Kinderziekten met vlekjes

Ieder kind heeft weleens een ziekte met vlekjes of blaasjes op de huid. Het kan gaan om waterpokken, de vijfde ziekte, de zesde ziekte, roodvonk, rodehond, mazelen of meningokokken. Hoe herken je als ouder welke ziekte je kind heeft en wat kan je het beste doen als je kind één van de genoemde ziekten heeft?

Vlekjesziekten zijn besmettelijk

Vlekjesziekten zijn ziekten waarbij het kind vlekjes of blaasjes op de huid krijgt. Vaak voelen kinderen zich voordat er vlekjes te zien zijn al niet lekker en/of hebben koorts. Dan kunnen ze wel al andere kinderen hebben besmet. Het is daarom belangrijk om, zodra je weet om welke (vlekjes)ziekte het gaat dit te melden aan het kinderdagverblijf, peuterspeelzaal of school. Soms duurt het één à twee weken voor een kind na besmetting ziek wordt.

Als je kind de ziekte al heeft gehad

Als je kind al een bepaalde vlekjesziekte heeft gehad dan bouwt het weerstand op tegen deze ziekte. Je kind krijgt deze ziekte dan niet meer of in een mildere vorm.

Inentingen tegen rode hond en de mazelen

Een groot deel van de kinderen zijn ingeënt tegen rode hond en de mazelen (zit in de Bmr-prik). Hierdoor hebben de kinderen weerstand opgebouwd tegen de ziekte. Ze krijgen de ziekte niet of in een mildere vorm (sommige kinderen krijgen daarom bijvoorbeeld koorts na een inenting).

Waterpokken (varicella zoster-virus)

Waterpokken komen voornamelijk bij jonge kinderen en soms ook baby’s voor.

Verloop van de ziekte

Waterpokken begint met rode vlekjes die in het gezicht, de oren, de mond, neus en geslachtsdelen kunnen voorkomen. De rode vlekjes veranderen na twee dagen in blaasjes. Deze blaasjes drogen na een paar dagen in tot korstjes, die er na een dag of tien vanzelf afvallen.

Wat kan je het beste doen?

De jeuk die bij waterpokken vaak optreedt, kan heel vervelend zijn. Het is belangrijk om de nagels kort en schoon te houden. Bij baby’s helpt het soms om sokjes over de handen te doen zodat ze zichzelf niet openkrabben van de jeuk (littekenvorming).
Over het algemeen verloopt de ziekte mild, maar sommige kinderen zijn hangerig, hebben geen trek en hebben lichte koorts of keelpijn. De jeuk is vaak het ergste. Soms helpt talkpoeder.

Immuniteit

Als je de ziekte voor je eerste verjaardag hebt gehad is er een kans dat je deze nog een keer krijgt. Na je eerste verjaardag is dit niet het geval. Wel blijft het virus bij iedereen die ooit waterpokken heeft gehad aanwezig. Onder bepaalde omstandigheden kan dit virus weer actief worden in de vorm van gordelroos.

Incubatietijd

Van 10 dagen tot 3 weken.

De vijfde ziekte (Erythem infectiosum)

De vijfde ziekte wordt veroorzaakt door het parvovirus en komt voornamelijk voor bij kinderen tussen de drie en tien jaar.

Verloop van de ziekte

De ziekte begint met vlekkerige rode huiduitslag op de wangen alsof het kind een klap heeft gehad. Vandaaruit breiden de vlekjes zich uit naar de armen, benen, billen en de romp. Soms kan de huiduitslag flink jeuken. Het kind kan hangerig zijn en lichte koorts hebben, maar dit hoeft niet. Na een week tot tien dagen zijn de vlekjes weg. Volwassenen kunnen flinke gewrichtsklachten krijgen.

Wat kan je het beste doen?

Uitzieken en doorgeven aan de peuterspeelzaal, kinderdagverblijf of school die je kind bezoekt. Zij kunnen dan een brief ophangen om vrouwen die zwanger zijn of zwanger willen worden te waarschuwen indien zij niet zijn ingeënt of de ziekte zelf hebben gehad.

Immuniteit

Als je de vijfde ziekte eenmaal hebt gehad ben je levenslang beschermd en komt deze niet meer terug.

Incubatietijd

Tussen de 5 dagen à 2 weken.

Zwangere vrouwen en de vijfde ziekte

Voor vrouwen die zwanger zijn en die de vijfde ziekte nog niet hebben gehad, kan de ziekte in de eerste drie maanden van de zwangerschap een miskraam veroorzaken.

