Hardlopen: voordelen voor de mentale gezondheid

Veel mensen die ervaring hebben met een langere periode regelmatig hardlopen geven aan dat ze zich sterker voelen, minder stress ervaren en meer energie hebben. Waardoor komt dat? De afgelopen jaren is er veel wetenschappelijk bewijs gevonden voor de positieve invloed van regelmatig bewegen op de mentale gezondheid en het cognitief (=verstandelijk) functioneren. Hardlopen is bij deze onderzoeken een veel toegepaste manier van bewegen. Hardlopen wordt ook steeds vaker toegepast bij de behandeling van depressie. Een langere periode van regelmatig hardlopen heeft positieve invloed op:

• stressbestendigheid;
• vermindering gevoelens van spanning en angst;
• het zelfbeeld;
• de eigen-effectiviteitsverwachting bij het sporten (meer zelfvertrouwen);
• de kwaliteit van slapen.

Hoe leidt regelmatig hardlopen tot een beter mentaal welzijn?

De gunstige effecten van regelmatig hardlopen op het mentale welzijn wordt veroorzaakt door de veranderende hormoonspiegels, en van een aantal neurotransmitters waaronder endorfine. Naast het mentale welzijn heeft regelmatig hardlopen ook positieve effecten op het cognitief functioneren. Dit komt door aanmaak van nieuwe neuronen en kleine bloedaderen (haarvaten) in de hersenen.

Hierdoor:

• verbetert de reactiesnelheid bij eenvoudige cognitieve taken bijvoorbeeld het reageren op een signaal (simple reaction time);
• verbetert de reactiesnelheid bij meer complexe cognitieve taken bijvoorbeeld wanneer er gekozen moet worden uit meerdere reacties op een signaal (choice reaction time);
• verbetert het concentratievermogen;
• verbetert het leervermogen, ook op latere leeftijd (door toename hersenplasticiteit als gevolg van sporten);
• neemt cognitieve achteruitgang af, met name bij ouderen.

Naast aanpassingen in de hersenen vinden er in de rest van het lichaam ook aanpassingen plaats die het mentale welzijn en cognitief functioneren positief beïnvloeden:

• Groei van het zenuwnetwerk: aanmaak van nieuwe zenuwen in de hersenen en naar de actieve spieren;
• Aanmaak van nieuwe synapsen.

Hierdoor kunnen actiepotentialen (zenuwsignalen) sneller van en naar de spieren toe, waardoor coördinatie en balans toeneemt.

Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat hardlopen buiten en in de vrije natuur een groter positief effect heeft op het cognitief functioneren dan hardlopen op een hardloopband in het fitnesscentrum. Dat komt onder andere omdat het oppervlak van een hardloopband gedurende de hele training gelijk blijft, en de omgeving van het fitnesscentrum nauwelijks verandert. Wanneer men buiten hardloopt is de ondergrond steeds ongelijk, en de omgeving verandert continu. Daardoor worden de hersenen, sensorische zenuwen, motorische zenuwen en de spieren meer geactiveerd wat de aanmaak van nieuwe zenuwcellen en bloedvaten meer bevordert. Naast de cognitieve voordelen wordt hardlopen in de vrije natuur (afhankelijk van de weersomstandigheden) vaak ervaren als fijner en minder saai dan hardlopen op de loopband.

Meer gemotiveerd voor een gezonde leefstijl

Mensen waarbij hardlopen (of een andere duursport) een vast onderdeel van hun leefstijl uitmaakt gaan vaak meer bewust om met hun mentale- en fysieke gezondheid. Dit komt doordat hardlopen mentale en fysieke inzet en prestatie vereist. Sporters kunnen alleen goed presteren wanneer ze goed voor zichzelf zorgen door gezond te eten, voldoende te slapen, verantwoord met alcohol te om gaan en het liefst niet te roken. Dit maakt dat ze gemakkelijker bewust kiezen voor een gezonde leefstijl omdat dit voor hen duidelijk direct gelinkt is aan hun gezondheid, fitheid en hun sportprestaties.