Ontwikkeling van het melkgebit en het permanente gebit

Vanaf het moment dat je baby tanden krijgt, begint de verzorging van het melkgebit en daarna het permanente gebit. Maar wanneer kun je de eerste tandjes verwachten en hoe is het verloop van de tanden? Als dit algemene kennis is, dan kan je inspelen op de eventuele symptomen die komen kijken bij het doorkomen van het melkgebit en het permanente gebit.

Wanneer krijgt mijn baby tanden?

Het grootste gedeelte van de kinderen krijgen hun eerste tanden tussen de vier en zeven maanden. Voor de vroege vogel kan het eerste wit al te zien zijn na drie maanden en voor de late ontwikkelaar kan het een jaar of zelfs langer duren. Als de eerste tand doorbreekt, vier deze mijlpaal dan door foto's te maken en de datum te noteren in het babyboek van je kind.
De ontwikkeling van tanden start al in de baarmoeder, waar de tanden zich vormen in het tandvlees. Tanden komen een voor een door in een periode van enkele maanden. En vaak, maar niet altijd, in de volgende volgorde: eerst onderin de middelste twee tanden, dan bovenin de middelste twee, daarna degene aan de zijkant en achterkant. Ze komen er niet allemaal even recht uit, maar vrees niet, dit kan met de tijd nog enigszins rechttrekken.
De laatste tanden (tweede set kiezen, achterin de mond boven en onder) komen ongeveer met het vieren van het tweede levensjaar. Als je kind drie is dan zou het de volledige set van 20 melktanden moeten hebben. Deze zouden niet moeten uitvallen tot je kind ongeveer zes jaar is en de volwassen tanden door beginnen te zetten.

Welke symptomen komen er met het doorzetten van de tanden?

Experts zijn het er niet over eens of tanden krijgen nu echt zorgt voor symptomen zoals wazigheid, diarree en koorts, of dat deze symptomen zo vaak voorkomen dat ze gewoon toevallig met tanden krijgen samenvallen. Vele ouders ervaren ongemakken als de baby tandjes begint te krijgen (al gaan sommige baby's er probleemloos doorheen). De problemen die je baby kunnen plagen zijn:

• Kwijlen (wat kan leiden tot een uitslag op het gezicht)
• Opgezwollen en gevoelig tandvlees
• Geïrriteerdheid of wazigheid
• Bijten
• Weigeren van voeding
• Slaapproblemen

Vele ouders ervaren ook een dunne stoelgang, snotneus of koorts net voordat een nieuwe tand doorkomt. De meeste experts denken dat dit niet met elkaar samenhangt. Een kinderarts genaamd William Sears (auteur van The Baby Book, populair in Amerika) gelooft er wel in. Hij gelooft wel dat tanden krijgen samen kan gaan met diarree en een milde luier uitslag, omdat het speeksel dat extra geproduceerd wordt in zijn maag komt en de ontlasting verdund. En een ontsteking in het tandvlees kan een kleine verhoging tot 38 graden veroorzaken.
Aan de andere kant zijn er experts in kinderontwikkeling die zeggen dan tanden krijgen geen oorzaak kan zijn van koorts, diarree, overgeven of verlies van eetlust. Maar dat dit losstaande symptomen zijn die nader onderzocht moeten worden. Een indirect verband via stress zou wel kunnen. Tanden krijgen zorgt voor stress, wat zorgt voor een grotere vatbaarheid voor infecties.
De experts zijn het allen eens over het feit dat je je huisarts moet inschakelen als je kind symptomen heeft die jou verontrusten of als zijn temperatuur hoger dan 38,3 graden is (38 graden bij baby's jonger dan drie maanden), rectaal gemeten. De huisarts kan je helpen in het bepalen of je baby problemen heeft die medische hulp vragen, zoals een oorontsteking. Als je baby dunne stoelgang heeft, maar geen diarree, maak je dan geen zorgen, dit gaat vanzelf weer over.

Wat kan je doen om je baby's ongemakken te verzachten?

Geef je kind iets om op te kauwen, zoals een stevige rubberen bijtring of een koud washandje. Als je baby oud genoeg is om vaste voeding te eten, dan kunnen koude voedingsmiddelen (zoals yoghurt of appelmoes) ook verlichting geven. Maar ook het wrijven van een schone vinger, zacht mar stevig over het tandvlees, kan helpen.
Als deze methodes niet helpen, dan geven sommige doktoren pijnstillers in de vorm van medicatie. Overleg altijd eerst met je huisarts of dit verstandig is. Gebruik echter nooit aspirine als pijnstiller, dit kan syndroom van Reye veroorzaken (zeldzame, maar fatale toestand).
Je kan het tandvlees ook inmasseren met een pijn verlichtende gel. Maar overleg eerst met je huisarts voordat je dit gaat gebruiken. Als je teveel gebruikt kan het je achterkant van je baby's nek verlammen en zijn kokhals reflex verzwakken (hetgeen hem helpt om niet te stikken in zijn eigen speeksel). De gels zijn over het algemeen veilig in gebruik, maar kunnen in zeldzame gevallen tot allergische reacties leiden.
Als kwijl een uitslag op het gezicht van je baby veroorzaakt, veeg het er dan af met een zacht katoenen doekje. Maar ga niet wrijven. Je kunt zijn huidje/kinnetje ook met petroleum jelly (vaseline) insmeren, om verdere irritatie te voorkomen.

