Alcohol, wat is het en welke gevolgen heeft het?

Alcohol, wat is het precies? De meerderheid van de volwassenen drinkt het. Soms drinkt men te veel, wat zijn de gevolgen? Maar hoe weet je precies wat (te) veel is? Hoe zorgt je lichaam ervoor dat het verwerkt wordt? En tot slot welke effecten heeft het op zwangerschap? Het antwoord op al deze vragen leest u hieronder.

Wat is het?

Alcohol is een product uit de natuur, dat ontstaat uit de gisting van gerst (bier) of druiven (wijn). En gisting is het creëren van eencellige schimmels, het klinkt vies maar het zit bijvoorbeeld ook in brood. Dus we eten/drinken het vaak.
Als het gistingsproces stopt bij ongeveer 15% alcohol, dan wordt dit zwak alcoholische drank genoemd. Door middel van verhitting en afkoeling kan er een hoger alcohol percentage ontstaan, dit wordt dan sterke drank genoemd.
Ter illustratie: bier (5%), wijn (12%) en jenever (35%).
Voor de scheikundigen onder ons, de scheikundige formule van alcohol: C2H5OH

Hoe werkt het?

Alcohol bereikt je lichaam via de slokdarm. Alcohol wordt namelijk gedronken. Via de slokdarm komt het in de maag terecht. Eenmaal in de maag, wordt de alcohol voor 20% opgenomen in het bloed. De rest (80%) gaat via de maag naar de dunne darm. In de dunne darm wordt alcohol snel in het bloed opgenomen. Vervolgens gaat de alcohol naar de lever en daar wordt het afgebroken.
Als er nog voedsel in je maag zit duurt de opname van de alcohol iets langer. Normaal gesproken bereikt de alcohol de hersenen na ongeveer 10 minuten, vanaf dat moment ben je onder invloed. De alcohol beïnvloed de werking van je hersenen. In de hersenen geven zenuwen namelijk signalen aan elkaar door, dan doen zij met bepaalde stofjes, ook wel overdrachtsstoffen genoemd. Alcohol beïnvloedt de werking van deze overdrachtsstoffen, voornamelijk de stoffen die gaba en glutamaat heten. Naar mate je meer drinkt, des te meer je je hersenen verdoofd. Hierdoor zijn er gevolgen waarneembaar in je stemming en je gedrag. Enkele voorbeelden: je remmingen vallen weg, je geheugen vermindert, je concentratie en je zelfkritiek verdwijnen. En des te meer je drinkt, des te sterker de effecten worden.

Opname

De opname van alcohol is niet voor iedereen hetzelfde. Als twee mensen dus een glaasje bier drinken hoeven ze niet hetzelfde bloedalcoholgehalte te hebben. Bloedalcoholgehalte korten we voor het gemak af met BAG. BAG is het aantal grammen alcohol per liter bloed. Er zijn een aantal factoren van invloed op je BAG:

• lichaamsvocht: alcohol wordt verdeeld over de hoeveelheid lichaamsvocht die je bezit. Iemand die weinig weegt zal meer merken van een zelfde aantal glazen dan iemand die veel weegt.
• sekse: in het lichaam van een man zit meer vocht per kilo gewicht dan dat van een vrouw. Alcohol wordt bij mannen meer verdund en daarop zijn ze minder snel onder invloed dan vrouwen.
• maagvulling: met een volle maag ben je minder snel onder invloed dan wanneer je maag leeg is terwijl je gaat drinken.
• lichamelijke conditie en medicijngebruik

Een standaardglas heeft 10 gram alcohol en leidt ongeveer tot een alcoholpromillage van 0,2 bij mannen en 0,3 bij vrouwen.

