Stuitligging van baby vlak voor bevalling bij zwangere vrouw

De beste positie voor de baby in de baarmoeder op het moment van de bevalling is met het hoofd naar beneden, de zogenaamde hoofdligging. Deze positie maakt het eenvoudiger en veiliger voor de baby om door het geboortekanaal te komen. In de laatste weken van de zwangerschap controleert de arts of verloskundige de positie van de baby. Als de baby niet in de gewenste hoofdligging ligt, kan een echografie nodig zijn om de exacte positie te bepalen. Soms ligt de baby in een stuitligging, waarbij het hoofd zich bovenaan bevindt en de billen naar beneden gericht zijn. Als uit de echo blijkt dat de baby in stuitligging ligt, volgt een gesprek met de zwangere vrouw over de mogelijke opties voor een veilige bevalling. Indien het niet mogelijk is om de baby via de natuurlijke weg ter wereld te brengen omdat hij in stuitligging blijft liggen, dan is een keizersnede vaak noodzakelijk, waarbij de arts de baby via de buikwand ter wereld brengt.

• Soorten stuitligging
• Epidemiologie van stuitligging
• Oorzaken en risicofactoren van stuitligging
• Risicofactoren voor verkeerde positie van de baby
• Symptomen en alarmsymptomen bij stuitligging
• Diagnose en onderzoeken bij stuitligging
• Behandeling van stuitligging
• De baby draaien
• Informatie
• Procedure
• Complicaties
• Prognose en complicaties van stuitligging
• Gevaren van stuitligging
• Preventie van stuitligging

Soorten stuitligging

Bij een stuitligging zijn de billen of voeten van de baby naar beneden gericht, richting het geboortekanaal. Er zijn verschillende soorten stuitligging:

• Volkomen stuitligging: De baby zit in kleermakerszit met de voeten onder de billen.
• Halfvolkomen stuitligging: Eén been van de baby is gestrekt naar boven, terwijl het andere been naar beneden wijst.
• Onvolkomen stuitligging: De voeten van de baby liggen gestrekt voor het gezicht.

Epidemiologie van stuitligging

Stuitligging komt voor bij ongeveer 3-4% van alle zwangerschappen bij de geboorte. Het komt vaker voor bij vroeggeboorten en bij meerlingzwangerschappen. Stuitligging kan ook worden geassocieerd met bepaalde afwijkingen van de baarmoeder of de foetus, zoals uterusafwijkingen en oligohydramnion.

Oorzaken en risicofactoren van stuitligging

De exacte oorzaken van stuitligging zijn niet altijd duidelijk. Echter, risicofactoren zoals een abnormale vorm van de baarmoeder, een te vroege bevalling, meerlingzwangerschappen, en placenta previa kunnen de kans op een stuitligging verhogen. Daarnaast kunnen factoren zoals polyhydramnion en vleesbomen in de baarmoeder de ruimte beperken die de baby nodig heeft om zich te draaien.

Risicofactoren voor verkeerde positie van de baby

Een zwangere vrouw heeft meer kans op een stuitligging van de baby als ze:

• Een abnormaal gevormde baarmoeder heeft.
• Meer dan één baby in de baarmoeder draagt.
• Placenta previa heeft (wanneer de placenta zich op het onderste deel van de baarmoederwand bevindt en de baarmoederhals blokkeert).
• Te veel vruchtwater (polyhydramnion) heeft.
• Vleesbomen (myomen) in de baarmoeder heeft.
• Te vroeg in de zwangerschap bevalt (prematuriteit).

Symptomen en alarmsymptomen bij stuitligging

Een stuitligging veroorzaakt meestal geen specifieke symptomen voor de moeder, maar kan wel worden gedetecteerd door de positie van de baby te voelen tijdens een prenatale controle. Alarmsymptomen die aandacht vereisen zijn onder meer voortijdig breken van de vliezen met een baby in stuitligging, wat een verhoogd risico op navelstrengprolaps met zich meebrengt. In een dergelijk geval moet onmiddellijk medische hulp worden ingeschakeld.

Diagnose en onderzoeken bij stuitligging

De diagnose van stuitligging wordt meestal gesteld door lichamelijk onderzoek waarbij de arts de positie van de baby voelt. Dit kan worden bevestigd met een echografie, die een nauwkeurig beeld geeft van de ligging van de baby en de placenta. Daarnaast wordt soms een bekkenmeting uitgevoerd om te beoordelen of een vaginale bevalling mogelijk is.

