Sodoku, rattenbeetziekte

Sodoku is een van de twee vormen van rattenbeetziekte. Het wordt veroorzaakt door een bacterie, de Spirilium minus. Deze dringt het lichaam binnen via een beet van een rat of een muis. Ook roofdieren die een rat of muis gedood hebben kunnen de bacterie met zich meedragen. Een beet of krab van bijvoorbeeld een hond of kat is dan ook besmettelijk. De rattenbeetziekte veroorzaakt huiduitslag, gewrichtspijn, nekstijfheid en soms zelfs endocarditis. Dit is een gevaarlijke ontsteking van het hart. Behandeling moet dan ook zo snel mogelijk plaatsvinden. Antibiotica worden hiervoor gebruikt.

Sodoku, niet sudoku

De rattenbeetziekte wordt ook wel sodoku genoemd. Dit is een Aziatische (Japanse) benaming. Sodoku moet niet verward worden met de bekende puzzel sudoku. Dit is ook een Japanse benaming (Oost-Azië). Deze twee woorden worden soms door elkaar gehaald. Sodoku staat voor rat (so) en vergiftiging (doku). De ziekte komt vrij weinig voor maar wordt wel verspreid over de wereld gezien.

Besmetting door rat, muis, hond of kat

De rattenbeetziekte ontstaat door de beet van een rat of een muis. Maar ook een hond of een kat kan de mens besmetten wanneer de mens door deze wordt gebeten. Daarnaast zijn fretten, wezels en eekhoorns ook bronnen van besmetting. Deze roofdieren jagen op ratten en zijn via gedode ratten besmet met de bacterie. Soms vindt besmetting plaats via de urine van een rat, wanneer deze in rauwe melk terecht komt en gedronken wordt. Er zijn twee varianten van de rattenbeetziekte. Sodoku is hier één van, de Haverhill koorts is de andere variant. Het verschil tussen deze twee zit hem in het type bacterie dat voor besmetting zorgt.

Spirillium, de bacterie die de ziekte veroorzaakt

Sodoku wordt veroorzaakt door de bacterie Spirilium minus (spirillum). Deze bacterie heeft een cellichaam dat spiraalvormig verdraaid. Het is een gramnegatieve bacterie. Deze bacterie veroorzaakt niet alleen sodoku, maar wordt ook in verband gebracht met de bacterie Borrelia burgdorferi en de ziekte van lyme. De bacterie behoort tot de familie Spirocheten. De bacterie is in staat zich snel door het lichaam te verspreiden. Het maakt daarbij gebruik van de lange zwiepstaart.

Symptomen

Een besmetting zorgt voor symptomen als zwelling op de plaats van de beet. De huid kleurt hierbij rood. Elders op het lichaam kan huiduitslag ontstaan. Dit ontstaat vaak in het gezicht en op handen en voeten. De lymfebanen raken ontstoken, net als de in de buurt gelegen lymfeklieren. Hierbij zwellen de lymfeklieren op. Dit is soms duidelijk voelbaar, vooral op plaatsen waar de lymfeklieren vlak onder de huid liggen zoals onder de oksels. De lymfeklieren in de hals kunnen ook opgezet en pijnlijk zijn. Opgezette lymfeklieren zijn altijd een teken van een ontsteking ergens in het lichaam.

Later kan er hoofdpijn ontstaan. Ook nekstijfheid komt voor. De nekstijfheid is niet ernstig. Vaak ontstaat er een periode van koorts die twee tot vier dagen duurt. Daarna volgt er een periode die koortsvrij is en die ook twee tot vier dagen duurt. Deze perioden kunnen elkaar afwisselen. De gewrichten kunnen ontstoken raken. Ze zijn dan gezwollen en pijnlijk.

In ernstige gevallen treedt endocarditis op. Dit is een ontsteking van het hart, met name de hartkleppen. Bij endocarditis vormen zich woekeringen of wratten op de randen van de hartkleppen. We spreken van endocarditis ulcerosa wanneer een bacterie de oorzaak is van de hartontsteking. De hartkleppen gaan als gevolg van de ontsteking slechter werken. Hierdoor lekt er telkens wat bloed door de kleppen. We spreken daarom ook wel van lekkende hartkleppen. Endocarditis is te herkennen aan vermoeidheid, pijn op de borst en vaak duizeligheid. Deze symptomen treden vooral bij inspanning op. Endocarditis kan in ernstige gevallen dodelijk verlopen.

Behandeling

Sodoku moet behandeld worden. Zonder behandeling geneest de ziekte wel maar kan jarenlang blijven sluimeren. De kas is groot dat deze na enkele jaren weer de kop opsteekt, vaak in een hevigere vorm. Pijn aan de gewrichten kan ook lang aan blijven houden. Zonder behandeling is de kans op endocarditis sterk vergroot. Endocarditis moet altijd behandeld worden omdat deze zeer waarschijnlijk dodelijk verloopt. Behandeling van sodoku vindt plaats door middel van het toedienen van antibioticum, vaak penicilline.

Om te bepalen welk antibioticum nodig is zal eerst bekeken moeten worden of het om de rattenbeetziekte gaat. Onderzoek zal geschieden nadat de patiënt verteld heeft dat hij of zij is gebeten door een rat, muis of een roofdier. Er kan bloed of een andere lichaamsvloeistof worden afgenomen, waarin de aanwezigheid van de bacterie gevonden zal worden. Antibiotica moeten nauwkeurig volgens voorschriften van de arts ingenomen worden. Dan is de kans op genezing het grootst.