Moringa oleifera: gezondheidsvoordelen en voedingsstoffen

Moringa oleifera is een boom uit de familie Moringaceae (een familie van tweezaadlobbige planten) en in Europa bekend als de mierikswortelboom, levensboom, wonderboom, benboom of drumstickboom. De boom is inheems in de Himalaya-regio in het noordwesten van India. Het gewas wordt al millennia lang in de traditionele Indiase geneeskunde, de ayurveda, gebruikt. Het werd ontdekt door de Britten tijdens de koloniale periode in India en verspreidde zich door hen naar andere Britse koloniën. Omdat het goed bestand is tegen warme en droge klimaten, groeit de plant nu wereldwijd in de tropen en subtropen, vooral in Afrikaanse, Arabische, Zuidoost-Aziatische en Caribische gebieden. De bladeren en vruchten van de boom kunnen worden verwerkt in medicijnen. Vanwege zijn hoge voedingswaarde staat de boom ook bekend als wonderboom. De boom en blaadjes hebben een zeer hoge voedingswaarde en bevatten veel eiwitten en essentiële vitaminen en mineralen. Deze boom groeit bijna overal, en snel.

• Wat is moringa oleifera?
• Snelle groei
• Vruchten en bladeren
• Olie en waterzuivering
• Wonderboom
• De gezonde werking zit in de bladeren
• Aminozuren
• Antioxidanten
• Zeatine
• Belangrijkste voedingsstoffen van de wonderboom
• Toepassingen
• Alle delen van de plant
• Bladeren
• Moringa-olie
• Gezondheidsvoordelen voor speciale groepen
• Zwangere en zogende vrouwen
• Kinderen
• Sporters en mensen met veel stress
• Diabetici
• Ouderen
• Vegetariërs, veganisten en 'plantaardigers'

Wat is moringa oleifera?

Snelle groei

De groei van de moringa oleifera is buitengewoon. Hij kan tot 30 cm per maand groeien en binnen een jaar maar liefst 4 meter groeien en in het eerste jaar kan de boom zelfs een hoogte van 8 meter bereiken. Het is echter ook buitengewoon dat alle delen van de boom van groot voordeel zijn voor de mens. De Engelsen gebruikten de wortels aanvankelijk als een vervanger van mierikswortel vanwege de zeer vergelijkbare geur en smaak. Vandaar dat de boom ook wel 'mierikswortelboom' wordt genoemd.

Vruchten en bladeren

De vruchten lijken op bonen en worden meestal als groenten geconsumeerd, bijvoorbeeld in curry. Maar vooral de bladeren bevatten veel eiwitten, vitamines en mineralen. Het blijkt dat 100 gram gemalen bladeren dezelfde hoeveelheid calcium bevat als vier glazen melk, evenveel vitamine C als zeven sinaasappels, net zoveel kalium als drie bananen, drie keer zoveel ijzer als dezelfde hoeveelheid spinazie, vier keer zoveel vitamine A als een wortel, en twee keer de hoeveelheid eiwit als melk.[1] De bladeren worden daarom in Zuid-Afrika gebruikt om ondervoeding tegen te gaan.

Olie en waterzuivering

Uit de zaden kan plantaardige olie worden geperst. Deze olie wordt op vele manieren toegepast, als smeerolie, als basis voor de productie van zalven, zeep en cosmetica, of als biodiesel. Wat deze boom echt zo speciaal maakt, is het vermogen van de verpoederde zaden om vuil drinkwater schoon te maken. Het poeder bindt gesuspendeerde vaste stoffen en bacteriën in het water en zinkt mee naar de bodem, waardoor helder, drinkbaar water achterblijft. Tot 98 procent van onzuiverheden en micro-organismen kan uit het water gehaald worden.

Wonderboom

Het is echt een wonderboom vanwege de snelle groei, de relatief eenvoudige teelt, de veelzijdigheid van de boom en de vele gezondheidsvoordelen die het voor de mens biedt.

De gezonde werking zit in de bladeren

Aminozuren

De plant is veruit de meest voedzame plant die er is. Talrijke waardevolle en vitale voedingsstoffen zijn aanwezig in met name de bladeren aanwezig, in een optimaal uitgebalanceerde vorm. Van bijzonder belang is het hoge aantal aminozuren, die de basis van alle levensprocessen vormen, aangezien ze essentieel zijn voor elk stofwisselingsproces. De bladeren bevatten 18 van de 20 bekende essentiële aminozuren. Deze kunnen niet door het menselijk organisme zelf worden geproduceerd en zijn een belangrijke component voor het transport van zuurstof in het lichaam, het concentratievermogen en vele belangrijke hersenfuncties.

