Hangend ooglid (ptosis): symptomen, oorzaken en behandeling

Een hangen ooglid of het afzakken of hangen van het bovenste ooglid wordt ook wel 'ptosis' genoemd. Bij een ptosis staat de rand van het bovenooglid lager dan normaal gesproken het geval is. Er kan sprake zijn van aangeboren ptosis of van verworven ptosis, dat wil zeggen een ptosis die later in het leven ontstaat. Een hangend ooglid dat in de loop van het leven ontstaat kan verschillende oorzaken hebben. Bij oudere mensen wordt het vaak veroorzaakt doordat de spier die het ooglid heft (levatorspier), geleidelijk loslaat van het ooglid. Op jongere leeftijd kan de spier ook loslaten. Vaak gebeurt dit door het langdurig dragen van harde contactlenzen. Wat zeldzamere oorzaken van een hangend ooglid op volwassen leeftijd zijn onder meer afwijkingen van de zenuwen en spierziekten.

• Wat is een hangend bovenooglid?
• Symptomen ptosis
• Oorzaken hangend ooglid
• Aangeboren ptosis
• Aponeurogene of involutionele ptosis
• Myogene ptosis
• Paralytische ptosis
• Risicofactoren
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling ooglidverzakking
• Prognose ooglidcorrectie
• Vergoeding ooglidcorrectie

Wat is een hangend bovenooglid?

Een hangend boveooglid wordt ook wel ptosis of blefaroptosis genoemd. Hierbij functioneert de spier van het bovenooglid niet goed, waardoor er een laagstand van het bovenooglid ontstaat. Het gevolg is dat de lidspleet kleiner wordt en er minder oogwit zichtbaar is. In ernstige gevallen kan een hangend boveooglid het zicht belemmeren en hoofdpijnklachten veroorzaken door het constant optrekken van de wenkbrauwen.

Ptosis kan van invloed zijn op één of beide ogen. Het kan reeds aanwezig zijn bij de geboorte (aangeboren ptosis), of het kan zich geleidelijk ontwikkelen gedurende tientallen jaren (verworven ptosis). Aangeboren ptosis wordt vaak veroorzaakt doordat de spier die het ooglid moet optillen niet goed is aangelegd.

Ptosis van de bovenoogleden moet onderscheiden worden van dermatochalazis (overtollige huid).

Symptomen ptosis

Symptomen van ptosis zijn:

• hangende oogleden
• moeite met het sluiten van de ogen of knipperen
• droge ogen
• tranende ogen
• vermoeide ogen
• dubbelzien
• gekruiste ogen

Sommige mensen met ernstig hangend oogleden hebben moeite met het zien, vaak kantelen ze hun hoofd achterover om onder het ooglid te kunnen kijken.

Oorzaken hangend ooglid

Enkele van de meest voorkomende oorzaken van ptosis zijn:

Aangeboren ptosis

Hierbij wordt een kind geboren met ptosis doordat de spier die het ooglid moet optillen (levatorspier) niet goed is ontwikkeld. In ongeveer 70% van de gevallen komt de aandoening voor aan slechts één oog. Ptosis komt niet zelden voor in combinatie met andere oogafwijkingen, zoals scheelzien en een lui oog. Om die reden wordt ieder kind met ptosis binnen de eerste zes levensmaanden door een oogarts onderzocht. Wanneer het hangende ooglid de pupil bedekt, wordt dit op jongere leeftijd gecorrigeerd door een operatie. En hangend ooglid dat de pupil bedekt kan blindheid veroorzaken. Wanneer het hangende ooglid de pupil niet bedekt, wordt een kind in de meeste gevallen op vier- of vijfjarige leeftijd geopereerd.

