Kerstquiz bij dementie: braintraining triggert herinneringen

December, de feestmaand, is in zorgcentra en verpleeghuizen een drukke maand voor activiteitenbegeleiders/welzijnsmedewerkers. Met de doelgroep ouderen met dementie wordt Sinterklaas gevierd, kerst en Oud- en Nieuwjaar. Niet alleen worden er activiteiten voor deze bejaarden die vaak Alzheimer hebben georganiseerd, vaak wordt ook het hele pand versierd, eerst voor Sinterklaas en dan voor het kerstfeest. Een kerstquiz is in deze feestmaand een gemakkelijk uit te voeren activiteit, die weinig voorbereiding vraagt. Daarom een kant en klare vragenlijst, met antwoorden. Ook vrijwilligers en mantelzorgers kunnen deze quiz in een kleine groep gemakkelijk houden.

Waarom een quiz voor ouderen met dementie?

Een quiz kan voor veel ouderen met bijv. Alzheimer of Vasculaire Dementie zowel een ontspannende als een stimulerende activiteit zijn. Bovendien kan een vraag- en antwoordenspel ook herinneringen oproepen en de hoogbejaarde mensen die aan het dementeren zijn tot vertellen aanzetten. Zeker als u dat stimuleert.

De quiz goed laten aansluiten bij de doelgroep van cliënten met Alzheimer

Het niveau van de quizvragen

Wel is het nodig om met de quiz goed aan te sluiten bij de doelgroep. In de eerste plaats moet de moeilijkheidsgraad van de vragen passen bij de mogelijkheden van de betreffende senioren.

Het thema van de quiz

Ook het thema van de quiz moet passen bij de doelgroep. Dat geldt zeker voor een quiz over Kerst.
In sommige verpleeghuizen waar voor veel ouderen Kerstfeest een religieus feest is, kan een vraag- en antwoordspel over Kerst een minder geschikte activiteit zijn. Echter in een zorgcentrum of verpleeghuis met oude mensen dat een openbaar karakter heeft, kan het vaak wel.

De vragen van de kerstquiz voor patiënten met dementie

Of een kerstquiz gepast is hangt ook van de vragen zelf af. De vragenlijst voor de kerstquiz is daarom onderverdeeld in drie soorten vragen:

1. Algemene vragen over Kerst, die in elk verpleeghuis of bejaardenhuis gesteld kunnen worden
2. Vragen over de ‘wereldse’ viering van het Kerstfeest, meer geschikt voor huizen met een openbaar karakter
3. Vragen die betrekking hebben op het religieuze aspect van Kerst, meer geschikt voor huizen met een christelijke signatuur

Algemene vragen en antwoorden over Kerst

• In welke maand wordt het Kerstfeest gevierd? In december.
• Hoeveel kerstdagen zijn er? Twee.
• Op welke datum valt eerste kerstdag? Op 25 december.
• Hoeveel dagen krijgen werkende mensen meestal vrij met Kerst? Twee.

Vragen over Kerst als ‘werelds’ feest

• Welke boom wordt als kerstboom gebruikt? Een dennenboom.
• Welke versiering hoort helemaal bovenin de kerstboom te zitten? Een piek.
• Waarvoor wordt engelenhaar gebruikt met Kerst? Als versiering van de kerstboom.
• Welke versieringen kunnen in de Kerstboom worden gehangen? Slingers, ballen, lichtjes of kaarsjes, engelenhaar, een piek.
• Waarvan is engelenhaar gemaakt? Van glasvezels.
• Wat gebeurt er als iemand engelenhaar met zijn blote handen aanraakt? Iemands handen kunnen gaan jeuken en prikken.
• Waarvan worden kerstballen gemaakt? Vroeger van geblazen glas. Tegenwoordig meestal van kunststof / plastic.
• Noem een Kerstlekkernij: kerstkransjes, kerststol met bijvoorbeeld amandelspijs en rozijnen en poedersuiker.
• Welke soort vlees of gevogelte wordt op Kerst vaak gegeten? Kip, kalkoen, konijn.
• Waarom sturen mensen met Kerst kaarten aan elkaar? Om elkaar goede of fijne Kerstdagen te wensen.
• Wat is een Witte Kerst? Een Kerst waarop er sneeuw ligt.
• Wat is een kerstkrans? Een versiering aan de deur.
• Wat is een kerstkransje: een koekje in de vorm van een krans wat in de kerstboom kan hangen.
• Noem een kerstliedje: Oh, dennenboom, oh dennenboom… en vele andere liedjes.

