Trage schildklier: voeding & dieet bij een trage schildklier

Een trage schildklier maakt te weinig schildklierhormoon aan. De medische benaming van een trage schildklier is 'hypothyreoïdie'. De schildklier is een klein vlindervormig orgaan dat tegen het strottenhoofd ligt en heeft voor zijn normale ontwikkeling en voor de aanmaak van schildklierhormoon jodium nodig. Het schildklierhormoon (thyroxine) reguleert de stofwisseling. Als er te weinig schildklierhormoon wordt geproduceerd, dan kun je last krijgen van velerlei klachten. Je wordt wat trager, je kan heel moe zijn, de ontlasting gaat moeizamer, je stem gaat meer kraken, je haar wordt broos (met eventueel haaruitval), je wordt heel kouwelijk, je kunt een 'pafferig' gezicht krijgen. Je kunt ook last krijgen van een droge huid, chronische spierpijn, krachtverlies, kortademigheid, benauwdheid en tintelingen in de ledematen. Behandeling bestaat uit het toedienen van het schildklierhormoon in tabletvorm. Er zijn ook voedingsmiddelen die de schildklierfunctie kunnen verbeteren.

Onderzoek van de schildklier / Bron: Istock.com/KatarzynaBialasiewicz

Een trage schildklier en je metabolisme

Het schildklierhormoon helpt om de snelheid van je metabolisme of stofwisseling te reguleren. Hoe sneller je metabolisme, hoe meer calorieën je lichaam in rust zal verbranden. Mensen met hypothyreoïdie (trage schildklier) maken minder schildklierhormoon aan. Dit betekent dat ze een langzamer metabolisme hebben en in rust minder calorieën verbranden. Een langzame stofwisseling heeft verschillende gezondheidsrisico's. Het kan je moe maken, het cholesterolgehalte in het bloed verhogen en het voor jou moeilijker maken om af te vallen. Als je het moeilijk vindt om op gewicht te blijven met hypothyreoïdie, dan kun je baat hebben bij beweging; aërobe oefeningen waarbij je spieren moeten werken zonder dat je gewrichten bewegen, kan helpen om je schildklierhormoonspiegels te verhogen. Ook helpt het om je eiwitinname te verhogen. Onderzoek toont aan dat eiwitrijkere diëten de snelheid van je metabolisme verhogen.[1]

Welke voedingsstoffen zijn belangrijk?

Er zijn verschillende voedingsstoffen die belangrijk zijn voor een optimale gezondheid van de schildklier. Onderzoek toont aan dat jodium, selenium en zink vooral gunstig zijn voor iemand met hypothyreoïdie. Het is echter het beste om jodium- en seleniumsupplementen te vermijden, tenzij je arts je adviseert ze te nemen.

Jodium

Jodium is een essentieel mineraal dat nodig is om schildklierhormonen te maken. Mensen met een jodiumtekort lopen het risico op hypothyreoïdie. Jodiumtekort komt veel voor en treft bijna een derde van de wereldbevolking. Het komt echter minder vaak voor bij mensen uit ontwikkelde landen zoals Nederland, omdat jodium aan bepaalde voedingsmiddelen wordt toegevoegd. Toegevoegd jodium zit in sommige vleeswaren, gejodeerd keukenzout en bakkerszout.[2] Als je een jodiumtekort hebt, voeg dan gejodeerd tafelzout toe aan je maaltijden of eet meer jodiumrijke voedingsmiddelen zoals zeevis, eieren, zuivelproducten en zeewier. Jodiumsupplementen zijn niet nodig, omdat je voldoende jodium uit je dieet kunt krijgen. Sommige onderzoeken hebben aangetoond dat te veel jodium de schildklier kan beschadigen.[3]

Sardines in restaurant 'Esplanada do Cantinho' te Lissabon (Portugal) / Bron: Martin Sulman

Selenium

Selenium is een belangrijk spoorelement en antioxidant voor de schildklierfunctie. Het vormt een noodzakelijke bouwsteen voor de schildkliersynthese. Dit essentiële mineraal heeft ook antioxiderende voordelen, wat betekent dat het de schildklier kan beschermen tegen schade door moleculen die 'vrije radicalen' worden genoemd. Het toevoegen van seleniumrijk voedsel aan je dieet is een goede manier om je seleniumniveau te verhogen. Selenium is vooral aanwezig in paranoten, tonijn, sardines, eieren en peulvruchten. Vermijd echter het gebruik van een seleniumsupplement, tenzij je arts je dit heeft aangeraden. Supplementen bieden grote doses en selenium kan in grote hoeveelheden toxisch zijn.