Tanden krijgen en verkiezen; de tijdlijn

Zelfs voor de geboorte zijn de eerste stukjes tand zich aan het ontwikkelen in het tandvlees. Onderstaande tijdlijn is slechts een ruwe richtlijn. Het is ook normaal als je baby zijn eerste tand met drie maanden krijgt of pas met een jaar.
Baby
5 maanden
(range: 4 tot 10 maanden)
Tanden krijgen begint. Het tandvlees kan rood en opgezwollen zijn.
8 maanden
(range: 6 tot 10 maanden)
De eerste tand komt op, vaak onderin in het midden. Die twee tanden komen meestal tegelijk op.
Wist je dat ... De onderste tanden vaak eerder komen dan de bovenste tanden..
10 maanden
(range: 8 tot 12 maanden)
Bovenste midden tanden komen door.
Wist je dat ... Meisjes vaak eerder tanden krijgen dan jongens.
11 tot 12 maanden
(range: 10 tot 16 maanden)
Onderste tanden naast de middelste tanden komen op.
Wist je dat ... Tanden vaak in tweetallen opkomen, een links en een rechts.

Kleuter

12 maanden
(range: 9 tot 13 maanden)
Bovenste tanden naast de middelste tanden komen door.
Let op: als je baby geen tanden heeft of tekenen geeft dat ze doorkomen, geef dit dan door aan zijn huisarts. Maar raak niet in paniek: sommige kinderen krijgen pas enkele maanden na hun eerste verjaardag tandjes. En halen achterstallig 'onderhoud' ruim in.
15 maanden
(range:13 tot 18 maanden)
De eerste molaren boven en onder komen tegelijk op.
Wist je dat ... Het melkgebit witter en kleiner is dan het permanente gebit.
18 maanden
(range: 16 tot 22 maanden)
De scherpe, puntige tanden, snijtanden genoemd komen door boven- en onderin.
26 maanden
(range: 23 to 31 maanden)
De achterste tanden, de tweede molaren, gaan doorkomen onderin het gebit.

Peuter

26 maanden
(range: 25 tot 33 maanden)
De tweede molaren aan de bovenkant komen door, nadat ze in de onderkant zijn doorgekomen.
3 jaar
Het melkgebit met zijn 20 tanden is compleet.
4 jaar
Kaak en gezichtbotten groeien, waardoor er ruimte komt tussen het melkgebit en het komende permanente gebit.

Grotere kind

6 tot 12 jaar
Je kind gaat zijn melkgebit verliezen. Gedurende deze jaren is zijn gebit samengesteld uit melktanden en tanden van het permanente gebit, terwijl de een de ander vervangt.
De tanden kunnen in elke volgorde uitvallen, maar je kind kan de tanden ook verliezen in dezelfde volgorde als dat ze gekomen.
De middelste tanden zijn vaak de eerste die uitvallen (6 of 7 jaar), gevolgd door de tanden die ernaast zitten (7 of 8 jaar).
De molaren kunnen ze op elk moment daarna verliezen, maar hoogstwaarschijnlijk zijn ze weg tussen de 9 en 12 jaar.
12 jaar
Je kind heeft een set van 28 permanente, volwassen tanden. Zijn verstandskiezen kunnen tussen het 16e en 19e doorkomen.

Wist je dat ...

• als de melktanden van je kind pas laat komen, de kans groter is dat ze er ook sneller uit gaan?
• er ook baby's geboren worden met tandjes?
• je het gebit van je kind moet laten controleren als zijn tanden voor zijn vierde jaar uitvallen? Om te controleren of er geen onderliggende ziekte in het spel is.
• er kinderen zijn die nog hun hele melkgebit hebben op achtjarige leeftijd? Dan is het wel handig om een scan te laten maken om te zien hoe het de onderliggende tanden gaat.
• het permanente gebit in het begin nog hele uitgesproken richeltjes heeft? Omdat er nog nauwelijks iets mee gedaan is (kauwen).
• de verzorging van het gebit van je kind begint bij het doorkomen van het eerste tandje?!

Lees verder

• Aan tafel! Eetproblemen bij peuters
• Verzorging van het melkgebit
• Voeding die je beter kunt mijden voor je baby/kind
• Vaste voeding introduceren bij je baby