De zesde ziekte (Exanthema subitum of roseola infantum)

Komt voor bij kinderen van 6 maanden tot 3 jaar.

Verloop van de ziekte

Een kenmerk van deze ziekte is hoge koorts. Na twee tot vijf dagen daalt de koorts en verschijnen er roze vlekjes. Eerst op de romp daarna in de nek en soms op de armen. Soms krijgen kinderen ook een keelontsteking, oorontsteking of hebben last van opgezette lymfeklieren in de hals en nek. Als het goed is gaat de zesde ziekte na een paar dagen vanzelf over.

Wat kan je het beste doen?

In principe uitzieken. Heeft je kind meer dan 40 graden koorts of blijft de koorts aanhouden bel dan de huisarts.

Immuniteit

Als je de zesde ziekte eenmaal hebt gehad ben je levenslang beschermd en komt deze niet meer terug.

Incubatietijd

Tot 15 dagen na besmetting.

Verschil tussen de vijfde en zesde ziekte

Bij de zesde ziekte is altijd sprake van koorts.

Roodvonk (Scarlatina)

Komt vooral voor in de kleuterleeftijd (onder de drie jaar is de ziekte zeldzaam).

Verloop van de ziekte

Het kind kan zich erg ziek voelen en moeite hebben met slikken. De koorts kan snel oplopen tot boven de 39 graden.
Na ongeveer twee dagen verschijnen er fijne rode spikkeltjes. Eerst op de borst, later in de oksels, liezen en in de knie- en elleboogholtes. Het hele gezicht wordt rood, behalve de huid rond de mond en de neus. De huid kan voelen als schuurpapier. Ook krijgt het kind een hobbelige, donkerrode frambozentong. Na ongeveer vijf dagen verdwijnen de symptomen. Hoewel bijna iedereen roodvonk krijgt, worden sommigen er niet ziek van.

Wat kan je het beste doen?

Overleg altijd even met de huisarts als je denkt dat je kind roodvonk heeft. Indien nodig kan hij/zij antibiotica voorschrijven.

Immuniteit

Roodvonk krijg je een keer, maar de bacterie die roodvonk veroorzaakt kan ook andere ziekteverschijnselen geven zoals krentenbaard en wondroos.

Incubatietijd

Roodvonk wordt veroorzaakt door streptokok groep-A. Veel mensen dragen de bacterie bij zich zonder ziek te zijn, maar kunnen wel andere besmetten door praten, niesen of hoesten. De bacterie kan ook via handen en voorwerpen worden overgedragen. De ziekte openbaart zich na 6 tot 7 dagen na besmetting.

Rodehond (Rubella)

Kan op alle leeftijden voorkomen.

Verloop van de ziekte

Bij 50% van de zieken verschijnt een huiduitslag die begint in het gezicht en zich snel naar het bovenlijf verspreidt. Na een dag of twee is de uitslag ook naar de armen en benen. De uitslag is rozerood. Eerst zijn het aparte vlekjes, die later kunnen samenvloeien. Soms heeft het kind last van branderige ogen. Oudere kinderen en volwassenen zijn soms enkele dagen voor de huiduitslag al hangerig, koortsig en hebben last van opgezette lymfeklieren achter het oor en in de nek. Oudere meisjes en vrouwen kunnen ook last krijgen van hun gewrichten. Complicaties zijn zeldzaam. Wel kunnen er ernstige gevolgen zijn voor de ongeboren kinderen van zwangere vrouwen die de ziekte krijgen. Zie de desbetreffende alinea hierover.

Wat kan je het beste doen?

Uitzieken en doorgeven aan de peuterspeelzaal, kinderdagverblijf of school die je kind bezoekt. Zij kunnen dan een brief ophangen om vrouwen die zwanger zijn of zwanger willen worden te waarschuwen indien zij niet zijn ingeënt of de ziekte zelf hebben gehad.

Immuniteit

Als je rodehond hebt gehad ben je daarna levenslang beschermd tegen deze ziekte. Soms is er wel een nieuwe besmetting. Maar deze geeft geen infectieverschijnselen.

Incubatietijd

Als er verschijnselen van rodehond optreden dan is dit 14 tot 21 dagen na besmetting.

