Verschil tussen parkinson en parkinsonisme

De ziekte van Parkinson ontstaat als gevolg van ouderdom, erfelijke aanleg, vergiftiging of een infectie. Soms is de oorzaak onbekend. Zenuwcellen in de hersenen sterven af waardoor er geen dopamine meer wordt aangemaakt. Parkinsonisme lijkt sterk op de ziekte van Parkinson, maar wordt gekenmerkt door het afsterven van zenuwcellen die op dopamine reageren. In beiden gevallen heeft het gevolgen voor het neurologisch systeem. Symptomen als trillen, vertraagde bewegingen en spraakstoornissen zijn het gevolg. Maar wat is nou het verschil tussen Parkinson en parkinsonisme? Vaak is dit onduidelijk.

Parkinson en parkinsonisme, is dat hetzelfde?

Hoewel vaak gedacht wordt dat Parkinson en parkinsonisme hetzelfde is, moeten we dit ontkennen. Parkinsonisme is eigenlijk een verzamelnaam voor een aantal aandoeningen die sterk aan de ziekte van Parkinson doen denken. Een aantal symptomen zijn ook hetzelfde. Toch zijn beiden termen niet hetzelfde, en dat heeft vooral met de oorzaak te maken.

Oorzaak ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson wordt veroorzaakt door het afsterven van zenuwcellen in de zwarte kern van de hersenen. Dit is het middendeel van de hersenen. In de zwarte kern, ook wel substantia nigra genoemd, wordt dopamine geproduceerd. Dit is een neurotransmitter. Door een vermindering van de dopamine-producerende zenuwcellen wordt er minder dopamine aangemaakt. Bij de ziekte van Parkinson is vooral het nigrostriatale circuit betrokken. In dit circuit, dat wordt gestuurd door dopamine, wordt de motoriek gereguleerd. Het afsterven van de zenuwcellen is vaak onbekend. Andere factoren die een rol spelen zijn veroudering, vergiftiging, een infectie of erfelijke aanleg.

Oorzaak parkinsonisme

Parkinsonisme kenmerkt zich doordat zenuwcellen in de zwarte kern die op dopamine reageren, beschadigd raken. Hierdoor ontstaan een aantal symptomen die sterk aan de ziekte van Parkinson doen denken, alleen is de oorzaak anders. Parkinsonisme ontstaat vaak als gevolg van bepaald medicijngebruik of na een herseninfarct. Daarnaast zijn er een aantal ziekten die gepaard gaan met parkinsonisme. De ziekte van Wilson, waarbij organen vergiftigd worden, is hier één van.

Symptomen

In principe zijn veel symptomen van Parkinson en parkinsonisme vrijwel gelijk. Vaak ontstaat er eerst stijfheid aan de armen en benen. Het starten van een beweging gaat moeizaam. Kenmerkend voor Parkinson is het trillen van een ledemaat in rust. Vaak begint dat aan één hand en breidt zich langzaam uit. Het lopen gaat met kleine pasjes. De patiënt heeft last van overmatig speekselvloed en moeite met slikken. Ook duizeligheid bij het opstaan komt voor. Daarnaast overmatig zweten. Ook het dubbelzien bij kijken van dichtbij en een verslechterde reuk komt voor. Veranderingen in karakter bestaan vaak uit depressieve gevoelens en vaak een uitdrukkingloze blik. Ook verstopping en urineverlies wordt gezien.

Bij parkinsonisme komen nog andere symptomen voor wanneer parkinsonisme een gevolg is van een onderliggende ziekte. Deze symptomen betreffen vaak incontinentie, dementie, verstoorde oogbewegingen, spraakstoornissen, snurken, voorover gebogen houding etc.

Verschil herkennen

Bij ongeveer een kwart van de patiënten die de diagnose Parkinson hebben gekregen, gaat het eigenlijk om parkinsonisme. Patiënten met de ziekte van Parkinson worden behandeld met levodopa. Dit middel neemt de functie van dopamine over, dat bij parkinson te weinig wordt geproduceerd. Mensen met parkinsonisme reageren niet of veel zwakker op levopada. Dat komt omdat bij deze groep mensen de zenuwcellen die normaal reageren op dopamine, zijn uitgeschakeld. Wanneer een patiënt dus geen symptoomvermindering of een te minimale symptoomvermindering vertoont ondanks gebruik van levodopa, kan ervan uit gegaan worden dat het niet om Parkinson maar om parkinsonisme gaat. Voor een arts is het vooraf vaak moeilijk te zeggen of het om Parkinson of parkinsonisme gaat. Behandeling met levodopa is dan ook vaak aan te raden.

Een andere methode om het verschil te herkennen is microscopisch onderzoek. Bij de ziekte van Parkinson zijn er insluitlichaampjes te vinden in de zwarte kern. Bij parkinsonisme zijn deze insluitlichaampjes vaak in de kleine of grote hersenen aanwezig.

Behandeling

Parkinson wordt behandeld middels levopada. Dit middel zorgt ervoor dat zenuwcellen in de hersenen weer met elkaar kunnen communiceren. Het middel neemt de functie van dopamine over. Hierdoor zal een deel van de klachten afnemen. Dit effect start al na enkele dagen. Na enkele weken is het lopen en bewegen makkelijker geworden. De ziekte van Parkinson zelf is niet te genezen. De dosering wordt langzaam verhoogd of er moet overgestapt worden op een ander medicijn. Daarnaast wordt er bij Parkinson vaak gebruik gemaakt van cueing. Dit zijn bepaalde trucjes die het leven makkelijker maken zoals een stap zijwaarts doen, tellen etc. De ziekte van Parkinson is niet dodelijk. Wel gaat de levenskwaliteit van de patiënt soms sterk achteruit.

Parkinsonisme veroorzaakt door een herseninfarct moet teruggedrongen worden door het nemen van bloeddrukverlagende middelen. Ook bij parkinsonisme wordt gebruik gemaakt van cueing. Wanneer een onderliggende ziekte de oorzaak is zal behandeling voornamelijk daarop gericht zijn. Soms is de onderliggende ziekte snel dodelijk. Zo leven mensen met MSA (Multi-systeem Atrofie) na diagnose gemiddeld nog 6 tot 9 jaar.