Antioxidanten

Ook zijn er een hoog aandeel antioxidanten in de moringa oleifera aanwezig. Antioxidanten vangen vrije radicalen weg, die in ongunstige gevallen schade kunnen geven aan cellen en weefsels. Het zogenaamde zuurstofradicaal-absorptievermogen (ORAC), dat de mate bepaalt waarin vrije radicalen worden geremd, is aanzienlijk hoger in de wonderboom dan in andere planten. Dit duidt op bijzonder goede antioxiderende eigenschappen van de plant.

Zeatine

Ook bevat de boom zeatine, een plantenhormoon afgeleid van de purine adenine. Verbazingwekkend genoeg bevatten de bladeren van de wonderboom tot 1000 keer meer zeatine dan andere planten. Zeatine is in feite een groeihormoon en dat is dan ook de reden dat de boom zo snel groeit. In het menselijk lichaam fungeert zeatine echter als een boodschapper, die ervoor zorgt dat alle belangrijke voedingsstoffen van de wonderboom ook kunnen worden opgenomen en gebruikt door het menselijk organisme. Een ander voordeel is dat zeatine de afbraak remt van het eigen chlorofyl of bladgroen. Als gevolg hiervan worden de eiwitten en voedingsstoffen in de moringabladeren veel langzamer afgebroken, wat ook een groot voordeel is voor de verdere verwerking van de bladeren tot bladpoeder, omdat dit lang in deze voedingsstoffen aanwezig zal blijven.

Belangrijkste voedingsstoffen van de wonderboom

De belangrijkste voedingstoffen in de bladeren van de moringa oleifera en hun functie:

• Essentiële aminozuren: beschermen tegen vrije radicalen.
• Vitamine A: belangrijk voor een gezond gezichtsvermogen.
• Vitamine C: onder meer nodig voor de wondgenezing, afweer (immuunsysteem) en het bloed.
• Calcium: geeft stevigheid aan het skelet en gebit.
• Magnesium: draagt bij aan sterke botten en de soepele werking van je spieren.
• Kalium: is samen met chloride en natrium betrokken bij het regelen van de vochtbalans en bloeddruk in het lichaam.
• IJzer: belangrijk voor de zuurstofvoorziening van de cellen.
• Zink: is onderdeel van een groot aantal enzymen in het lichaam die betrokken zijn bij de stofwisseling.
• Omega-3-vetzuren: essentieel voor de functies van de hersenen.
• Zeatine: belangrijke boodschapper die de bovenvermelde stoffen brengt waar ze hun werk moeten doen.

Toepassingen

Alle delen van de plant

Alles van de plant is te gebruiken, van wortel, de bast tot het blad en de vruchten.

Bladeren

Zoals alle delen van de moringaboom kunnen de bladeren op veel manieren worden gebruikt. In de landen van herkomst worden ze meestal rauw, gekookt, gestoofd of gewokt gegeten. Er kan echter ook thee van worden gemaakt, dat traditioneel wordt gedronken voor preventie van gezondheidsklachten en voor ondersteuning van je gezondheid. De thee kan ook uitwendig worden toegepast, bijvoorbeeld bij huidproblemen. In Nederland wordt vooral de bladpoeder gebruikt. Door de bladeren te drogen en te malen, krijg je bladpoeder. In de vorm van bladpoeder of capsules biedt de wonderboom je alle bovengenoemde voedingsstoffen. Het bladpoeder laat zich goed mengen door smoothies, shakes en vruchtensappen, yoghurt of kwark. De bladeren van de moringaboom kun je rauw eten in salades, of gekookt, zoals spinazie.

Moringa-olie

Koudgeperste, pure moringa-olie wordt gemaakt van moringazaden. Er is speciale anti-aging-olie van moringa op de markt. Deze voedzame olie staat bekend om zijn anti-verouderingseigenschappen. Het helpt rimpels te verwijderen en voorkomt ook het verslappen van de gezichtshuid. Moringa-olie is helder en heeft een licht nootachtige geur.

