getwijfeld wordt aan het nut van de endorfinen die tijdens het hardlopen vrijkomen en voor een euforisch gevoel zorgen. Ongetwijfeld spelen endorfinen een rol, maar wel altijd in combinatie met psychologische factoren. Misschien is het wel het positieve zelfbeeld en het gevoel van eigenwaarde, dat je krijgt als je kunt hardlopen, die de sombere gevoelens mede te lijf gaan. Of het genieten van de natuur om je heen, terwijl je actief bezig bent in de gezonde zonnige buitenlucht. En dan is er nog het feit dat je afleiding hebt en je moet concentreren tijdens het lopen, waardoor je niet aan verkeerde dingen kunt denken. Ook is er het sociale contact en de prettige spanning als je aan een wedstrijd meedoet. Of je wordt blij omdat je lichamelijk ook fitter wordt en misschien afvalt. Kortom als je begint met hardlopen, doorbreek je misschien wel een vicieuze cirkel. Eindelijk een gezonde geest in een gezond lichaam.

Lees verder

• Depressie te lijf gaan met lichaamsbeweging en sport