Behandeling van stuitligging

De behandeling van stuitligging varieert afhankelijk van de zwangerschapsduur en de specifieke omstandigheden van de zwangere vrouw. Een uitwendige versie is een optie als de baby nog niet is ingedaald. Als de versie niet succesvol is, wordt vaak een keizersnede gepland. In sommige gevallen kan een vaginale bevalling overwogen worden, maar dit is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de ervaring van de zorgverlener en de grootte van de baby.

De baby draaien

Informatie

Als de baby na de 36e zwangerschapsweek niet in een hoofdligging ligt, bespreekt de arts de mogelijke opties om de bevalling zo veilig mogelijk te laten verlopen. Een van deze opties is een poging om de baby in de juiste positie te draaien door middel van een uitwendige versie, ook wel uitwendige kering genoemd. Het succespercentage van deze procedure is het grootst als de uitwendige versie wordt uitgevoerd tussen de 35 en 37 weken zwangerschap. Op dit moment is de baby nog relatief klein en is er meestal voldoende vruchtwater aanwezig, wat het draaien vergemakkelijkt. Bovendien is de baby dan oud genoeg om in geval van complicaties direct veilig ter wereld te kunnen worden gebracht. Een uitwendige versie is niet meer mogelijk zodra de bevalling is begonnen.

Procedure

De arts voert de procedure uit onder echografische begeleiding om de locatie van de baby en de placenta goed te kunnen bepalen. Terwijl de arts druk uitoefent op de buik van de zwangere vrouw om de positie van de baby te veranderen, kan dit soms ongemak veroorzaken. Om de procedure te vergemakkelijken, krijgt de vrouw medicatie toegediend die de baarmoederspieren ontspant. Tijdens de uitwendige versie wordt de hartslag van de baby nauwlettend in de gaten gehouden. Het slagingspercentage van de procedure ligt rond de 50%.

Complicaties

Hoewel complicaties tijdens een uitwendige versie zeldzaam zijn, kunnen ze in enkele gevallen optreden. Soms leidt de procedure tot een noodsituatie waarbij een spoedkeizersnede noodzakelijk is, bijvoorbeeld wanneer:

• De hartslag van de baby te laag wordt, wat kan gebeuren als de navelstreng strak om de baby gewikkeld raakt.
• Een deel van de placenta loslaat van de baarmoederwand (placenta-abruptie).

Prognose en complicaties van stuitligging

De prognose voor een baby in stuitligging hangt af van de wijze van bevalling. Bij een geplande keizersnede is de kans op complicaties voor de baby lager. Mogelijke complicaties bij een vaginale stuitbevalling zijn onder meer het vasthaken van het hoofd, navelstrengprolaps, en geboortetrauma. Voor de moeder kan een keizersnede complicaties met zich meebrengen zoals infecties, bloedingen, en een langer herstel.

Gevaren van stuitligging

De meeste baby's die in stuitligging blijven na een poging tot draaien, worden via een keizersnede geboren rond de 39e zwangerschapsweek, omdat dit als de veiligste methode wordt beschouwd. Bij een stuitligging is het grootste deel van de baby het hoofd, en wanneer de billen of benen van de baby eerst worden geboren, kan het bekken van de moeder mogelijk niet groot genoeg zijn om ook het hoofd te laten passeren. Dit kan leiden tot ernstige complicaties, zoals het vastzitten van de baby in het geboortekanaal, wat kan resulteren in letsel of zelfs overlijden van de baby. Daarnaast kunnen er problemen ontstaan met de navelstreng, zoals een beknelling, wat de zuurstoftoevoer naar de baby vermindert. Vlak voor een geplande keizersnede wordt vaak nog een echografie uitgevoerd om de positie van de baby te bevestigen. Als de vliezen breken voordat de geplande keizersnede heeft plaatsgevonden, is het belangrijk om direct naar het ziekenhuis te gaan, aangezien dit een potentieel gevaarlijke situatie voor de baby kan zijn.

Preventie van stuitligging

Preventieve maatregelen voor stuitligging zijn beperkt. Het regelmatig bijwonen van prenatale controles stelt de zorgverlener in staat om de positie van de baby vroegtijdig te beoordelen en indien nodig actie te ondernemen. Het handhaven van een gezonde levensstijl en het vermijden van risicofactoren zoals roken kan bijdragen aan een gezonde zwangerschap, maar biedt geen garantie tegen stuitligging.

Lees verder

• Keizersnede: Operatie om baby ter wereld te brengen