Zwangere vrouwen en rodehond

Als zwangere vrouw kan het gevaarlijk zijn voor het ongeboren kind om rodehond te krijgen. Het ongeboren kind kan hierdoor beschadigd raken. Hoe eerder de besmetting zich voordoet in de zwangerschap hoe ernstiger de gevolgen kunnen zijn (hartafwijkingen, botafwijkingen, aandoeningen aan het centraal zenuwstelsel et cetera). De infectie kan ook leiden tot een miskraam. Het rodehond-vaccin is daarom opgenomen in het rijksvaccinatieprogramma. Kinderen krijgen deze prik als 14 maanden zijn en in het jaar dat ze 9 jaar worden.

Mazelen (Morbilli)

Mazelen komt vooral voor bij peuters en kleuters. Kinderen worden tegen de mazelen ingeënt via de BMR-vaccinatie met 14 maanden en deze vaccinatie wordt herhaald in het jaar dat het kind 9 jaar wordt. Als baby’s naar een land reizen waar mazelen voorkomt dan kan de BMR-vaccinatie gegeven worden aan een kind dat ouder is dan 6 maanden. Is het kind nog geen jaar oud, dan moet het met veertien maanden wel een herhalingsprik krijgen. In Nederland zijn vaccinaties niet verplicht.

Verloop van de ziekte

De ziekte begint met hoge koorts, hoesten, verkoudheid en rode ogen. Al snel verschijnen er witte vlekjes met een stip aan de binnenkant van de wangen. Binnen enkele dagen verschijnt er huiduitslag in het gezicht, de nek en hals. De uitslag zakt langzaam naar het onderlijf. Eerst zijn het kleine en grote vlekken die op de huid liggen. Later worden deze egaal rood.
Bij mazelen kunnen zich ernstige complicaties voordoen zoals oorontstekingen waarvan het kind blijvend doof wordt of een levensbedreigende longontsteking. Soms ontstaat er een acute hersenvliesontsteking met blijvende hersenschade en heel soms is er een dodelijke afloop.

Wat moet je doen?

Als een kind mazelen heeft, zit er niets anders op dan te wachten tot de ziekte over is (uitzieken). Neem in ieder geval altijd contact op met de huisarts.

Immuniteit

Als je mazelen hebt gehad dan ben je daarna levenslang tegen de ziekte beschermd. Soms is er wel een nieuwe besmetting, maar deze geeft geen infectieverschijnselen.

Incubatietijd

De eerste verschijnselen van mazelen beginnen na ongeveer 8 tot 14 dagen.

Meningokokken (Meningitis of hersenvliesontsteking)

Deze bacteriën kunnen hersenvliesontsteking veroorzaken en/of bloedvergiftiging (sepsis) moeten met antibiotica in het ziekenhuis worden bestreden. Een hersenvliesontsteking kan veroorzaakt worden door een virus of een bacterie. Kinderen worden met veertien maanden ingeënt tegen het meningokokken van het type C. Door deze vaccinatie wordt de helft van de gevallen van meningokokkenziekte voorkomen.

Verloop van de ziekte

Bij hersenvliesontsteking door meningokokken (bacteriële meningitis) moet snel worden gehandeld omdat de ziekte snel verergert en levensbedreigend kan zijn. De ziekte begint vaak met verkoudheid, hangerigheid en koorts. Eén van de kenmerken is nekstijfheid. Baby’s hebben vaak last van zogenaamde ‘luierpijn’. Dit betekent dat ze heftig huilen bij het verschonen. Een ander belangrijk kenmerk zijn kleine huidbloedinkjes die niet zijn weg te drukken (ook als je er met een glas op drukt blijven ze zichtbaar als vlekjes). 20 tot 30% van de ziektegevallen treden ernstige complicaties op met blijvende verschijnselen zoals verlies van lichaamsdelen (handen en voeten), doofheid, motorische problemen en leer- en gedragsproblemen. 10 tot 20% van de ziektegevallen heeft een dodelijke afloop.

Wat moet je doen?

Aarzel geen moment neem contact op met de huisarts of met je kind naar het ziekenhuis.

Immuniteit

Als je meningokokkenziekte hebt gehad ben je niet altijd afdoende beschermd. Daarom worden kinderen na een infectie toch ingeënt. De vaccinatie als het kind veertien maanden is geeft langdurige bescherming.

Incubatietijd

Eén tot enkele dagen. Het lastige is dat de bacteriën zich weken tot maanden in de neusholte van de drager kunnen handhaven zonder dat deze ziek wordt. Wie de bacterie bij zich draagt en niet ziek wordt bouwt immuniteit op, maar kan wel een besmettingsbron zijn voor anderen.

Huisarts

Neem altijd contact met de huisarts op in geval van twijfel!

Lees verder

• Wratten bij (jonge) kinderen