Boter versus margarine

In de volksmond lijken boter en margarine, en zelfs ook halvarine, eenzelfde product te zijn. Je smeert het op je brood ( kuipje) en daarbij kun je zowel met boter als een pakje margarine ook nog bakken en braden. Toch is er een groot verschil tussen boter en margarine want, boter wordt gemaakt van natuurlijke ingrediënten, terwijl margarine, en daarbij ook halvarine, een industrieel product en een kunstboter is. De titel hierboven had dus evengoed 'Natuurboter versus kunstboter' kunnen luiden. Bovendien was 'Kunstboter' ook echt de naam die dit product droeg tot 1889. Pas na dit jaar werd het officieel omgedoopt in Margarine. Maar wat is nu het verschil? Is boter gezonder dan margarine, of vise versa, of maakt het allemaal niets uit?

Boter

• Boter bestaat voor minimaal 80% en maximaal 90% uit melkvet
• Boter is een puur natuur product waar verder niets onnatuurlijks aan toegevoegd wordt.
• De vetten die in boter zitten zijn voor het grootste deel verzadigde vetten
• Boter bevat van natuurlijke 'herkauwerstransvetten' die geen schade voor de gezondheid leveren

Boter bevat van nature grote hoeveelheden vitamines zoals:

• ]Vitamine A
• Vitamine D
• Vitamine E
• Vitamine B12
• Vitamine K2

Margarine

• Bestaat voor minimaal 80% en maximaal 90% uit plantaardige vetten
• Is een bewerkt product. Alles wat erin zit moet worden toegevoegd. Dus ook vitamines
• De vetten die in margarine zitten zijn voor het grootste deel onverzadigde vetten
• Margarine bevat kunstmatige transvetten die gevaarlijk zijn voor de gezondheid

De toevoegingen bestaan uit:

• Synthetische en gemodificeerde vetzuuresters
• Emulgatoren
• Lecithinen
• Conserveermiddelen
• Voedingszuren
• Smaakstoffen
• Boterkleurstof
• Toegevoegde vitamines

Margarine is geen boter

Hoewel het in gebruik lijkt of er weinig verschil bestaat tussen een pakje roomboter en een pakje of kuipje margarine is het verschil wel degelijk erg groot. Het grootse verschil is dat boter een puur natuur product is en margarine of, zoals je begrijpt, ook halvarine, een bewerkt chemisch product is. Dat veel mensen zich hier niet van bewust zijn is niet zo vreemd. Je smeert het allebei op je boterham en je bakt en braad met een pakje margarine hetzelfde als met boter.

Maar, wil dit dan ook per definitie zeggen dat onnatuurlijk geproduceerde margarine ongezond is?

De tegenstanders van margarine, en ook halvarine, beweren dat het eten en toepassen van margarine/halvarine zelfs zó ongezond is dat het bij kan dragen aan het ontstaan van gezondheidsklachten en zelfs ziektes. Dit komt voornamelijk door de transvetten die ontstaan bij het hardingsproces van de vloeibare olie met als doel die smeerbaar of hard te maken.
De voorstanders of liever gezegd de instanties die voorkeur geven aan margarine boven boter zijn o.a. het voedingscentrum, vaak diëtisten, en ook de Nederlandse Hartstichting die je aanraden om voor margarine en nog liever halvarine te kiezen i.v.m. teveel verzadigde vetten in roomboter die slecht zijn (is hun overtuiging) voor hart en vaten. Dit zijn niet de minste instanties en dat maakt de verwarring des te groter.

Broodje aap verhaal

Het verhaal gaat dat margarine per ongeluk ontdekt zou zijn omdat het in eerste instantie de bedoeling zou zijn geweest om iets te vinden wat kalkoenen in versneld tempo zou vetmesten. Dit bleek niet te werken en daarom zou het product in plaats daarvan zijn aangewend, na aanpassingen, als margarine voor de consument. Dat dit een waargebeurd verhaal is, is heel onwaarschijnlijk. Toch staat margarine en zéker halvarine onder de mensen die kritisch zijn op voeding, en dus zoveel mogelijk proberen uit te vinden wat gezond of ongezond is, zo ook betreft margarine versus boter, als ongezond te boek.