Zink

Net als selenium helpt ook zink het lichaam om schildklierhormonen te 'activeren'. Zink helpt TSH te reguleren, het hormoon dat de schildklier vertelt schildklierhormonen vrij te geven. Een zinktekort is zeldzaam in ontwikkelde landen, omdat zink overvloedig aanwezig is in allerlei voedingsmiddelen. Als je echter hypothyreoïdie hebt, moet je proberen meer zinkrijke voedingsmiddelen te eten, zoals vlees, kaas, graanproducten en noten.

Trage schildklier en voeding

Er zijn voedingsmiddelen bekend die de schildklierfunctie kunnen verbeteren en daarmee de stofwisseling en vetverbranding stimuleren. Wanneer deze voedingsmiddelen op regelmatige basis worden gebruikt, kunnen ze de symptomen van een traag werkende schildklier enigszins verlichten. Onderstaande adviezen zijn niet bedoeld als vervanging van medicatie. Pogingen om op eigen houtje de medicatie te staken of te verminderen worden ten zeerste afgeraden.

Paranoten bevatten veel selenium / Bron: Gadini, Pixabay

Voedingsmiddelen die selenium bevatten

Selenium speelt onder meer een belangrijke rol in een goede werking van de schildklier. Voorbeelden van voedingsmiddelen die veel selenium bevatten zijn volkoren brood (en andere graanproducten), zemelen, paranoten, tonijn, uien, tomaten, broccoli, vis, schelp- en schaaldieren, vlees, eieren, kip, lever, en knoflook. Deze voedingsmiddelen scoren ook hoog wat betreft andere voedingsstoffen en vezels, welke kunnen bijdragen tot een verbetering van de algehele gezondheid en gewichtsbeheersing. Volle graanproducten bevatten B-vitaminen, die de schildklierfunctie helpen verbeteren. Vooral B1, B2, B3 en B 6 zijn belangrijk voor de schildklieractiviteit.

Vezelrijke voedingsmiddelen

Gezond gewicht handhaven / Bron: Istock.com/VladimirFLoyd

Voedingsvezels zijn onverteerbare bestanddelen in plantaardige producten, zoals groenten, noten, fruit en peulvruchten. Een vezelrijk dieet wordt aanbevolen voor mensen die worstelen met een traag werkende schildklier. Een dergelijk dieet verbetert je vermogen om een gezond gewicht te handhaven.

Ook is het een heel karwei voor het spijsverteringssysteem om de vezels af te breken, waardoor de stofwisseling en vetverbranding wordt gestimuleerd. Maar verhoog je vezelinname niet tot meer dan 35 gram per dag, want dit kan tot overmatige stoelgang, opgeblazenheid en winderigheid leiden. En als je synthetisch schildklierhormoon (in tabletvorm) van de arts krijgt voorgeschreven, weet dan dat overmatige inname van vezels hiermee kan interfereren.

Frambozen / Bron: Sunny Forest/Shutterstock

Antioxidant-rijke voedingsmiddelen

Antioxidanten zijn krachtige voedingsstoffen die de strijd aangaan met vrije radicalen in het lichaam, waardoor het de ontwikkeling van bepaalde (soms levensbedreigende) ziekten tegengaat. Antioxidanten kunnen ook de schildklierfunctie verbeteren. Het medisch centrum van de Universiteit van Maryland in de VS raadt antioxidant-rijke voedingsmiddelen zoals bosbessen, kersen, tomaten, granaatappels (zie afbeelding bovenaan het artikel) en rode paprika aan. Maar je kunt ook denken aan gojibessen, gedroogde pruimen, rozijnen, aardbeien, frambozen, sinaasappels en druiven. Antioxidant-rijke groenten zijn boerenkool, spinazie, spruitjes, broccoli, rode bieten, rode peper, rode uien, mais, aubergine en wortelen.

Volkorenbrood / Bron: Istock.com/Lyashik

IJzerrijke voedingsmiddelen

Voedingsmiddelen die rijk zijn aan ijzer kunnen de schildklierfunctie helpen verbeteren. IJzer is te vinden in verschillende voedingsmiddelen, zoals mager rood vlees, tonijn, zalm, mosselen, de meeste bonen, bladgroenten, tofu en volkorenbrood. Veel van deze voedingsmiddelen zijn verder rijk aan vezels, antioxidanten en B-vitaminen, waardoor je dus meerdere vliegen in één klap slaat.

Noot:
[OLIST]Dominik H Pesta nd Varman T Samuel. A high-protein diet for reducing body fat: mechanisms and possible caveats. Nutr Metab (Lond). 2014; 11: 53.
Voedingscentrum. Jodium. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/jodium.aspx (ingezien op 20-09-2018)
Alessandro Prete, Rosa Maria Paragliola, and Salvatore Maria Corsello. Iodine Supplementation: Usage “with a Grain of Salt”. Int J Endocrinol. 2015; 2015: 312305.[/OLIST]