Aponeurogene of involutionele ptosis

Deze vorm wordt ook wel seniele ptosis of ouderdomsptosis genoemd. Het ontstaat geleidelijk en is over het algemeen bilateraal. Hierbij functioneert de spier wel goed, maar is de pees van de levatorspier verslapt. Deze pees vormt de verbinding tussen de levatorspier en het ooglid. Involutionele ptosis komt vaak door veroudering van het weefsel, hetgeen verslapping kan veroorzaken. Andere mogelijke oorzaken zijn onder meer het langdurig dragen van harde contactlenzen of door ernstige oogontstekingen of ongevallen (vooral als er veel zwelling van het weefsel heeft opgetreden).

Myogene ptosis

Myogeen wil zeggen dat de levatorspier aangetast is ten gevolge van een spierziekte. Myasthenia Gravis is een frequent voorkomende spierziekte, die kan leiden tot progressieve spierzwakte, niet alleen in de oogleden, maar ook in de gezichtsspieren, armen, benen en andere delen van het lichaam.

Paralytische ptosis

Wanneer de derde hersenzenuw verlamd is ten gevolge van een cerebrale oorzaak (hersenbloeding, herseninfarct, tumor, enz.) kan het bovenooglid gaan afhangen. Aangezien deze derde hersenzenuw ook instaat voor de pupilbezenuwing en enkele extra-oculaire spieren, treedt er meestal tevens een pupildilatatie en/of scheelstand op.

Risicofactoren

Je hebt een verhoogd risico op het ontwikkelen van ptosis bij oogtumoren (een gezwel in of rond het oog dat goedaardig of kwaadaardig kan zijn), diabetes, eerder een beroerte hebben gehad, kanker en neurologische stoornissen. Oudere mensen lopen risico omdat veroudering de oogspieren verzwakt.

Onderzoek en diagnose

Een oogarts zal ptosis diagnosticeren door een grondig onderzoek van de oogleden uit te voeren. Er worden metingen verricht van de hoogte van de oogleden en de sterkte van de ooglidspieren. De arts zal ook de onderliggende oorzaak van de ptosis bepalen. Om het effect op het gezichtsvermogen te meten, zal een oogarts een computergestuurde visuele veldtest uitvoeren.

Behandeling ooglidverzakking

Om een ptosis te behandelen middels een ooglidcorrectie.moet de ooglidspier terug op de juiste plaats gezet worden. Dit is een poliklinische procedure die wordt gedaan door een kleine snee in het bovenooglid te maken en de spier weer vast te zetten. De ingreep gebeurt onder plaatselijke verdoving en gebeurt via de ooglidplooi. In een enkel geval moet soms ook de spier in het bovenooglid iets worden ingekort.

Prognose ooglidcorrectie

In de meeste gevallen zijn de vooruitzichten goed. Chirurgie kan meestal een hangend bovenooglid bij kinderen met aangeboren ptosis en volwassenen met een leeftijdsgerelateerde ptosis verhelpen. In sommige gevallen levert een ooglidcorrectie niet in één keer het gewenste resultaat op. Een heroperatie is dan nodig. Wanneer het verschil in hoogte tussen beide oogleden 1 mm of minder bedraagt, dan wordt de operatie als geslaagd beschouwd. Soms kan een correctie van het hangend ooglid problemen veroorzaken met het sluiten van het oog, hetgeen kan leiden tot pijn en slechtziendheid als gevolg van uitdroging van het hoornvlies.

Vergoeding ooglidcorrectie

Ooglidcorrecties worden vanuit de basisverzekering niet vergoed. Het is mogelijk dat er op grond van polisvoorwaarden een beroep op vergoeding kan worden gedaan indien iemand een aanvullende verzekering heeft. Maar dan moet er vaak sprake zijn van verlamde of verslapte bovenoogleden ten gevolge van een aangeboren afwijking of een bij de geboorte aanwezige chronische aandoening.

Lees verder

• Glaucoom: symptomen, behandeling en glaucoom operatie
• Oogaandoeningen: rood oog/rode ogen; jeuk/afscheiding/tranen
• Droge ogen: symptomen, oorzaak en behandeling droge ogen
• Tranende ogen: oorzaken en symptomen van een tranend oog
• Conjunctivitis of bindvliesontsteking: symptomen en oorzaken