Acute buikpijn bij volwassenen boven de veertig jaar

De meest voorkomende oorzaak van acute buikpijn in deze leeftijdsgroep zijn galsteen- en niersteenkolieken. Appendicitis komt bijna niet meer voor boven de veertig jaar. Let wel, het kan dus wel. In dit artikel worden een aantal vormen van buikpijn beschreven die vaak voorkomen bij mensen ouder dan veertig jaar.

Galsteenkoliek of galblaasontsteking

Het gal wordt in de lever gemaakt en de galblaas zorgt ervoor dat de gal ingedikt wordt. Soms wordt het te veel ingedikt en ontstaat er een steen. De galsteen. Het komt veel voor bij zwaargebouwde vrouwen boven de veerig. Galstenen kunnen zonder klachten gewoon aanwezig zijn. Als er wel klachten ontstaan zijn het vaak plotselinge aanvallen van heftige pijn in de rechter bovenbuik die kan uitstralen naar de rug en soms ook naar de schouderbladen. Vaak zijn mensen misselijk en moeten braken. Ook is er bewegingsdrang. Tussen de aanval door is er geen pijn.

Als de pijn niet afzakt kan het zijn dat de galssteen ergens blijft steken. Hij sluit dan de galblaas af. De pijn zakt dan niet meer af en wordt steeds heviger. Ook komt er dan koorts bij kijken. Zo ontstaat een galblaasontsteking.

Een galblaaskoliek kan gewoon thuis behandeld worden met pijnstillers. Als de galsteenkoliek vaak optreedt kan er overwogen worden om de galsteen operatief te laten verwijderen. Bij het vermoeden van een galblaasontsteking moet iemand ingestuurd worden naar het ziekenhuis, meestal zal de galblaas worden verwijderd.

Niersteenkoliek

De nieren filteren het bloed en zorgen dat de afvalstoffen worden afgevoerd naar de blaas. Uit het bloed worden ook mineralen gefilterd. Deze kristaliseren zich soms tot stenen. Het komt meer bij mannen voor dan bij vrouwen. Een niersteen heeft scherpe randen en als de nieren deze steen proberen te lozen via de urinewegen kan er een heftige krampende pijn in de rug of zij ontstaan die uitstraalt naar de testikeles of schaamlippen. Ook hier is, net als bij een galsteenkoliek sprake van bewegingsdrang met misselijkheid en braken. Buiten de aanvallen om is er geen pijn.

Door de scherpe randen aan de nierstenen kunnen ze wondjes veroorzaken aan de binnenkant van de urinewegen waardoor er soms bloed in de urine te zien is. Een niersteentje wordt meestal gewoon uitgeplast en kan worden volstaan met een goede pijnstiller. Als de niersteen toch klem komt te zitten in de urinewegen zal deze vergruist of operatief weggehaald moeten worden.

Darmafsluiting boven de veertig jaar

Op oudere leeftijg is een darmafsluiting vaak de oorzaak van een kwaadaardig gezwel in de dikke darm. Dit kan soms ook op jongere leeftijd voorkomen als erfelijke afwijking. De klachten die hierbij kunnen horen zijn een verandering in ontlastingspatroon. Van vaste ontlasting naar diarree en weer terug naar vaste ontlasting. Soms is er ook wat bloedvermengd bij de ontlasting. De buikzwelt op en wordt pijnlijk. Er is ook veel gerommel in de buik. Later gaat iemand pas braken en kan de darm helemaal afgesloten worden. Er kan dan ook geen ontlasting meer langs.

Ook komt darmafsluiting als gevolg van een beklemde liesbreuk of strengen en verklevingen veel voor in deze leeftijdsgroep.

Divertikels en diverticulitis

Zestig procent van de bevolking boven de zestig jaar heeft divertikels. Dit zijn hele kleine uitstulpingen van het slijmvlies van de dikke darm. Ze stulpen als het ware naar buiten uit. Divertikels geven meestal geen problemen, maar soms kan in zo'n uitstulping wat ontlasting blijven zitten en dat kan gaan ontsteken (diverticulitis). Dit geeft pijn in de linkeronderbuik. De pijn wordt langzaam erger en gaat niet weg. Vaak is de temperatuur wat hoger en kan in de ontlasting wat bloed en slijm zitten.
Als de ontsteking niet heel erg uitgebreid is kan de huisarts het zelf behandelen, anders moet iemand verwezen worden naar het ziekenhuis.

Lees verder

• Blindedarmontsteking
• Buikpijn bij volwassenen jonger dan 40 jaar