Oorzaken van borstkanker bij mannen en vrouwen

Er zijn altijd meerdere oorzaken die aan het ontstaan van borstkanker voorafgaan. Deze oorzaken kunnen niet altijd worden verklaard, maar er zijn wel een aantal belangrijke factoren bekend, die van invloed zijn op het ontstaan ervan.

De oorzaken van borstkanker bij mannen en vrouwen

De belangrijkste oorzaken zijn de genetische aanleg, het geen kinderen hebben of het op latere leeftijd beginnen aan kinderen, een vroege menstruatie of een late menopauze en het innemen van hormonen, met name oestrogeen. Er ook een grotere kans op borstkanker als de betrokkene al eerder borstkanker gehad heeft.

Andere oorzaken die een minder grote rol lijken te spelen maar waarschijnlijk wel bijdragen aan het risico zijn het niet of praktisch niet geven van borstvoeding, overgewicht, alcoholgebruik, etensgewoonten en het gebruik van de anticonceptiepil.

Borstkanker en erfelijkheid

Erfelijkheid is een belangrijke factor. Als een moeder of een zus borstkanker heeft gekregen is de kans op het ontstaan ervan dubbel zo groot. Hebben meerdere vrouwen in de eerste graad deze vorm van kanker dan is het risico zelfs drie- of viermaal hoger. Het risico is het grootst als er mannen of vrouwen in de familie zijn waarbij de kanker al op jonge leeftijd en in beide borsten is gevonden.

In zo’n 5% van de gevallen hebben de getroffen mensen een afwijking in het zogenaamde BRCA1- of BRCA2-gen. Vrouwen met zo’n afwijking hebben 40 tot 85% kans op borstkanker en een hoge kans op eierstokkanker. Daarnaast zijn er een aantal andere mutaties in genen bekend die het risico op borstkanker verhogen.

Ook bij mannen kan een afwijking in de genen een rol spelen. Mannen die een mutatie hebben in het BRCA1- of het BRCA2-gen hebben ook een licht hogere kans op prostaatkanker. Het BRCA2-gen kan daarnaast ook meespelen bij alvleesklierkanker.

Als het vermoeden bestaat dat er sprake is van erfelijkheid kan er bij de arts om een erfelijkheidsonderzoek gevraagd worden.

Als al eerder borstkanker is gevonden

Zo’n 15 tot 20% van de mensen die borstkanker hebben gehad en dat hebben overleeft krijgen binnen twintig jaar ook borstkanker in de andere borst. Bij sommige goedaardige tumoren is de kans dat de er later een kwaadaardige aandoening ontstaat verhoogd.

Borstkanker en het krijgen van kinderen

Vrouwen zonder kinderen hebben een tweemaal zo hoog risico op het krijgen van borstkanker. Datzelfde geldt voor vrouwen die na hun 35ste hun eerste kind kregen. Bij vrouwen die voor hun 18e echter al een kind kregen blijkt juist een kleiner dan gemiddelde kans op het ontstaan van deze kanker. Ook het krijgen van meer kinderen werkt beschermend.
Waarschijnlijk heeft dit te maken met het hormoon oestrogeen. Minder menstruaties betekent dat een vrouw minder te maken heeft gehad met dit hormoon.

Borstkanker en menstruatie, menopauze, oestrogeen en de pil

Oestrogeen is er waarschijnlijk ook de oorzaak van dat borstkanker meer voorkomt bij vrouwen die al vroeg gaan menstrueren en die pas laat een menopauze krijgen. Als meisjes al voor hun 12e een menstruatie kregen hebben zij 30% meer kans op borstkanker dan wanneer de menstruatie pas na hun 14e jaar begon. Vrouwen die de menopauze na hun 55e krijgen hebben een verdubbelde kans ten opzichte van vrouwen bij wie dat voor hun 45e jaar al begint. Ook vrouwen bij wie op jonge leeftijd al de eierstokken zijn verwijderd hebben om diezelfde reden een kleinere kans op borstkanker.

Vrouwen die een vorm van oestrogeen hebben gebruikt hebben een 30 tot 40% hogere kans op borstkanker. Als een combinatie van oestrogeen en progestageen is gebruikt is de kans zelfs 90 tot 210% hoger. Des te langer deze hormonen zijn gebruikt, des te groter de kans. Dit verhoogde risico neemt wel over een periode van zo’n vijf jaar af, naar een normaal niveau.
Ook voor mannen geldt dat oestrogeen een zeer belangrijke rol speelt.

Ook voor vrouwen die de pil hebben gebruikt of deze nog gebruiken geldt dat zij een licht hoger risico hebben dat bij hen borstkanker wordt geconstateerd. Dit risico neemt geleidelijk af nadat de vrouwen met de pil zijn gestopt. Zo’n tien jaar na het stoppen is dit risico verdwenen.

Borstkanker, overgewicht en alcoholgebruik

Vrouwen die na de overgang last hebben van overgewicht hebben waarschijnlijk een grotere kans op borstkanker. In het vetweefsel wordt namelijk nog steeds oestrogeen aangemaakt. Geschat wordt dat dit de kans zelfs met 30 tot 50% verhoogd. Ook bij mannen kan overgewicht een rol spelen.

Ook alcoholgebruik kan de hormoonspiegel beïnvloeden, waarmee waarschijnlijk het risico op borstkanker toeneemt.

Borstvoeding, beweging en voedingsgewoonten

Het geven van borstvoeding geeft de moeder een beschermend effect. Dat geldt vooral voor de soorten borstkanker die zich al voor de menopauze ontwikkelen. De beschermende werking wordt groter naarmate de vrouwen langer borstvoeding hebben gegeven aan hun kind.

Ook sporten of op een andere wijze actief zijn verminderd de kans op borstkanker, waarschijnlijk met zo’n 20 tot 40%. Dat geldt voor zowel mannen als vrouwen.

Hoe groot de rol van voeding op borstkanker is niet duidelijk. Wel is zeker dat gezond eten en dan met name fruit en groente een beschermende werking heeft, terwijl ongezond, teveel en aangebrand eten een negatief effect heeft, vooral op langere termijn.

Lees verder

• Borstkanker bij vrouwen
• Borstkanker bij mannen