Emotionele klachten in relatie tot pijn

Pijn bestaat er in verschillende vormen en heeft te maken met lichamelijke signalen, je gedachten en hoe je met pijn omgaat. Ieder mens ervaart pijn anders en reageert er anders op. Pijn kan ontstaan als gevolg van een verwonding of beschadiging, maar soms is de oorzaak niet duidelijk. Gedachten beïnvloeden de mate waarin je last hebt van pijn. Emoties kunnen pijnklachten sterk beïnvloeden, maar door pijn kunnen er ook emotionele klachten ontstaan. Door angst, onzekerheid of stress kunnen pijnklachten verergeren.

Wat pijn is

Pijn is signaal dat er iets is beschadigd, waardoor zenuwen een signaal doorgeven naar de hersenen. Bijvoorbeeld wanneer je te veel lichamelijke inspanning verricht, kan pijn een teken zijn dat je moet stoppen. Er is sprake van overbelasting en het lichaam geeft een seintje dat het genoeg is geweest en dat je met de werkzaamheden moet stoppen. Dit is een duidelijk signaal. Pijn wijst je op een verwonding, ontsteking of een ziekte en je neemt maatregelen om jezelf te beschermen. Pijn komt voor in verschillende vormen, van heel hevig tot lichte pijn. Het kan kortdurend zijn, maar ook chronisch worden.

Onverklaarbare pijn

Pijn hangt samen met hoe je jezelf voelt, je gedachten en hoe je reageert. Hoe je over pijn denkt en welke emoties dit oproept, bepaalt de invloed die pijn op je kan hebben. Soms heeft pijn geen duidelijke oorzaak en is het niet aan te geven waar het nu precies vandaan komt. Emoties zoals angst, onzekerheid, eenzaamheid of stress kunnen ervoor zorgen dat er onverklaarbare pijn ontstaat. Een dokter kan niet altijd een oorzaak vinden van de pijn. Wanneer de oorzaak niet bekend is, wordt het ook wel een “functionele klacht”,”somatoforme stoornis” of “onverklaarde lichamelijke klacht” genoemd. Soms gaat de pijn vanzelf weer over, maar bij sommigen kan het zorgen voor een grote belemmering in het dagelijkse leven.

De pijnklachten

Ook al kan de dokter niet altijd een oorzaak vinden, toch moet dit serieus worden genomen. Veel voorkomende klachten zijn: chronische hoofdpijn, rugpijn, pijn in de schouders en nek, gewrichtspijn, pijn in de buik en darmklachten. Ook kan het gaan om een verwonding waarbij de pijn allang verdwenen had moeten zijn, maar de pijn blijft aanwezig. De persoon krijgt misschien het gevoel dat anderen denken dat hij zich aanstelt, omdat de pijn niet medisch is aangetoond.

Emotionele klachten

Pijn kan je leven behoorlijk op zijn kop zetten en je wanhopig maken. Het kost energie waardoor je extra moe wordt. Het kan invloed krijgen op je nachtrust, sociale leven en werk, waardoor je niet meer jezelf kunt zijn. Dit kan leiden tot oververmoeidheid en een depressie. Je bent de grip op je leven kwijt en er kunnen heftige emoties ontstaan. Als gevolg van de stress kunnen spieren zich teveel aanspannen, waardoor pijnklachten erger worden. Uit onderzoek is gebleken dat pijn en emoties elkaar erg kunnen beïnvloeden en dat sommige mensen gevoeliger zijn voor de wisselwerking tussen lichaam en geest.

Wat kun je eraan doen?

Bij veel mensen zullen pijnklachten verminderen wanneer ze begrip krijgen, gerustgesteld worden en aandacht krijgen. Zo kan iemand afleiding zoeken, ontspannen en weer vertrouwen krijgen dat het goed komt. Dit kan eraan bijdragen dat klachten verminderen of zelfs verdwijnen. Wanneer de pijn een duidelijke oorzaak heeft, zoals een verwonding, weet je dat de wond zal genezen en dat de pijn over zal gaan. In die periode kun je pijnstillers gebruiken totdat het weer beter gaat. Wanneer er geen duidelijke oorzaak is voor de pijn, kun je voor jezelf nagaan of er een emotie aan ten grondslag ligt zoals stress of angst. In sommige gevallen kan iemand baat hebben bij psychologische hulp.

Gedrag

Wanneer iemand last heeft van langdurige stress, kunnen de emotionele klachten zich lichamelijk uiten. Het is van belang hoe iemand ermee omgaat. Niet alleen de klachten zelf bepalen hoe iemand zich voelt, maar ook de manier waarop iemand tegen een lichamelijke klacht aankijkt. Wanneer iemand bij pijn denkt dat het niets voorstelt, zal de klacht anders ervaren worden dan wanneer iemand denkt dat het niet goed is en dat hij zijn handelingen erop moet aanpassen. Deze gedachte kan zelfs het herstel belemmeren. Sommige mensen passen hun leven erop aan, zij gaan anders bewegen, minder sociaal leven of zijn eerder moe.

Gevolgen

Iemand kan bijvoorbeeld zijn werk niet meer goed doen en in de ziektewet komen. Dit kan de klachten verergeren. Iemand die bang is om te bewegen vanwege pijn en daardoor lichamelijke inspanning vermijd, kan een verminderde conditie krijgen. Door een verminderde conditie kan iemand weer sneller pijn ervaren. Sommigen gaan sociale contacten steeds meer uit de weg, waardoor de pijnervaring kan toenemen. Op deze manier kan iemand in een neerwaarts spiraal terecht komen.

Therapie

Met behulp van psychologische hulp kan iemand leren zijn eigen manier van denken over de pijnklachten te herkennen en deze aan te passen. Door nieuwe denkwijzen en gedragswijzen aan te leren en voorlichting te krijgen over onverklaarbare pijn, kunnen er vicieuze cirkels worden doorbroken die klachten in stand houden. Wanneer er geen medische oorzaak wordt gevonden, is het belangrijk om een negatief gedachtepatroon te doorbreken. Leer luisteren naar de signalen van het lichaam, en probeer te achterhalen wanneer pijnklachten verergeren of juist verminderen. Andere therapieën kunnen zijn: fysiotherapie, ontspanningstherapie of creativiteitstherapie. Behandeling van onverklaarbare klachten zijn meestal gericht op het aanpakken van zowel de lichamelijke en psychische klachten.

Leefstijl

Het is belangrijk een balans te zoeken tussen inspanning en ontspanning. Leer je bewust te zijn wanneer je lichaam ontspannen is en wanneer juist niet. Hierbij spelen regelmatigheid en een gezonde leefstijl een belangrijke rol. Extreme inspanning of juist alle inspanning vermijden werkt meestal niet. Ook het overdreven graag willen presteren, zal niet bijdragen aan herstel. Zorg dat je een balans vindt in het leven zodat je de wisselwerking tussen lichaam en geest leert kennen.

Lees verder

• Ziekteverzuim van medewerkers: oorzaken en hoe aanpakken?
• Onverklaarbare rugpijn: wat te doen?
• Tips om gelukkiger te worden
• Chronische rugpijn en weer actiever worden
• De invloed van stress op je nachtrust