De beweringen die worden gemaakt over de ongezondheid van margarine zijn

• Het bestaat uit zeer grote hoeveelheden transvetzuren
• Het ondermijnt het immuunsysteem
• Het verhoogt tot drie keer toe de kans op verstopte kransslagaders
• Het verhoogt tot vijf keer toe de kans op kanker
• Het verhoogt het gehalte aan lipoproteine-a en dus de kans op arteriosclerose
• Het verlaagt de kwaliteit van moedermelk
• Het verlaagt de insuline respons
• En...het bevat 27 ingrediënten die ook in verf zitten!

De mening van De Nederlandse Hartstichting

Op de site van de Nederlandse Hartstichting staat te lezen dat overtuigend is aangetoond dat voedingsmiddelen die rijk zijn aan onverzadigde vetzuren, zoals in zachte margarines of plantaardige oliën, het risico op coronaire hartziekten verlagen ten opzichte van voedingsmiddelen die rijk zijn aan verzadigde vetzuren, zoals boter en harde margarines.

'Teveel verzadigd vet of transvet verhoogt het cholesterolgehalte in het bloed. Hierdoor neemt de kans op hart- en vaatziekten toe. Kies voor producten met onverzadigde vetten, zoals halvarine in een kuipje, vloeibare margarine in een spuitfles, olie, vette vis en noten. En kies bijvoorbeeld voor magere en halfvolle producten.'
(Bron: Hartstichting 2018)

Terug naar Echte boter

Mensen denken dat roomboter en dus boter veel vetter is en daarom automatisch slecht voor de gezondheid. Dit komt ook vooral omdat er op die manier ook voorgelicht wordt. Door de jaren heen hebben we steeds te horen gekregen dat vooral verzadigde vetten vermeden moeten worden omdat ze slecht voor het cholesterolgehalte zijn en daardoor weer bijdragen aan het ontstaan van hart en vaatziekten. Het vetgehalte van 80 tot 90 % in boter is verzadigd vet, Waardoor dus die link is ontstaan naar het idee dat boter dus heel slecht is omdat het uit slechte vetten bestaat.
Inmiddels kun je uit vele hoeken en gaten lezen en horen via lezingen (ook op YouTube) van mensen die zich met gezondheid en voeding bezighouden dat verzadigde vetten helemaal niet ongezond zijn en dat wij die vetten juist heel erg nodig hebben om beter de vitamines die vetoplosbaar zijn te kunnen opnemen in ons lichaam. Het gaat hier om de vitamines A,D,E en K.
Deze vitamines zitten van nature al in boter en wanneer je boter ook nog eens gebruikt bij andere voedingsmiddelen die deze vitamines ook bevatten zoals bijvoorbeeld de provitamine A in wortelen dan kunnen ook die vitaminen beter worden opgenomen in het lichaam. Juist door dat klontje boter.

De optelsom van boter:

• Boter is een natuurproduct gemaakt van melk en room van de koe
• Wat calorieën betreft is er weinig verschil tussen boter en margarine
• In boter zitten geen gevaarlijke transvetten die zijn ontstaan door chemische processen.
• Verzadigde vetten zijn veel minder slecht dan transvetten
• boter heeft een veel vollere smaak dan margarine

Bederven van boter en margarine

Insecten of bacteriën hebben geen invloed op margarine. Zet maar eens een open kuipje margarine of halvarine ergens in een hoekje. Je hoeft niet bang te zijn dat het gaat schimmelen of rotten of stinken want er komt geen vlieg op af. Zelfs micro-organismen kunnen er niet op groeien. Boter daarentegen kan wel gaan schimmelen. Wanneer je zwarte stippen in de boter ziet verschijnen dan kun je deze niet meer eten.

Lees verder

• Vetten en oliën. Het juiste gebruik
• Waarom opletten met Transvetten?
• Waarom goede voeding zo belangrijk is
• Vitaminen, mineralen en spoorelementen
• Vitamine D is heel belangrijk voor een gezond lichaam