Gezondheidsvoordelen voor speciale groepen

Moringa oleifera wordt aanbevolen voor iedereen die behoefte heeft aan een geconcentreerde multivitamine- en mineralen­bron voor algemene ondersteuning, zonder dat je je toevlucht hoeft te nemen tot synthetisch geproduceerde supplementen. In de Ayurveda (een traditionele geneeswijze inheems aan het Indiase subcontinent) wordt moringa oleifera reeds eeuwen gebruikt bij dagelijkse klachten. Zo kan de consumptie van de bladeren of de inname van het bladpoeder ondervoeding, bloedarmoede, hoofdpijn, onregelmatige bloeddruk of bloeddrukschommelingen, ontsteking en huidinfecties, diarree en koorts tegengaan. Toch zijn er een aantal groepen mensen in het bijzonder die baat kunnen hebben bij de wonderboom, zelfs als ze geen van deze symptomen hebben.

Zwangere en zogende vrouwen

Moringabladpoeder of (verse) bladeren die tijdens de zwangerschap worden ingenomen, kunnen de gezonde groei van het ongeboren kind ondersteunen en de moedermelkproductie verhogen. Ook kan de boreling die aan de borst gelegd wordt, via de moedermelk veel belangrijke vitamines en mineralen binnenkrijgen. Van bijzonder belang zijn de aminozuren arginine en histidine, die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van het kind.

Kinderen

Niet alleen voor zuigelingen, maar ook voor oudere, opgroeiende kinderen, is een dieet met moringa gunstig vanwege de vele voedingsstoffen die het bevat hetgeen een positief effect heeft op de groei en vooral de ontwikkeling van de hersenen en zenuwcellen. Bovendien versterkt het hoge percentage vitamine C het immuunsysteem van kinderen.

Sporters en mensen met veel stress

Sporters alsook mensen die staan blootgesteld aan veel stress, worden aangemoedigd om een ​​uitgebalanceerd dieet te eten en hebben een bijzonder grote behoefte aan voedingsstoffen. Moringa kan je helpen om alle essentiële vitaminen, mineralen en eiwitten op natuurlijke wijze en in voldoende mate binnen te krijgen. Dit komt deels door de hoge hoeveelheid ijzer en vitamine A en C in de wonderboom, die ervoor zorgen dat het bloed altijd van voldoende zuurstof wordt voorzien en zo de bloedsomloop stabiliseert. Bovendien kunnen de vele aminozuren naast de hoge hoeveelheid calcium de spiergroei positief beïnvloeden. Antioxidanten beschermen bovendien het celweefsel bij verhoogde fysieke inspanning of stress.

Diabetici

Moringa oleifera helpt om de bloedsuikerspiegel te verlagen en kan dus zinvol zijn voor mensen met diabetes. Een onderzoek bij zes mensen met diabetes laat zien dat het toevoegen van 50 gram moringa-bladeren aan een maaltijd de stijging van de bloedsuikerspiegel met 21% vermindert.[2] Nadeel is dat het een klein onderzoek betreft. Een dergelijk effect wordt veroorzaakt door plantaardige stoffen zoals isothiocyanaten. Maar let wel op. Diabetesmedicatie wordt gebruikt om de bloedsuikerspiegel te verlagen, wat moringa mogelijk dus ook doet. Het is van kardinaal belang om ervoor te zorgen dat je bloedsuikerspiegel niet te laag wordt.

Ouderen

De wonderboom wordt ook aanbevolen voor ouderen om fit en vitaal te blijven. Veel ouderdomsklachten kunnen worden voorkomen door een uitgebalanceerd, voedingsrijk dieet. De bladeren van moringa oleifera dienen als een optimale bevoorradingsbron voor alle vitale stoffen die je op oudere leeftijd nodig hebt.

Vegetariërs, veganisten en 'plantaardigers'

Ook voor vegetariërs, maar vooral voor veganisten en 'plantaardigers', is de moringaboom belangrijk omdat ze sneller last kunnen krijgen van deficiëntiesymptomen. Velen vragen zich af hoe ze aan hun eiwit-, calcium- en ijzerbehoeften kunnen voldoen terwijl ze dierlijke producten vermijden. De ingrediënten van de bladeren kunnen dit probleem verhelpen, omdat ze meer eiwitten bevatten dan eieren of yoghurt, aanzienlijk meer ijzer dan spinazie en het calciumgehalte van melk vele malen overschrijden.

Noten:

1. De Volkskrant. Wonderboom' helpt tegen ondervoeding in Zuid-Afrika. 26 januari 2012
2. Felicia William, S. Lakshminarayanan & Hariprasad Chegu (1993) Effect of some Indian vegetables on the glucose and insulin response in diabetic subjects, International Journal of Food Sciences and Nutrition, 44:3, 191-195, DOI: 10.3109/09637489309017439

Lees verder

• Yam: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde van yams