Afbraak

De lever breekt de alcohol, dat is opgenomen in het bloed af. Een standaardglas is binnen 1 tot 1,5 uur afgebroken. De lever breekt ongeveer 95% van de alcohol af. 5% van de alcohol verlaat het lichaam door zweetklieren, ademen en via je urine.
Als je op een avond 8 glazen alcohol drinkt kost de afbraak dus 8 tot 12 uur, dit betekent dat je de volgende ochtend nog onder invloed bent. De afbraak kan niet versnelt worden door veel beweging, een koude douche, een wandeling in de frisse lucht of koffie.

Voor de scheikundigen onder ons een nadere verklaring voor de afbraak van alcohol. Als het (de alcohol) wordt afgebroken in het lichaam ontstaat een de stof die aceetaldehyde heet. Dit is een stof die nog giftiger en nog schadelijker is dan alcohol zelf. Deze stof wordt omgezet in azijnzuur, dat vervolgens wordt afgebroken tot kooldioxide en water.

Door te veel alcohol te drinken wordt de hoeveelheid schadelijke stoffen steeds groter, wat zelfs een coma tot gevolg kan hebben.

Standaardglas

De veel voorkomende dranken hebben hun eigen standaardglas. Op die manier bevat een standaardglas bier (5% alcohol en 250 cc) evenveel pure alcohol (namelijk 10 gram) als een glas wijn (12% alcohol, 100 cc) en een glaasje sterke drank (3% alcohol en 35 cc).
Er zijn echter ook dranken waar geen standaardglazen voor zijn. Dan is het dus lastig om in te schatten hoeveel alcohol je precies gedronken hebt. Een mix drankje bevat altijd 1 standaardglas + een frisdrank of sap. Als je zelf gaat mixen kun je het best een maatbekertje gebruiken of een smal glas waarop de cc’s aangegeven staan.

Zwangerschap en alcohol

Zwanger proberen te worden

Alcohol gebruik door de vrouw vermindert de vruchtbaarheid en verhoogt de kans op een miskraam. Ook het alcohol gebruik van de man heeft invloed op de vruchtbaarheid! Des te meer men beide drinkt des te groter de risico’s op vroeggeboorte, een miskraam of verminderde vruchtbaarheid. Uit onderzoek is gebleken dat er geen vast ondergrens is aan te geven voor alcoholgebruik. Dit hangt ook weer samen met de verschillen in opname van alcohol bij mensen.

Tijdens de zwangerschap

Zoals hierboven te lezen is bij afbraak, wordt alcohol een giftige stof die als vanaf kleine hoeveelheden schade kan aanrichten in de hersenen. Alcoholgebruik kan in elk stadium van de zwangerschap schade aanrichten. Het zorgt voor een verminderde aanmaak van borstvoeding en de baby slaapt er in de buik slecht door. De effecten van deze ontwikkelingen kunnen al optreden bij minder dan één standaardglas per dag! Bij gebruik van zes standaardglazen per dag treed ook nog eens een risico op Foetaal Alcohol Syndroom op.

Er is dus maar één goed advies: drink geen alcohol als je zwanger wilt worden en als je zwanger bent.

In de praktijk blijft 35-50% van de Nederlandse vrouwen alcohol gebruiken terwijl zij zwanger wilt worden en/of zwanger is. Zware drinkers stoppen minder vaak met het drinken van alcohol dan vrouwen die zich te goed doen aan een lager alcoholgebruik. Voorlichting blijkt bij de zware drinkers groep zelfs geen effect te hebben. Zij hebben specialistische zorg nodig, ook dan lukt het zelden om volledig te stoppen met drinken. 1-op-1 voorlichting werkt hierbij het beste. De overige voorlichting zou zich moeten richten op stellen die zwanger willen worden, want ook in die periode is alcohol van invloed.

Lees verder

• Roken, meeroken én roken voor, tijdens en na de zwangerschap
• Seks tijdens en na de zwangerschap
• Wat wel en niet te eten/drinken/doen tijdens je zwangerschap
• Zwanger, wat mag ik nu nog wel en wat kan ik niet meer doen?
• Feiten en Fictie over zwangerschap