Vragen over Kerst als religieus of kerkelijk feest

• Wiens geboorte wordt op Kerst gevierd? De geboorte van Christus of Jezus of van de zoon van God.
• Hoe heette de moeder van Jezus? Maria.
• Hoe heette de (wereldse) vader van Christus? Jozef.
• In welk stadje werd het kindje Jezus geboren? In Bethlehem.
• Op welk dier reisden Jozef en Maria naar Bethlehem? Op een ezel.
• Waarom werd Jezus in een stal geboren? Omdat er in de herberg geen plaats meer was.
• Welke dieren stonden in de stal waar Christus werd geboren? Een os en een ezel.
• Noem een kerstlied: Midden in de winternacht… en vele andere liederen.
• Van wie hoorden de herders dat Jezus was geboren? Van de engelen.
• Hoe vonden de drie koningen of drie wijzen de weg naar de stal? Zij volgden een grote, nieuwe ster.

Tips voor de aankleding van een kerstquiz

1. Versier de ruimte in kerstsfeer. Denk erom: open vuur is in verpleeghuizen verboden, al zijn het maar kaarsen of waxinelichtjes!* Veiliger is de moderne Kerstversiering die gebruik maakt van led - lichtjes.
2. Zorg voor een CD met kerstliedjes en kerstmuziek; bijzonder geschikt is CD nr. 8 van Duo Karst, serie: schoolliedjes. Hierop staan 11 kerstnummers, zowel met tekst als zonder. Bijvoorbeeld: Er is een kindeke geboren, Geen wiegje als rustplaats en Stille nacht, heilige nacht.
3. Trakteer de ouderen met dementie op een Kerstlekkernij en let er daarbij op dat het niet te hard is
4. Geef de senioren met dementie er een leuk servetje bij in kerstsfeer.

Het brandgevaar van kerstversiering

Denk erom: open vuur (of het nu kaarsjes zijn of waxinelichtjes) is altijd gevaarlijk in verband met omstoten van bijvoorbeeld een kaars of een mouw die even in een vlammetje hangt bij het pakken van een kopje koffie! Tegenwoordig worden vaak Kerstversieringen met led-lampjes gebruikt. Ledverlichting wordt namelijk niet warm. Het branden van kaarsen is (terecht) verboden in verpleeghuizen. Alleen al het uitblazen van een kaars kan rookmelders in het plafond inschakelen en een onterecht brandalarm veroorzaken. Als de brandweer ten onrechte uit moet rukken voor een verpleeghuis, levert dit de instelling een flinke boete op. Er gelden strenge regels voor kerstversiering in instellingen. De kerstversiering in bijvoorbeeld een verpleeghuis moet altijd geïmpregneerd zijn met een brandvertragend middel! Ook moet bij de brand het vuur niet van de ene slinger naar de andere slinger kunnen 'springen'.

Instellingen kunnen hun versiering (of dat nu met Kerst of Pasen is) laten impregneren door hierin gespecialiseerde bedrijven.
Voorkomen is hier natuurlijk letterlijk en figuurlijk van levensbelang.

Conclusie

Met een eenvoudige kerstquiz voor ouderen met bijvoorbeeld Fronto-temporale of vasculaire dementie, kan gemakkelijk een activiteit worden georganiseerd die zowel stimulerend als ontspannend kan zijn. Ook kan zo’n quiz herinneringen wakker roepen en de bejaarden aan het vertellen maken over hun jeugdherinneringen aan Kerst.

Tegelijkertijd is zo’n vraag- en antwoordspel voor de welzijnsmedewerker een eenvoudige invulling van een kerstactiviteit in de zo drukke, feestelijke Decembermaand.

Wees altijd alert op brandgevaar omdat uw feest anders om kan slaan in een drama!

Een fijne en feestelijke kerst gewenst!

Lees verder

• Dementerende ouderen: contact maken om te communiceren
• Dementie & communicatie: open, gesloten, suggestieve vragen
• Geheugen bij dementie stimuleren door sprookjes voorlezen
• Herinneringen ophalen / reminisceren bij dementie: redenen
• Voorlezen over de herfst bij dementie: verhalen, gedichten