Hoe ongezond is cola? Over suiker, cafeïne, gebit, kinderen

Dat cola niet in het rijtje gezonde voedingsmiddelen thuis hoort, zullen weinig mensen bestrijden. Toch is het drankje onverminderd populair en wordt het over de hele wereld gedronken. Maar hoe ongezond is een glaasje cola nu echt? Er worden nogal eens tegenstrijdige zaken beweerd. Alles informatie op een rij over suiker, zoetstoffen, cafeïne, koolzuur en fosforzuur. En de vraag hoe slecht cola is voor je tanden en of de frisdrank geschikt is voor kinderen. Cola is nog altijd enorm populair. Het drankje is in allerlei soorten, maten en smaken te krijgen. De bekendste naam is natuurlijk Coca-Cola, gevolgd door merken als Pepsi Cola, River Cola, First Choice en Dr. Pepper. Maar ook iedere supermarkt in Nederland heeft cola van het eigen huismerk. Naast dit bruine goedje is er natuurlijk nog een heel assortiment aan andere frisdranken. Denk alleen al aan sinas, cassis en 7Up. Toch halen die frisdranken het qua populariteit niet bij cola.

De kolanoot: originele basis voor Coca-Cola

De kolanoot is de vrucht van de kolaboom. Van origine komen deze bomen alleen voor in de regenwouden van Afrika. De noot smaakt bitter en bevat cafeïne. De kolanoot wordt al gebruikt in Afrikaanse culturen. Men kauwt op de noten, vaak als onderdeel van een ceremonie. In de westerse wereld is de noot vooral bekend geworden door het gebruik ervan in Coca-Cola. Dit was overigens al in 1886 het is onwaarschijnlijk dat de noot vandaag de dag nog altijd gebruikt wordt in het wereldberoemde drankje.

Wat zit er precies in cola?

Het is algemeen bekend dat het exacte recept van Coca-Cola naarstig geheim wordt gehouden. Maar de ingrediënten staan natuurlijk wel gewoon op het etiket. Daarbij zit er zeker verschil in de verschillende merken qua smaak, maar als je naar de ingrediënten kijkt, en dan vooral naar hoe (on)gezond ze zijn, dan is er maar weinig onderscheid. De belangrijkste stoffen in cola zijn:

• Cafeïne,
• Fructosestroop of suiker,
• Koolzuurhoudend water,
• Fosforzuur,
• Karamel.

De cafeïne in cola

Een ander bekend ingrediënt in cola is cafeïne. Toch zit er niet zoveel cafeïne in als soms wordt beweerd. Duidelijk minder dan in koffie of thee, bijvoorbeeld. In 100 ml zwarte thee zit 30 mg, terwijl in dezelfde hoeveelheid cola maar 10 gram cafeïne aanwezig is. In chocolade zit overigens ook meer dan in cola.

Hoeveel suiker zit er in cola?
In cola zit veel suiker in de vorm van fructosestroop en dat is een belangrijke reden waarom het zo lekker wordt gevonden. Het geeft het drankje een heerlijke zoete smaak en deze koolhydraten leveren veel energie. Per 100 ml tref je zo'n 10,6 gram suiker aan. Een blikje van 330 ml levert je dus maar liefst 35 gram suiker. Ter vergelijking: een standaard suikerklontje weegt 4,4 gram. Een longdrinkglas cola van 200 ml staat dus gelijk aan zo'n 5 suikerklontjes.

Het koolzuurhoudende water

Cola is geen cola zonder de prik of belletjes. De prik in frisdranken wordt gemaakt door CO2 onder druk in te brengen. Het inbrengen van CO2 wordt ook wel carboniseren genoemd. In het Engels worden frisdranken dan ook wel 'carbonated drinks' genoemd. De inhoud van de fles staat dus onder druk. Dit is ook duidelijk te merken, wanneer je een fles opent. Je hoort het sissende geluid van het ontsnappende gas, waarbij de overdruk verloren gaat. Daarnaast merk je bij sommige flessen ook, dat de fles slap wordt.

Voor veel mensen geldt dat cola waar de prik uit is, niet meer echt lekker is. Het prikkelende gevoel in je mond is iets voor veel mensen als prettig wordt ervaren. In een liter zit ongeveer 5-8 gram koolzuur of CO2. CO2 is niet schadelijk voor mensen en heeft verder geen gevolgen. CO2 is immers wat wij zelf uitademen en weer door planten opgenomen wordt. Overigens doet het koolzuurhoudende water ook meteen dienst als conserveringsmiddel en als smaakversterker.

De toevoeging fosforzuur

Fosforzuur wordt soms op etiketten ook wel aangeduid met alleen het E-nummer: E338. Daarmee valt deze toevoeging in de categorie van voedingszuren. Per 100 ml zit er ongeveer 54 mg fosforzuur in cola. Het zit in de frisdrank om de sterke en frisse smaak te maken. Daarbij dient het ook als een soort smaakversterker. Vanzelfsprekend geeft fosforzuur een erg zure smaak. Het gebruik van fosforzuur zorgt er ook voor dat de zuurgraad van cola erg hoog is.

Cola is zoet, maar ook zuur?

De zuurgraad van cola is inderdaad erg hoog. Namelijk een pH-waarde van 2,5. Hoe lager dit getal, hoe zuurder. Daarbij moet je weten dat het lineaire schaal is maar logaritmisch. Dit betekent dat een pH-waarde van 3 tien keer zo zuur als een waarde van 4. Ter vergelijking: citroenzuur heeft een pH-waarde van 1, een appel heeft pH-waarde van 2. De meeste andere producten hebben een hogere pH-waarde en dus een lager zuurgraad. Een aantal voorbeelden: bier (4), kaas (5), zalm (6), melk (6) en eieren (7).

Toch smaakt cola niet zuur. Dit komt door de grote hoeveelheid suiker die ook in het drankje zit. Die overdosis aan suiker is dus echt nodig om het drankje lekker te doen smaken. Helaas betekent het dus ook dat je een grote portie calorieën binnen krijgt.

Is cola slecht voor de tanden?

De combinatie van ingrediënten in cola maakt dat het niet erg gezond is voor je gebit. Bij pH-waardes lager dan 5,5 wordt namelijk je tandglazuur aangetast. En door de sterke zuurheid van cola, is dat significant. Daarbij komt nog eens dat suiker in de mond al vergist wordt, door de daar aanwezige bacteriën. Hierbij ontstaat er ook weer een zuur, dat je tanden aantast. Daarbij is er dan nog het fosforzuur dat het calcium van het glazuur verwijdert.

Cola is dus inderdaad niet goed voor je tanden en een goede reden om niet teveel cola te drinken. Ook wanneer je de cola doorslikt, blijven de zuren nog in je mond aanwezig en dus schadelijk voor je gebit. Om die reden is cola drinken met een rietje gezonder. Er komen dan minder zuren in je mond terecht. Helaas is het gevoel van cola in de mond één van de aspecten dat mensen zo aanspreekt.

De verslavende werking van cola

Door de cafeïne kan deze frisdrank zeker verslavend werken. Zoals gezegd is de hoeveelheid cafeïne minder groot dan in koffie en thee. Aangezien de meeste mensen deze twee warme dranken zeer regelmatig drinken, zal een glaasje cola niet een groot verslavend effect hebben. Maar wanneer iemand veel cola drinkt en geen thee of koffie, dan kan er wel een cafeïne verslaving optreden. Vooral in Amerika, het land van de cola, komt dit zeker voor.

Vergeleken met andere frisdranken

Vaak wordt cola los genoemd van andere frisdranken. Maar kijk je naar sinas, cassis of andere frisdranken met prik, dan gelden hiervoor grotendeels dezelfde zaken, bezwaren en gezondheidsrisico's. In de meeste andere frisdranken zit echter geen cafeïne, dus dat maakt cola wel iets erger. Maar kijk je naar suiker, en zuurtegraad dan zijn de andere frisdranken geen verstandig alternatief voor cola.

Hoe zit het met de light varianten?

Vanaf de jaren tachtig zijn er light varianten geïntroduceerd. De bekendste is Coca-Cola Light, maar ook bijna alle andere merken hebben wel een dergelijke variant in het assortiment. En soms zelfs meerdere. Zo kun je tegenwoordig ook kiezen voor Coca-Cola Zero en de Coca-Cola Life variant. Het grote verschil is de hoeveelheid suiker. Bij Light en Zero is alle suiker vervangen door zoetstoffen als aspartaam en acesulfaam-K. Bij de Life variant is een gedeelte van de suiker vervangen door de natuurlijke zoetstof stevia.

Qua koolhydraten zijn deze smaken dus veel beter dan de standaard cola. Je krijgt er echter wel zoetstoffen voor terug. Voor wat betreft de gezondheidsgevolgen zijn de meningen ook verdeeld over deze zoetstoffen. Er wordt wel beweerd dat ze kankerverwekkend zouden zijn. Naast de grote nadelen van suiker, zijn de andere stoffen nog gewoon aanwezig en gelden daar dus ook nog gewoon dezelfde bezwaren en risico's voor. Light is dus zeker niet gezond, maar waarschijnlijk wel minder ongezond.

Mogen kinderen cola drinken en zo ja vanaf welke leeftijd?

De ene ouder probeert de kinderen zo lang mogelijk van de cola af te houden, de ander ziet er geen kwaad in. Met mate is in ieder geval een goed advies. Veel jonge kinderen zullen het niet eens lekker vinden, maar veel kinderen vanaf acht jaar en ouder lusten wel cola. De hoge zuurgraad en risico's voor het gebit zijn zeker een reden om de cola-consumptie te willen beperken.

De hoeveelheid suiker is voor sommige kinderen ook teveel van het goede. Ze kunnen erg actief raken van de dosis energie. Maar bij veel andere zoete drankjes zal dat niet heel anders zijn. De combinatie met cafeïne kan dit effect overigens wel versterken. Bovendien is het eerdere genoemde risico op een verslavende werking groter bij kinderen, omdat ze meestal niet gewend zijn aan cafeïne in hun voeding.

Als medicijn: is cola soms juist goed?

Cola wordt ook wel eens medicinale eigenschappen toegedicht. En dat is eigenlijk niet zo vreemd. Want toen Coca-Cola in 1886 werd uitgevonden door de apotheker John Pemberton, was het doel het als medicijn te gaan verkopen. Het wordt ook vandaag de dag nog wel eens als wondermiddeltje genoemd. Denk daarbij aan middel tegen misselijkheid, diarree en een zere keel.

Cola als schoonmaakmiddel?

Het is algemeen bekend dat je met cola roest kunt verwijderen. Maar daarnaast kan het ook helpen om andere zaken schoon te krijgen. Voorbeelden zijn aangebrande pannen, kalkaanslag in je toilet en zelfs kauwgom in je haar of aan je schoenen. Door iets een tijdje in cola te laten weken, krijgt het zuur in de cola de kans om van alles aan te tasten. Hierdoor is schoonmaken na enkele uren vaak een stuk gemakkelijker geworden.

Lees verder

• Coca Cola Life: Nieuw, groen, gezond en nog net zo lekker?
• Hoe gezond zijn zoetstoffen als aspartaam, stevia, sacharine
• Hoe ongezond is pizza, patat, chips en ander 'slecht' eten?
• Cafeïne: gezond en nuttig of beter vermijden?
• Zijn E-nummers ongezond?